Մարկ Քելլի
| Մարկ Քելլի անգլ.՝ Mark Kelly | |
| |
| Կուսակցություն՝ | Դեմոկրատական կուսակցություն |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Միացյալ Նահանգների առևտրական ծովային ակադեմիա (1986), ԱՄՆ ՌԾՈւ սպայական կադրերի որակավորման բարձրացման դպրոց (1994), United States Naval Test Pilot School? (1994) և West Orange High School? (1982) |
| Գիտական աստիճան՝ | գիտության բակալավր (1986) և գիտության մագիստր (1994) |
| Մասնագիտություն՝ | սպա, տիեզերագնաց, փորձարկիչ օդաչու, քաղաքական գործիչ և գրող |
| Դավանանք | կաթոլիկություն[1] |
| Ծննդյան օր | փետրվարի 21, 1964[2] (60 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Orange, Էսեքս շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ
|
| Ի ծնե անուն | անգլ.՝ Mark Edward Kelly |
| Ամուսին | Գաբրիել Գիֆորդս |
| Կայք՝ | markkelly.com |
| Ինքնագիր | 
|
| Պարգևներ |
   և  |
Մարկ Էդվարդ Քելլի (անգլ.՝ Mark Edward Kelly; փետրվարի 21, 1964[2], Orange, Էսեքս շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ), ամերիկացի տիեզերագնաց և քաղաքական գործիչ։ Արիզոնա նահանգի սենատորը 2020 թվականի դեկտեմբերի 2-ից ներկայացնում է Դեմոկրատական կուսակցությունը։
Քելլին ունի երկվորյակ եղբայր՝ Սքոթ Քելլին, որը նույնպես տիեզերագնացների ջոկատի անդամ էր։
Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարկ Քելլին ավագ դպրոցն ավարտել է 1982 թվականին Նյու Ջերսի նահանգի (West Orange) բնակավայրում։ 1986 թվականին Քելլին գերազանցությամբ ավարտել է ԱՄՆ առևտրական նավատորմի ակադեմիան (United States Merchant Marine Academy) և ստացել ծովային ճարտարագիտության և նավիգացիայի բակալավրի աստիճան։ ԱՄՆ առևտրական նավատորմի ակադեմիան ԱՄՆ հինգ ռազմական ակադեմիաներից մեկն է, որը պատրաստում է առևտրական նավատորմի մասնագետներ և գտնվում է Քինգս Փոյնթում (Kings Point), Նյու Յորք նահանգ։ Քելլին ուսումնասիրել է նավաշինություն, ծովային տրանսպորտ, նավարկություն և ծովային իրավունք։ Քելլին մագիստրոսի կոչումը ստացել է 1994 թվականին՝ ԱՄՆ ռազմածովային դպրոցն ավարտելուց հետո (U. S. Naval Postgraduate School)։
Ծովային օդաչուի կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1987 թվականին Քելլին թռիչքային ուսուցում է անցել A-6 «Ինտրուդեր» փոթորկի վրա և դարձել ծովային օդաչու։ 1987 թվականին Քելլին թռիչքային ուսուցում է անցել A-6 «Ինտրուդեր» փոթորկի վրա և դարձել ծովային օդաչու։ 1989 թվականին «Միդուեյ» ավիակիրը մեկնել է Պարսից ծոց, որտեղ ապահովել է նավթային լցանավերի պաշտպանությունը։ 1991 թվականին ավիակիրը մասնակցել է «Փոթորիկ անապատում» ռազմական գործողությանը, Քելլին կատարել է 39 մարտական թռիչք։
Քելլին ունի ավելի քան 3500 ժամ թռիչք ավելի քան 40 տեսակի ինքնաթիռների վրա և կատարել է ավելի քան 375 ավիակիր վայրէջք։
Տիեզերագնացության կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քելլին, իր երկվորյակ եղբոր՝ Սքոթ Քելլիի հետ միասին, ընտրվել է տիեզերագնացների վերապատրաստման խմբում 1996 թվականի մայիսին։ 1996 թվականի օգոստոսից Քելլին անցել է երկամյա տիեզերական ուսուցում։ 1998 թվականի աշնանը Քելլին դարձավ շաթլի օդաչու։ Առաջին տիեզերական թռիչքը, որպես STS-108 «ինդեվատոր» շաթլի օդաչու, Քելլին կատարել է 2001 թվականին։ Թռիչքը տևել է 12 օր։ Երկրորդ թռիչքը Քելլին կատարել է 2006 թվականի հուլիսին «Դիսքավերի» STS-121 շաթլով։
Երրորդ թռիչքը Մարկ Քելլին կատարել է որպես STS-124 «Ատլանտիս» շաթլի անձնակազմի հրամանատար, որը 2008 թվականի գարնանը Ճապոնական «Կիբո» մոդուլի երկրորդ մասը հասցրել է ՄԿՍ։
Նշանակվել է Ինդեվատորի STS-134 շաթլի վերջնական թռիչքի հրամանատար։ Ի սկզբանե ենթադրվում էր, որ 2011-ի փետրվարին Մարկը ՄԿՍ-ում կհանդիպի իր երկվորյակ եղբորը՝ Սքոթին, որը ՄԿՍ է մեկնել 2010-ի հոկտեմբերի 8-ին Սոյուզ ՏՄԱ-01Մ տիեզերանավով։ Քանի որ STS-134 ինդեվատորի մեկնարկը հետաձգվեց մինչև 2011 թվականի ապրիլի 29-ը, իսկ Սքոթը երկիր վերադարձավ 2011 թվականի մարտի 16-ին, եղբայրների հանդիպումը ուղեծրում տեղի չունեցավ։ Թռիչքը տեղի է ունեցել 2011 թվականի մայիսի 16-ից հունիսի 1-ը[3]։
Ընդհանուր առմամբ, չորս տիեզերական թռիչքների ընթացքում Մարկ Քելլին տիեզերքում անցկացրել է 54 օր 1 ժամ 2 րոպե (1297 ժամ 2 րոպե)։
Ընտանիքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1989-ից 2004 թվականներին ամուսնացած էր Ամելիա Բաբիսի հետ, այս ամուսնությունից նրանք ունեն երկու դուստր։
2007 թվականի հոկտեմբերի 7-ին ամուսնացել է ԱՄՆ ներկայացուցիչների պալատի անդամ Գաբրիել Գիֆորդսի հետ, ով 2011 թվականի հունվարի 8-ին տուժել էր իր դեմ մահափորձի հետևանքով հայրենի Թուսոն քաղաքում։ Այս միջադեպի հետ կապված կասկածներ կային STS-134-ը ղեկավարելու Մարկ Քելիի ունակության վերաբերյալ, բայց հետագայում նրա կարգավիճակը հաստատվեց։
Քելիի տիեզերքում գտնվելու ընթացքում Գաբրիել Գիֆորդսը ծանր վիրահատության է ենթարկվել։ Այս կապակցությամբ Եվրոպական տիեզերական գործակալությունը և իտալական տիեզերական գործակալությունը պայմանավորվել են Հռոմի Պապ Բենեդիկտոս 16-րդի բանակցությունների շուրջ Միջազգային տիեզերակայանի տիեզերագնացների հետ։ Գլխավոր էջ «2011» մայիս «21» պապն առաջին անգամ խոսել է տիեզերքում գտնվող տիեզերագնացների հետ[4][5]։
Տիեզերք թռչելուց հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2011 թվականի հունիսի 21-ին Քելլին հայտարարեց ՆԱՍԱ-ի տիեզերագնացների կորպուսը և ԱՄՆ ռազմածովային ուժերը լքելու իր մտադրության մասին՝ վիրավորվելուց հետո կնոջը վերականգնման հարցում օգնելու անհրաժեշտության պատճառով։
2013-ի հունվարին Քելլին և Գիֆորդսը ստեղծեցին քաղաքական գործողությունների հանձնաժողով, որը կոչվում էր «ամերիկացիները պատասխանատու որոշումների համար»:Կազմակերպության առաքելությունն էր խթանել որոշումները ընտրված պաշտոնյաների և լայն հասարակության շրջանում։ Քելլին և Գիֆորդսը հայտարարել են, որ աջակցում են Սահմանադրության երկրորդ փոփոխությանը՝ պաշտպանելով զենքի պատասխանատու տիրապետումը և «զենքը վտանգավոր մարդկանց ձեռքը չթողնելը, ինչպիսիք են հանցագործները, ահաբեկիչները և հոգեկան հիվանդները»[6]։
«Ամերիկացիները պատասխանատու որոշումների համար» 2016-ին միավորվել են «զինված բռնության կանխարգելման իրավական կենտրոնի» հետ մի կազմակերպության մեջ, որն այժմ հայտնի է որպես Giffords[7]։
2012-ի մարտին SpaceX-ը հայտարարեց Քելլիի մասնակցության մասին որպես տիեզերական թռիչքների անվտանգության փորձագետների անկախ խորհրդատվական խմբի մաս[8]։
2020 թվականի նոյեմբերի 3-ին Արիզոնայից ռազմաօդային ուժերի վետերան Հանրապետական Մարթա Մաքսալիին հաղթել Է ԱՄՆ Սենատի լրացուցիչ ընտրություններում 51,2% արդյունքով[9] և 2020 թվականի դեկտեմբերի 2-ին ստանձնել է պաշտոնը[10]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ https://www.pewforum.org/wp-content/uploads/sites/7/2021/01/01.04.21_faith_on_the_hill_detailed.table_.update.pdf
- ↑ 2,0 2,1 Gregersen E. Encyclopædia Britannica
- ↑ «Шаттл отправился на МКС искать темную материю». Lenta.ru. 2011 թ․ մայիսի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 13-ին.
- ↑ «Pope blesses Endeavour astronauts by phone». San Francisco Chronicle (անգլերեն). Associated Press. 2011 թ․ մարտի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 22-ին.
- ↑ «Talk of His Holiness Benedict XVI with the Astronauts in Orbit» (անգլերեն). The Vatican. 2011 թ․ մայիսի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 4-ին.
- ↑ «Criminal Background Checks» (անգլերեն). Americans for Responsible Solutions. 2013 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 3-ին.
- ↑ «About Giffords: History» (անգլերեն). Giffords. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 6-ին.
- ↑ spacexcmsadmin (2012 թ․ մարտի 29). «SpaceX Announces Independent Safety Advisory Panel for Commercial Crew». spacex.com (անգլերեն). SpaceX. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Arizona Senate Election Results 2020» (անգլերեն). NBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
- ↑ Libby Cathey (2020 թ․ դեկտեմբերի 3). «Former astronaut Mark Kelly sworn in as Arizona's newest US senator» (անգլերեն). NBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.