Jump to content

Մեդելայն Դանհեմ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մեդելայն Դանհեմ
Ծնվել էհոկտեմբերի 26, 1922(1922-10-26)
ԾննդավայրPeru, Շոտաքուա շրջան, Կանզաս, ԱՄՆ
Մահացել էնոյեմբերի 2, 2008(2008-11-02) (86 տարեկան)
Մահվան վայրՀոնոլուլու, ԱՄՆ
ԳերեզմանԽաղաղ օվկիանոս
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
ԿրթությունՎաշինգտոնի համալսարան, Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի և Augusta High School?
Մասնագիտությունտնօրեն և բանկիր
ԱմուսինStanley Armour Dunham?
Ծնողներհայր՝ Rolla Charles Payne?, մայր՝ Leona Belle Payne?
ԵրեխաներԷնն Դանհամ

Մեդելայն Լի Փեյն Դանհեմ (անգլ.՝ Madelyn Lee Payne Dunham, հոկտեմբերի 26, 1922(1922-10-26), Peru, Շոտաքուա շրջան, Կանզաս, ԱՄՆ - նոյեմբերի 2, 2008(2008-11-02), Հոնոլուլու, ԱՄՆ[1]), ամերիկացի բանկիր և Միացյալ Նահանգների 44-րդ նախագահ Բարաք Օբամայի մորական տատիկը։ Նա և իր ամուսին Սթենլի Արմոր Դանհեմը տասը տարեկանից Օբամային մեծացրել են իրենց Հոնոլուլուի բնակարանում։ Նա մահացել է 2008 թվականի նոյեմբերի 2-ին՝ թոռան նախագահ ընտրվելուց երկու օր առաջ[փա՞ստ]։

Վաղ կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեդելայն Դանհեմը, ի ծնե Մեդելայն Լի Փեյն ծնվել է 1922 թվականի հոկտեմբերի 26-ին՝ Պերուում, Կանզաս[2], Ռոլա Չարլզ «RC» Փեյնի և Լեոնա Բելլ (ՄակՔարի) Փեյնի չորս երեխաներից ավագն է եղել[3][4]։ Բարաք Օբամայի « Երազներ իմ հորից» հուշագրության մեջ նա նկարագրում է իր նախապապերին որպես «խիստ մեթոդիստ ծնողներ, ովքեր չէին հավատում խմելուն, թղթախաղին կամ պարելուն»։ Դանհեմը երեք տարեկանում ծնողների հետ տեղափոխվել է Ավգուստա, Կանզաս[2]։ Նա եղել է պատվավոր աշակերտուհի և Ավգուստայի ավագ դպրոցի լավագույն աշակերտներից մեկը, որն ավարտել է 1940 թվականին[5]։ Չնայած իր խիստ դաստիարակությանը՝ նա սիրում էր գնալ Վիչիտա, Կանզաս՝ մեծ խմբի համերգներ տեսնելու[6]։ Վիչիտայում նա հանդիպել է Սթենլի Դանհեմին Էլ Դորադոյից, Կանզաս[6] և երկուսն ամուսնացել են 1940 թվականի մայիսի 5-ին՝ Մեդելայնի ավագ դպրոցի ավարտական երեկոյի գիշերը[6]։

Մեծահասակների կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Մեդելայն Դանհեմն աշխատել է գիշերային հերթափոխով Boeing B-29 հավաքման գծում Վիչիտա քաղաքում, իսկ Սթենլի Դանհեմը զորակոչվել է բանակ։ Նրա եղբայրը՝ Չարլի Փեյնը եղել է 89-րդ հետևակային դիվիզիայի կազմում, որն ազատագրել է նացիստական համակենտրոնացման ճամբարը Օհրդուֆում՝ Բուխենվալդի ենթաճամբարը[7], այդ փաստին Բարաք Օբաման անդրադարձել է ելույթներում[8]։ Մեդելայն Դանհեմը ծնել է իրենց միակ երեխային՝ դուստրին, որը կոչվում էր Սթենլի Էնն Դանհեմ, որը հետագայում հայտնի է դարձել որպես Էն՝ Վիչիտա քաղաքի Սուրբ Ֆրանցիսկոս հիվանդանոցում 1942 թվականի նոյեմբերի 29-ին[9]։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեդլին և Սթենլի Դանհեմները լրիվ դրույքով աշխատում են, իսկ հետո ընտանիքը տեղափոխվել է Բերքլի, Կալիֆորնիա, Պոնկա Սիթի, Օկլահոմա[10], Վերնոն, Տեխաս[11], Էլ Դորադո, Կանզաս, Սիեթլ, Վաշինգտոն և հաստատվել են Մերսեր Այլենդում, Վաշինգտոն, որտեղ Էնն Դանհեմն ավարտել է Մերսեր Այլենդի միջնակարգ դպրոցը։ Էլ Դորադոյում Մեդելայն Դանհեմն աշխատել է ռեստորաններում, իսկ Սթենլի Դանհեմը ղեկավարում էր կահույքի խանութը։ Սիեթլում նա ի վերջո դարձել է տեղական բանկի փոխնախագահ, իսկ Սթենլի Դանհեմն աշխատել է կահույքի ավելի մեծ խանութում (Standard-Grunbaum Furniture): Մերսեր Այլենդն այն ժամանակ «գյուղական, հովվերգական վայր է եղել», հանգիստ, քաղաքականապես պահպանողական և բոլորովին սպիտակ։ Մեդելայնը և Սթենլի Դանհեմը հաճախել են Բելլյուի East Shore Unitarian եկեղեցի[12]։ Վաշինգտոնում գտնվելու ժամանակ Մեդելայն Դանհեմը հաճախել է Վաշինգտոնի համալսարան, թեև նա երբեք չի ավարտել համալսարանը[13]։

Հավայան կղզիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այնուհետև Դանհեմները տեղափոխվել են Հոնոլուլու, Հավայան կղզիներ, որտեղ Մեդելայն Դանհեմը սկսել է աշխատել Հավայան կղզիների բանկում 1960-1970 թվականներին և դարձել է բանկի առաջին կին փոխնախագահներից մեկը, մինչդեռ Սթենլի Դանհեմն աշխատում էր կահույքի խանութում[14]։ 1970-ականներին Հոնոլուլուում կանայք և փոքրամասնության սպիտակամորթ բնակչությունը մշտապես խտրականության թիրախ են դարձել[15]։

Էնն Դանհեմը հաճախել է Հավայան կղզիների համալսարան և ռուսաց լեզվի դասընթացին մասնակցելիս նա 1960 թվականին հանդիպել է Բարաք Օբամա Ավագին, որը ասպիրանտ է եղել Քենիայից։ Սթենլի և Մեդելայն Դանհեմները դժգոհ էին իրենց դստեր ամուսնությունից 1961 թվականին Օբամա ավագի հետ, հատկապես այն բանից հետո, երբ երկար զայրացած նամակ ստացան նրա հորից, որը «չէր ուզում, որ Օբամայի արյունը լղոզվի սպիտակ կնոջ կողմից»[16]։ Դանհեմները հարմարվեցին, բայց Մեդելայն Դանհեմը մեջբերել է, որ 1961 թվականին Բարաք Օբաման ծնվել է իր և Բարաք Օբաման ավագների ընտանիքում։ Նրանք ամուսնալուծվել են 1963 թվականին և Էն Դանհեմն ամուսնացել է ինդոնեզացի Լոլո Սոետորոյի հետ[17]։

Մեդելայնը և Սթենլի Դանհեմը մեծացրել են իրենց թոռանը՝ Բարաք Օբամային 10 տարեկանից, մինչ նրա մայրն ու խորթ հայրը ապրում էին Ինդոնեզիայի Ջակարտայում, որպեսզի նա կարողանար դպրոց գնալ Հավայան կղզիներում։ Հինգերորդ դասարանում Օբաման ընդունվել է Փունահուի դպրոցը՝ հեղինակավոր նախապատրաստական դպրոց, որտեղ նրա ուսման վարձը վճարվում էր կրթաթոշակների օգնությամբ։ Ավելի ուշ Էնն Դանհեմը վերադարձել է Հավայան կղզիներ՝ ավարտական ուսումը շարունակելու, բայց երբ 1977 թվականին վերադարձել է Ինդոնեզիա՝ մագիստրոսի դաշտային աշխատանքի համար՝ Օբաման մնացել է Միացյալ Նահանգներում իր տատիկի և պապիկի մոտ։ Օբաման իր «Երազներ իմ հորից» հուշերում գրել է՝ «Ես իմ տատիկի ու պապիկի հետ չասված համաձայնության էի եկել, ես կարող էի ապրել նրանց հետ և նրանք ինձ մենակ կթողնեին այնքան ժամանակ, քանի դեռ ես իմ դժվարությունները աչքից հեռու կպահեի»[18]։

Օբաման և նրա խորթ քույրը՝ Մայա Սոետորոն, Դանհեմին անվանում էին «Տուտ»՝ «տուտու» բառի կրճատում, որը հավայանական տատիկ բառն է[19]։ Իր գրքում Օբաման Դանհեմին նկարագրել է որպես «հանգիստ, բայց հաստատակամ»՝ ի տարբերություն իր «աղմկոտ» պապիկի[20]։ Օբաման իր տատիկին համարում էր «տեսակի հետախույզ, տեղական բանկի առաջին կին փոխնախագահը»[21]։ Նրա գործընկերները հիշում են նրան որպես «կոշտ ղեկավար», որը կստիպի մարդուն «սուզվել կամ լողալ», բայց որն ուներ «փափուկ տեղ նրանց համար, ովքեր ցանկանում են քրտնաջան աշխատել»[22]։ Նա թոշակի է անցել Հավայան կղզիների բանկից 1986 թվականին։

Vanity Fair-ին տված հարցազրույցի ժամանակ Օբաման ասել է՝ «Նա երազողի հակառակն էր, համենայն դեպս այն ժամանակ, երբ ես նրան ճանաչում էի... Անկախ նրանից, թե դա միշտ այդպես է եղել, թե նա հետ է մղել իր երազանքները ժամանակի ընթացքում և սովորել է։ Որոշակի հիասթափություններով զբաղվելը լիովին պարզ չէ, բայց նա պարզապես շատ կոշտ, խելամիտ, անհեթեթ մարդ էր»։ Իր պատանեկության տարիներին նրա տատիկն էր, որ «ներարկել է» նրա մեջ «շատ այդ միջինարևմտյան, մի տեսակ ավանդական խոհեմության և աշխատասիրության զգացում», թեև «այդ արժեքներից մի քանիսը չեն դրսևորվել մինչև իմ ծերանալը»[23]։

Օբաման նրա մասին Դայան Սոյերին տված հարցազրույցի ժամանակ ասել է՝ «Նա երբեք չի ստացել քոլեջի կրթություն, բայց ամենախելացի մարդկանցից մեկն է, որին ես ճանաչում եմ... Նա այնտեղ է, որտեղ ես ստանում եմ իմ պրակտիկ շարանը։ Իմ այն հատվածը, որը դժվարամիտ է, ես ստանում եմ նրանից։ Նա կոշտ է, ինչպես եղունգները»։ Օբաման ասել է, որ իր տատիկի խորհրդանշական կերպարն այն է, որ նա տեսնում է, որ նա աշխատանքից տուն է գալիս և իր բիզնես հանդերձանքն ու գոտին փոխանակում մումուուի, մի քանի հողաթափերի և խմիչքի ու ծխախոտի հետ[24]։

Հետագա տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դանհեմը խնամել է իր դստերը Հավայան կղզիներում 1995 թվականին 52 տարեկանում Էնն Դանհեմի մահից ամիսներ առաջ[25]։

Մինչև իր մահը Մեդելայն Դանհեմն ապրել է նույն փոքրիկ բարձրահարկ բնակարանում, որտեղ մեծացրել է իր թոռանը` Բարաք Օբամային։ Նա մոլի բրիջ խաղացող է եղել, բայց հիմնականում մնացել է տանը՝ իր բնակարանում՝ «լսելով գրքեր ժապավենով և ամեն օր դիտելով իր թոռանը CNN-ով»։ Դանհեմը ունեցել է ծանր օստեոպորոզ և 2008 թվականին նա ենթարկվել է եղջերաթաղանթի փոխպատվաստման և ազդրի փոխարինման վիրահատությունների[26]։

2008 թվականի նախագահական քարոզարշավ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դանհեմը հիմնականում չի երևացել 2008 թվականի նախագահական արշավում։ 2008 թվականի մարտին՝ 85 տարեկան հասակում, մեջբերվել է, որ նա ասել է. «Ես հարցազրույցներ չեմ տալիս... ես վատառողջ եմ»[27]։

2008 թվականի մարտի 18-ին Ֆիլադելֆիայում ռասայական հարաբերությունների մասին ելույթում Օբամայի քահանա Ջերեմիա Ռայթի վիճահարույց տեսանյութերի հետևանքով՝ Օբաման նկարագրել է իր տատիկին

Ես ավելին չեմ կարող ուրանալ նրան, քան իմ սպիտակամորթ տատիկը՝ մի կին, որն օգնել է ինձ մեծացնել, մի կին, որը նորից ու նորից զոհաբերել է իրեն ի, համար, մի կին, որը սիրում է ինձ այնքան, որքան սիրում է որևէ բան այս աշխարհում, բայց մի կին, որը մի անգամ խոստովանել է իր վախը փողոցում իր կողքով անցած սևամորթ տղամարդկանցից և ովքեր մի քանի անգամ ասել են ռասայական կամ էթնիկ կարծրատիպ արտահայտություններ, որոնք ստիպել են ինձ ջղայնանալ[28]։

2008 թվականի մարտի 20-ին Ֆիլադելֆիայի WIP-ին տված ռադիոհարցազրույցում Օբաման բացատրել ՝ այս նկատողությունը, ասելով՝

Բանն այն չէր, որ տատիկս որևէ ռասայական թշնամություն է կրում, դա չկա։ Բայց նա տիպիկ սպիտակամորթ մարդ է, որը, եթե փողոցում տեսնում է ինչ-որ մեկին, ում չի ճանաչում... կա մի արձագանք, որը ներշնչվել է մեր փորձառությունների մեջ, որոնք չեն անհետանում և երբեմն սխալ ձևով են արտահայտվում և դա պարզապես ռասայի բնույթն է մեր հասարակության մեջ[29][30]։

Օբամայի կողմից «տիպիկ սպիտակամորթ մարդ» արտահայտությունն ընդգծվել է Philadelphia Daily News- ի սյունակագրի կողմից և այնուհետև ընդունվել այլ լրատվամիջոցների մեկնաբանների կողմից[31][32][33][34]։ CNN-ին տված հարցազրույցում, երբ Լարի Քինգը նրան խնդրել է պարզաբանել «տիպիկ սպիտակամորթ մարդու» արտահայտությունը, Օբաման ասել է՝

Դե այն, ինչ ես ի նկատի ունեի իրականում այն ​​էր, որ փողոցային հանցագործության որոշ վախեր և որոշ կարծրատիպեր, որոնք համընկնում են դրան, արձագանքներ էին, որոնք, կարծում եմ, շատ մարդիկ զգում են։ Նա այդ առումով եզակի չէ։ Նա մեկն է, ում ես սիրում եմ բոլորի նման։ Այսինքն, նա բառացիորեն օգնել է ինձ մեծացնել։ Բայց դրանք մտավախություններ են, որոնք ներդրված են մեր մշակույթի մեջ և ներդրված են մեր հասարակության մեջ և նույնիսկ մեր սեփական ընտանիքներում, նույնիսկ իմ ընտանիքի նման ընտանիքում, որը բազմազան է[35]։

Դանհեմի ավելի քան 40 տարվա աշխատակիցներից մեկն ասել է, որ «երբեք չի լսել, որ նա նման բան ասի։ Ես երբեք չեմ լսել, որ նա որևէ բանի մասին բացասական բան ասի»։ Հավայան նահանգի սենատոր Սեմ Սլոմը, ով աշխատել է նրա հետ Հավայան կղզիների բանկում, ասել է՝ «Ես երբեք չեմ լսել, որ Մեդելայնը նվաստացնող որևէ բան ասի աֆրիկյան ծագում ունեցող կամ ասիական ծագում ունեցող մարդկանց կամ որևէ մեկի ծագմամբ մարդկանց մասին»[36]։ Նրա եղբայրը՝ Չարլի Փեյնը, Associated Press-ին ասել է, որ իր քրոջ արձագանքը նախընտրական քարոզարշավի խնդիր դարձնելուն «ոչ ավելին էր, քան ուղղակի հոնքեր կիտելու մի տեսակ»[37]։

2008 թվականի ապրիլին Մեդելայն Դանհեմը կարճ ժամանակով հայտնվել է իր թոռան նախընտրական գովազդում՝ ասելով, որ Օբաման ունցեցել է «շատ խորություն և լայն հայացքներ»[38]։

2008 թվականի սեպտեմբերի 10-ին կայացած Late Show with David Letterman հարցազրույցում Օբաման իր տատիկին այսպես է նկարագրել՝

Նա ութսունյոթ տարեկան։ Նա չի կարող ճանապարհորդել։ Նա սարսափելի օստեոպորոզ ունի, ուստի նա չի կարող թռչել, բայց գիտեք նա եղել է մեր ընտանիքի ժայռը և նա սուր է, ինչպես կռունկը։ Ես նկատի ունեմ, որ նա պարզապես. նա հետևում է ամեն ինչին, բայց նա շատ զուսպ, մի տեսակ միջինարևմտյան վերաբերմունք ունի այս բաների վերաբերյալ։ Այսպիսով, երբ ես առաջադրվեցի, նա զանգահարել և ասել է՝ «Հաճելի է, Բարրի, լավ է»[39]։

2008 թվականի հոկտեմբերի 20-ին Օբամայի քարոզարշավը հայտարարել է, որ նա կդադարեցնի նախընտրական միջոցառումները հոկտեմբերի 23-ին և 24-ին՝ Դանհեմի հետ որոշ ժամանակ անցկացնելու համար։ Նրա հաղորդակցության տնօրենը լրագրողներին ասել է, որ նա հիվանդացել է նախորդ շաբաթներին և որ մինչ մեկ շաբաթ առաջ նա դուրս էր գրվել հիվանդանոցից, նրա առողջական վիճակը վատթարացել էր «այն աստիճանի, որ նրա վիճակը շատ լուրջ է»[40]։ 2008 թվականի հոկտեմբերի 23-ին CBS News-ին տված հարցազրույցում Օբաման ասել է՝ «Նա իսկապես եղել է ընտանիքի քարը, ընտանիքի հիմքը։ Ինչ ուժ, կարգապահություն էլ ունենամ, այդ ամենը գալիս է նրանից»[41]։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դանհեմը մահացել է իր տանը 2008 թվականի նոյեմբերի 2-ին՝ 86 տարեկան հասակում[42]։ Օբամայի նախընտրական շտաբը հայտարարել է, որ նա «խաղաղ մահացել է քաղցկեղի դեմ պայքարից հետո» Հավայան կղզիներում։ Օբաման և նրա քույրը՝ Մայա Սոետորոն, հայտարարություն են տարածել, որում ասվում է՝ «Նա մեր ընտանիքի հիմնաքարն էր և արտասովոր նվաճումների, ուժի և խոնարհության կին»[43]։ Նոյեմբերի 3-ին Հյուսիսային Կարոլինա նահանգի Շառլոտ քաղաքում կայացած հանրահավաքում Օբաման ասել է՝ «Նա այն հանգիստ հերոսներից մեկն էր, որին մենք ունենք ամբողջ Ամերիկայում։ Նրանք հայտնի չեն։ Նրանց անունները թերթերում չեն, բայց նրանք ամեն օր։ Նրանք չեն ցանկանում լինել ուշադրության կենտրոնում»[44]։ Դանհեմի բացակա քվեաթերթիկը, որը ստացել է ընտրական գրասենյակը հոկտեմբերի 27-ին՝ ներառվել է Հավայան կղզիների ընդհանուր թվի մեջ[45]։ 2008 թվականի դեկտեմբերի 23-ին Հոնոլուլուի Առաջին ունիտար եկեղեցում մասնավոր հոգեհանգստյան արարողությունից հետո, այն ժամանակ նորընտիր նախագահ Օբաման և նրա քույրը իրենց տատիկի մոխիրը ցրեցին օվկիանոսում՝ Lanai Lookout-ում։ Դա նույն վայրն էր, որտեղ նրանք ցրեցին իրենց մոր մոխիրը 1995 թվականին[46]։

Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեդելայն Փեյն Դանհեմի ժառանգությունը հիմնականում բաղկացած է անգլիացի նախնիներից և ավելի փոքր քանակությամբ շոտլանդացի, ուելսցի, իռլանդացի և գերմանացի նախնիներից, որոնք բնակություն են հաստատել ամերիկյան գաղութներում 17-րդ և 18-րդ դարերում[47][48][49]։ Նրա վերջին բնիկ եվրոպացի նախահայրը եղել է նրա նախապապը՝ Ռոբերտ Փերին, որը ծնվել է Անգլսիում, Ուելս՝ 1786 թվականին և ում հայրը՝ Հենրի Փերին, առաջին անգամ բնակություն է հաստատել Օհայո նահանգի Ռադնոր քաղաքում 1803 թվականին։ Ռոբերտ Փերիի կինը՝ Սառա Հոսկինսը, նույնպես ծնվել է Ուելսում և փոքր տարիքում ներգաղթել է Օհայո նահանգի Դելավեր շրջան[50]։

Ընտանիքի բանավոր ավանդույթի համաձայն՝ նրա մայրն ուներ որոշ Չերոկի նախնիներ, թեև հետազոտողները 2008 թվականի դրությամբ կոնկրետ ապացույցներ չեն գտել[51][52][53]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Nakaso, Dan (2008 թ․ մարտի 30). «Obama's tutu a female pioneer in Hawaii banking». Honolulu Advertiser. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  2. 2,0 2,1 Nakaso, Dan (2008 թ․ մարտի 30). «Obama's tutu a female pioneer in Hawaii banking». Honolulu Advertiser. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  3. «Madelyn Dunham, 86; Guided a Young Obama». The Washington Post. 2008 թ․ նոյեմբերի 4. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  4. «Barack Obama's Grandmother Dies». 2008 թ․ նոյեմբերի 3. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին – via CBS/AP.
  5. «President Obama: From Kansas to the Capital, Part 1-4». Kake.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 9-ին.
  6. 6,0 6,1 6,2 Jones, Tim (2007 թ․ մարտի 27). «Obama's mom: Not just a girl from Kansas». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  7. «Obama mistaken on name of Nazi death camp» (NewsOk.com). Associated Press. 2008 թ․ մայիսի 28. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  8. Obama, Barack (2008 թ․ հունիսի 4). «AIPAC Policy Conference 2008» (PDF). American Israel Public Affairs Committee. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2009 թ․ փետրվարի 5-ին.
  9. «Obama seeks foothold in America's heartland». Kansas City Star. 2008 թ․ հունվարի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  10. «Obama's grandparents and mom once lived in Oklahoma», Tulsa World, Associated Press, 2013 թ․ հոկտեմբերի 3, Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին
  11. Stapleton, Wanda Jo (2012 թ․ օգոստոսի 25), «Shriver, Obama: American Success Stories» (PDF), The Oklahoma Observer, էջ 10, Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին, Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին
  12. Jones, Tim (2007 թ․ մարտի 27). «Obama's mom: Not just a girl from Kansas». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  13. Nakaso, Dan (2008 թ․ մարտի 30). «Obama's tutu a female pioneer in Hawaii banking». Honolulu Advertiser. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  14. Nakaso, Dan (2008 թ․ մարտի 30). «Obama's tutu a female pioneer in Hawaii banking». Honolulu Advertiser. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  15. Nakaso, Dan (2008 թ․ ապրիլի 11). «Family precedent: Obama's grandmother blazed trails». USA Today. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 11-ին.
  16. Jones, Tim (2007 թ․ մարտի 27). «Obama's mom: Not just a girl from Kansas». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  17. Scott, Janny (2008 թ․ մարտի 14). «A Free-Spirited Wanderer Who Set Obama's Path». The New York Times. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  18. Scott, Janny (2008 թ․ մարտի 14). «A Free-Spirited Wanderer Who Set Obama's Path». The New York Times. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  19. Nakaso, Dan (2008 թ․ հոկտեմբերի 25). «Obama's Hawaii Trip: Family Comes First». Time. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  20. Jones, Tim (2007 թ․ մարտի 27). «Obama's mom: Not just a girl from Kansas». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  21. Fornek, Scott (2007 թ․ սեպտեմբերի 9). «Madelyn Payne Dunham: A trailblazer». Chicago Sun-Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  22. Nakaso, Dan (2008 թ․ ապրիլի 11). «Family precedent: Obama's grandmother blazed trails». USA Today. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 11-ին.
  23. Purdum, Todd (2009 թ․ հոկտեմբերի 20). «Raising Obama | Politics». Vanity Fair. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 9-ին.
  24. «Barack Obama: A Childhood of Loss and Love». ABC News. 2008 թ․ սեպտեմբերի 26. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 9-ին.
  25. Scott, Janny (2008 թ․ մարտի 14). «A Free-Spirited Wanderer Who Set Obama's Path». The New York Times. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  26. Zeleny, Jeff (2008 թ․ հոկտեմբերի 24). «Obama Makes Visit to a Most Beloved Supporter». New York Times. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  27. Nichols, Hans (2008 թ․ մարտի 14). «Obama's "Aloha" Days In The Spotlight». CBS News. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 14-ին.
  28. «'A more perfect union': Full transcript of Obama's speech on race as prepared for delivery». NBC News. 2008 թ․ մարտի 18. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 18-ին.
  29. «Barack Obama Interview – 610 WIP Morning Show». WIP Radio. 2008 թ․ մարտի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 23-ին.
  30. Dorning, Mike (2008 թ․ մարտի 21). «Obama, Clinton push economic messages». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 23-ին.
  31. Gross, Dan (2008 թ․ մարտի 20). «Obama on WIP: My grandmother's a "typical white person"». Philly Gossip. Philadelphia, PA: Philadelphia Daily News. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  32. Marsh, Tyler (2008 թ․ մարտի 20). «Obama: Grandmother "Typical White Person"». Huffington Post. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  33. Tapper, Jake (2008 թ․ մարտի 20). «Obama Talks More About 'Typical White Person' Grandmother». Political Punch blog. ABC News. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  34. Mucha, Peter (2008 թ․ մարտի 22). «Obama's "typical white person" makes waves». Philadelphia Inquirer. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  35. Mucha, Peter (2008 թ․ մարտի 22). «Obama's "typical white person" makes waves». Philadelphia Inquirer. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 22-ին.
  36. Nakaso, Dan (2008 թ․ ապրիլի 8). «Family precedent: Obama's grandmother blazed trails». USA Today. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  37. Breed, Allen G. (2008 թ․ հոկտեմբերի 21). «Obama's grandmother fights to see him elected». Associated Press. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  38. Memmott, Mark (2008 թ․ ապրիլի 8). «Obama's latest Pa. ad features testimonials from the women in his life». On Politics. USA Today. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 9-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 8-ին.
  39. Obama, Barack (2008 թ․ սեպտեմբերի 10). «Sen. Barack Obama: The presidential hopeful tackles the "lipstick on a pig" controversy and other campaign topics». Late Show with David Letterman (Interview: video). Interviewed by David Letterman. New York City: CBS. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  40. Loven, Jennifer (2008 թ․ հոկտեմբերի 20). «Obama leaving campaign trail to visit grandmother». Associated Press. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  41. Smith, Harry (2008 թ․ հոկտեմբերի 23). «Obama "Can't Imagine" Using McCain Tactics» (CBS News). The Early Show. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  42. «Madelyn Dunham, 86; Guided a Young Obama». The Washington Post. 2008 թ․ նոյեմբերի 4. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  43. «Obama's Grandmother Dies of Cancer». New York Times. 2008 թ․ նոյեմբերի 3. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 3-ին. (չաշխատող հղում)
  44. Zeleny, Jeff (2008 թ․ նոյեմբերի 3). «On Eve of Election, Obama Pays Tribute to Grandmother Who Died in Hawaii». The New York Times. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  45. «Vote cast by Barack Obama's grandmother in Hawaii will count, officials say». Los Angeles Times. 2008 թ․ նոյեմբերի 5. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Article only credits "Associated Press" as author.
  46. Bailey, Chris (2008 թ․ դեկտեմբերի 24). «Obama bids farewell to grandmother on Oahu coast». Hawaii magazine. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  47. Forek, Scott (2007 թ․ սեպտեմբերի 9). «John Wilson and Ruth Wilburn Wilson». Chicago Sun-Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 4-ին.
  48. Forek, Scott (2007 թ․ սեպտեմբերի 9). «Edward McCurry». Chicago Sun-Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 4-ին.
  49. Noelting, Christoph (2009 թ․ հունիսի 4). «Researchers say Obama has German roots». Associated Press. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 4-ին.(չաշխատող հղում)
  50. Williamson, David (2008 թ․ հուլիսի 5). «Wales link in US presidential candidate's past». Western Mail. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 21-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 29-ին.
  51. Reitwiesner, William Addams. «Ancestry of Barack Obama». Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
  52. Sheridan, Michael (2008 թ․ հունվարի 28). «Secrets of Obama family unlocked». The Times. London. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  53. «'Toot': Obama grandmother a force that shaped him». via Associated Press. 2008 թ․ օգոստոսի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 29-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]