Միոդրագ Վարդապետյան

Միոդրագ Վարդապետյան
Ծնվել է	մայիսի 23, 1933
Ծննդավայր	Մլադենովաց քաղաքային մունիցիպալիտետ, Բելգրադ, Սերբիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն
Վախճանվել է	սեպտեմբերի 8, 2009 (76 տարեկան)
Մահվան վայր	Բելգրադ, Սերբիա
Քաղաքացիություն	Սերբիա
Մասնագիտություն	դիզայներ

Միոդրագ Վարդապետյան Վարդա (սերբ.՝ Миодраг Вартабедијан Варта, մայիսի 23, 1933(1933-05-23), Մլադենովաց քաղաքային մունիցիպալիտետ, Բելգրադ, Սերբիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն - սեպտեմբերի 8, 2009(2009-09-08), Բելգրադ, Սերբիա), սերբահայ գրաֆիկ, նկարիչ, գրքերի ձևավորող և դիզայներ^[1], Վահան և Անիկ Վարդապետյանների զավակը^[2]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայկական Վարդապետյանների ընտանիքի Մլադենովաց ժամանելու մասին Նիկոլա Կուսովացը նրա որդու՝ Դավիթ Վարդապետյանի կայքում գրել է.

Բոլոր քրիստոնյա ժողովուրդներից, որոնք կիսում են դաժան ճակատագիրը, քանի որ նրանց «տունն» այն ճանապարհին էր, որով շարժվում էր հսկայական և ագրեսիվ Օսմանյան կայսրությունը, իր նվաճումներում հայերին, անշուշտ, առանձնահատուկ տեղ է պատկանում։ Որովհետև միայն հայկական տառապանքները, թուրքերի կողմից նրանց դեմ իրականացված ջարդերը կարող են համեմատվել սերբական տառապանքների և զոհերի հետ։ Ուստի հեշտ է հասկանալ, թե ինչու են աշխարհով մեկ սփռված հայ ժողովրդի անհատները, որոնք սերբ ժողովրդի պես ավելի շատ են ցրված աշխարհում, քան իրենց հայրենիքում, միշտ ողջունելի են եղել Սերբիայում և սերբերի շրջանում։ Այսպիսով, երկու համաշխարհային պատերազմների միջև ընկած ժամանակահատվածում Մլադենովացում ջերմ ընդունելության են արժանացել Վարդապետյան ամուսինները՝ Վահանը և Անիկը։ Նրանք փոխադարձել են լավագույնս՝ մի նվերով, որն անջնջելի հետք է թողել սերբական մշակույթում, ավելի ճիշտ՝ սերբ ժողովրդի ժամանակակից արվեստի պատմության մեջ։ Այդ արահետի ստեղծողը նրանց որդի Միոդրագն է՝ ծնված Մլադենովացում 1933 թվականին^[3]։

Միոդրագ Վարդապետյանը 1958 թվականին ավարտել է Բելգրադի կիրառական արվեստի ակադեմիայի գրաֆիկայի բաժինը, իսկ 1961 թվականին՝ ասպիրանտուրան։ 1958 թվականից բազմաթիվ թերթերում (Југословенска ревија, Потрошачки информатор, Звездина ревија, Нота, Вечерње новости) և հրատարակչություններում աշխատել է որպես գեղարվեստական և տեխնիկական խմբագիր։ Եղել է Բելգրադում դասագրքերի հրատարակչության, «Գեոկարտայի», Սերբիայի զբոսաշրջային ասոցիացիայի, «ԿինոՅուգոսլավիայի», Բելգրադի Գիտությունների և արվեստների ակադեմիայի, Բելգրադի ֆիլհարմոնիայի, Ստարո սելոյի և Սիրոգոյնայի թանգարանների, Բելգրադի մշակութային հուշարձանների պահպանության ինստիտուտի երկարամյա աշխատակից։ Նա երկար տարիներ եղել է «Հարավսլավական տեսության» գեղարվեստական խմբագիրը, «ԻՌՕ Մոտովուն» և «Ինտերպրինտ» հրատարակչությունների գեղարվեստական տնօրենը^[4]^[5]։

Բելգրադի բարձրագույն պոլիտեխնիկական դպրոցում դասավանդել է գրաֆիկական դիզայն և գեղագրություն։ Սերբիայի կիրառական նկարիչների և դիզայներների ասոցիացիայի (УЛУПУДС), Սերբիայի կերպարվեստի նկարիչների ասոցիացիայի (УЛУС) և Սերբ լրագրողների միության անդամ էր^[1]^[5]։

Տասը տարի (1997-2007) եղել է Մլադենովացի գեղարվեստի գաղութի խորհրդի նախագահը^[4]^[5]։

1993-2006 թվականներին Միոդրագ Վարդապետյանը եղել է հայ համայնքի նախագահը և Սերբա-հայկական միության փոխնախագահը^[4]^[5]։

Միոդրագ Վարդապետյանը մահացել է Բելգրադում 2009 թվականին։ Նա թաղվել է վաստակաշատ քաղաքացիների ծառուղում՝ Բելգրադի Նոր գերեզմանատանը^[4]^[5]։

Ցուցահանդեսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միոդրագ Վարդապետյանն ավելի քան քառասուն անգամ ինքնուրույն ցուցահանդեսներ է կազմակերպել Սերբիայում և արտերկրում, ավելի քան 200 անգամ մասնակցել խմբային ցուցահանդեսների^[4]^[5]։

1994 թվականից մինչև 2005 թվականի վերջը կազմակերպել և մասնակցել է Վարդապետյանների ընտանիքի (կինը՝ Դուշանկան, որդին՝ Դավիթը և դուստրը՝ Անամարիան) տասնութ ցուցահանդեսների, որոնք անցկացվել են Սերբիայի թանգարաններում, պատկերասրահներում և մշակութային կենտրոններում, Չեռնոգորիայում և Բարսելոնայի Ֆարիներա դել Կլոտ մշակութային կենտրոնում (Իսպանիա)^[4]^[2]^[5]։

Ավելի քան երեսուն անգամ Սերբիայում, ինչպես նաև արտերկրում (վերջինը՝ Բելգրադի քաղաքային գրադարանի պատկերասրահում՝ 2009 թվականին) անցկացված ЋИРИЛИЦЕ շրջիկ ցուցահանդեսի մասնակիցներից և կազմակերպիչներից մեկն է^[5]։

Մենագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միոդրագ Վարդապետյանը մեծագույն նվաճումների է հասել իր նկարչական հմտությունները կիրառելիս, որոնք իրագործվել են գրքերի և ամսագրերի լավագույն ձևավորման մեջ։ Արվեստի հայեցակարգում նա ներմուծել է վարդագրաֆիայի նոր հայեցակարգը։ Դա քարե ռելիեֆների ուղղակի տպագրությունն է թղթի կամ կտավի վրա՝ մետաղական կավիճների և յուղապաստելների օգտագործումով, ինչը հնարավորություն է տալիս հասնելու քարե հուշարձաններից ֆակտուրաների, մակագրությունների կամ պատկերների իսկականին մոտ տպագրության՝ ստեղծելով արվեստի անկախ գործ։ Օգտագործելով բարձր տպագրության (ֆրոտաժ, վարդագրաֆիա), գեղանկարչության և կոլաժի համակարգը՝ նա անտիկ ժամանակներից մինչև 20-րդ դարի սկզբի քարե հուշարձանների արձանագրություններն ու պատկերները վերափոխել է ժամանակակից արվեստի գործի կամ դրանց տվել է գրաֆիկական լուծում՝ այդպիսով դառնալով մշակութային ժառանգության պահապան^[5]։

Առավել կարևոր գործերից են.

ֆոտոմոնոգրաֆիայի ձևավորում՝ Пећка патријаршија, Русија, Хиландар, Цигани света, Кина, Тибет, որոնք տպագրվել են 14 լեզուներով 240.000 օրինակ տպաքանակով,
«Ստուդենիցա», Չեռնոգորիա՝ էկոլոգիական պետություն, Սերբիայի խորհրդարաններ, սերբական միջնադարյան փող։

Առավել կարևոր անհատական ցուցահանդեսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Gallery Grafički kolektiv, Բելգրադ, 1964
Հոմենմեն պատկերասրահ, Բեյրութ, 1965
Woodstock Gallery, Լոնդոն, 1968
«Ինչպես էր գիրքը կոփվել», УЛУПУДС-ի պատկերասրահ, Բելգրադ, 1970
«Հետահայաց», Կիրառական արվեստի թանգարան, Բելգրադ, 1983
Հարավսլավիայի մշակութային կենտրոն Փարիզում, 1992
Վարդապետյանների ընտանեկան ցուցահանդես, Ֆարիներա դել Կլոտ մշակութային կենտրոն, Բարսելոնա, Իսպանիա, 2005^[4]

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միոդրագ Վարդապետյանը գրաֆիկական դիզայնի և կերպարվեստի բնագավառում 85 մրցանակի, ինչպես նաև համաշխարհային մի քանի հեղինակավոր մրցանակների դափնեկիր է։ Դրանցից ամենանշանակալիներն են.

Europeo Rizoli Torglio d'argento, 1966, 1968
Բելգրադի ոսկե գրիչ, 1975
Մրցանակ Русија գրքի լավագույն ձևավորման համար՝ անգլերեն 5000 գրքերի մեջ, Լոնդոն, 1990
Գրան պրի Լայպցիգում, 1993
Սերբիայի գրավաճառների և հրատարակիչների ասոցիացիայի կյանքի նվաճումների մրցանակ, Բելգրադ, 1999
УЛУПУДС-ի Lifetime Achievement Award, 2000
Մլադենովացի քաղաքապետարանի զինանշանի դափնեկիր՝ 2003 թվականին արվեստի և գրաֆիկական դիզայնի ոլորտում ամենաարժեքավոր ձեռքբերումների համար^[4]

Կարծիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ակադեմիկոս Դեյան Մեդակովիչը Միոդրագ Վարդապետյանի մասին^[4].

Երբ նա գիրք է գրում, բնածին նկարիչը հանգստացնում է իր մեջ նկարիչ-գրաֆիկին, ստեղծում է գույներ, պատկերներ և տառեր՝ ստեղծելով հատուկ կառուցվածք և բացառիկ ներդաշնակություն... Նման ներդաշնակությունների կարող է հասնել միայն վարպետը, որը խուսափում է ցանկացած իմպրովիզացիայից, որը նրանց մոտենում է պատրաստակամությամբ, որը հստակ գիտե, թե ինչու, ինչպես և երբ այն պետք է կյանքի կոչվի։ Վարդան իր ստեղծագործություններին տվել է մի գեղեցկություն, որը կդառնա մեր ժամանակի հուշարձան։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Миодраг Вартабедијан, сликар, УЛУПУДС, Београд
↑ ^2,0 ^2,1 «Биографија на сајту SUBROCK». Արխիվացված է օրիգինալից 13. 02. 2015-ին. Վերցված է 08. 11. 2012-ին.
↑ «Породица Вартабедијан». Արխիվացված է օրիգինալից 13. 02. 2015-ին. Վերցված է 13. 02. 2015-ին.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 «Miodrag Vartabedijan - Varta». MLADENOVČANI (սերբերեն). 2020 թ․ ապրիլի 27. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 21-ին.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 ^5,7 ^5,8 «Miodrag Vartabedijan Varta i njegovi tradicionalni simboli». SEEcult.org. 02.04.2024 | 11:21. Վերցված է 21.04.2024-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[ulupuds-1] 1,0 ^1,1 Миодраг Вартабедијан, сликар, УЛУПУДС, Београд

[subrock-2] 2,0 ^2,1 «Биографија на сајту SUBROCK». Արխիվացված է օրիգինալից 13. 02. 2015-ին. Վերցված է 08. 11. 2012-ին.

[3] «Породица Вартабедијан». Արխիվացված է օրիգինալից 13. 02. 2015-ին. Վերցված է 13. 02. 2015-ին.

[MLADENOVČANI-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 «Miodrag Vartabedijan - Varta». MLADENOVČANI (սերբերեն). 2020 թ․ ապրիլի 27. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 21-ին.

[seecult-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 ^5,7 ^5,8 «Miodrag Vartabedijan Varta i njegovi tradicionalni simboli». SEEcult.org. 02.04.2024 | 11:21. Վերցված է 21.04.2024-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]