Միհրիմահ սուլթան մզկիթ (Էդիրնեքափը)

Միհրիմահ սուլթան մզկիթ; թուրքերեն՝ Mihrimah Sultan Camii
Տեսակ	ջումա մզկիթ
Երկիր	Թուրքիա
Վարչատարածք	Էդիրնեկապի և Ստամբուլ
Հիմնվել է	1562
Կառուցման սկիզբ	1562
Կառուցման ավարտ	1565
Կարգավիճակ	գործող մզկիթ
Անվանված է	Միհրիմահ Սուլթան
Ճարտարապետություն
Ճարտարապետ	Սինան Միմար
Ոճ	օսմանյան ճարտարապետական ոճ
Գմբեթ	1
Արտաքին գմբեթի; բարձրություն	37 մետր
Արտաքին գմբեթի; տրամագիծ	19 մետր
Մինարեթներ	1
Շինանյութ	գրանիտ

Միհրիմահ սուլթան մզկիթ (թուրքերեն՝ Mihrimah Sultan Camii), 16-րդ դարի մզկիթ, որը գտնվում է Ստամբուլի Ֆաթիհ շրջանի Էդիրնեքափը թաղամասում։ Մզկիթը գտնվում է Ստամբուլի վեցերորդ բլուրի վրա, որը քաղաքի ամենաբարձր կետերից մեկն է^[1]։ Համարվում է Օսմանյան կայսրության մայրաքաղաքի միջնադարյան ճարտարապետության ամենավառ խորհրդանիշներից մեկը։

Միհրիմահ սուլթան մզկիթը կառուցվել է հայազգի օսմանյան ճարտարապետ Միմար Սինանի կողմից՝ օսմանյան Սուլեյման I սուլթանի սիրելի դստեր Միհրիմահ սուլթանի պատվին։ Մզկիթի կառուցումը շարունակվել է չորս տարի՝ 1562-1565 թվականներին։ Մզկիթի համալիրի շենքերը մի քանի անգամ (1719, 1766, 1814 թվականներ) տուժել են երկրաշարժից։ 1894 թվականին, հերթական երկրաշարժի ժամանակ, մինարեթը ընկել է և վնսավել է տանիքը։ 1999 թվականին տեղի ունեցած Իզմիթի երկրաշարժի ժամանակ մզկիթի տանիքը և մինարեթը դարձյալ վնասվել են։

Մզկիթի հիմքն ունի խորանարդի տեսք։ Մզկիթի արտաքին գմբեթի տրամագիծը կազմում է 19 մետր։ Գմբեթը եզրափակվում է 4 անկյունային աշտարակներով։ Շինության ընդհանուր բարձրությունը կազմում է 37 մետր։ Բոլոր չորս պատերը բոլոր կողմերից զարդարված են տիմպաններով, որոնք զուգահեռ զարդարում են պատուհանների շրջանակները։ Պատուհանների ևս մեկ շարքն էլ անցնում է մզկիթի գմբեթի մոտով։ Այդպիսով, Միհրիմահ սուլթան մզկիթը համարվում է Միմար Սինանի ամենալուսավոր ճարտարապետական կոթողներից մեկը։ Հաճախ այն անվանում են նաև «Արևով ողողված մզկիթ»։ Թեթևության և հիասքանչության զգացումը ուժեղանում է ի շնորհիվ մզկիթում սյուների բացակայության։ Թվում է թե ողջ շինությունը սավառնում է օդում։

Որոշ լուսամուտներ վիտրաժային են։ Մզկիթի մուտքը զարդարված է շքեղ պորտալով, որին կից առկա են գրանիտե և մարմարե սյուներ։

Մզկիթի ներքին տեսքը

Մզկիթի ներքին հատվածում զբոսաշրջիկների ուշադրությունը գրավում է մարմարե մինբարը։ Դռները և պատուհանների շրջանակները պատրաստված են փայտից՝ ամրացված պերլամուտրով և փղոսկրով^[2]։

Բացի կենտրոնական կառույցից, 1100 քառակուսի մետր տարածք ունեցող ճարտարապետական համալիրի մեջ մտնում են նաև մեդրեսեն, համամը, թյուրբեն և մի քանի խանութներ, որոնք հանձնված են վարձավճարի։ Վարձավճարի համար հատկացվող գումարը օգտագործվում է մզկիթի կարիքների համար։ Մզկիթի բակում կա շատրվան` նախատեսված լվացվելու համար։

Գոյություն ունի օսմանյան մի լեգենդ, համաձայն որի պալատական ճարտարապետ Սինանը գաղտնի սիրահարված է եղել ոսկեծամ Միհրիմահ սուլթանին, չնայած որ նրանց մեջ կար 33 տարվա տարիքային տարբերություն։ Մզկիթի միակ բարձր և նեղ մինարեթը, որը համարվում է իսլամական կանոնների խախտում, կոչված է խորհրդանշելու անբաժան սերը։ Լեգենդը պատմում է, որ մարտի 21-ին՝ Միրհրիմահի ծննդյան օրը, որի անունը նշանակում է «Արև և լուսին», երբ արևը թաքնվեց մզկիթի հետևը, լուսինը դուրս եկավ Միհրիմահին նվիրված Յուսքյուդարում գտնվող մյուս մզկիթի հետևից^[3]։