Գաբրիել Գիֆորդս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գաբրիել Գիֆորդս
անգլ.՝ Gabrielle Giffords
 
Կուսակցություն՝ Դեմոկրատական կուսակցություն
Կրթություն՝ Կոռնելի համալսարանի ճարտարապետության, արվեստի և պլանավորման քոլեջ (1996)[1], Սկրիփս քոլեջ (1993)[2][1] և Համալսարանի ավագ դպրոց (1988)[1]
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ, գործարար, ձեռնարկատեր, analyst և զենքի վերահսկման ակտիվիստ
Դավանանք հուդայականություն
Ծննդյան օր հունիսի 8, 1970(1970-06-08)[3][4] (53 տարեկան)
Ծննդավայր Թուսոն, Արիզոնա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն  ԱՄՆ
Ի ծնե անուն անգլ.՝ Gabrielle Dee Giffords
Ամուսին Մարկ Քելլի
 
Կայք՝ giffords.house.gov
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ

Գաբրիել Դի (Գաբբի) Գիֆորդս (անգլ.՝ Gabrielle Dee "Gabby" Giffords, հունիսի 8, 1970(1970-06-08)[3][4], Թուսոն, Արիզոնա, ԱՄՆ), ամերիկացի քաղաքական և պետական գործիչ, ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի նախկին անդամ Արիզոնա նահանգից։ ԱՄՆ դեմոկրատական կուսակցության անդամ, Արիզոնայի պատմության մեջ երրորդ կինը, որը ընտրվել է ԱՄՆ Կոնգրեսում։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1970 թվականին Արիզոնա նահանգի Թուսոն քաղաքում՝ Սպենսեր Ջ.Գրիֆորդսի (Spencer J. Giffords) և Գլորիա Կայի (Gloria Kay) ընտանիքում։

Հայրը հրեա է, կինոռեժիսոր Բրյուս Փելթրոուի (Bruce Paltrow) զարմիկը[5][6], «Օսկար» մրցանակակիր՝ դերասանուհի Գվինեթ Փելթրոուի հայրը[7]։ Նա լիտվացի ռաբբիի թոռն է և Ակիբա Գորնշտեյնի որդին[8], որը 20-րդ դարի 40-ական թվականներին ժամանել է Նյու Յորք։ Հետագայում Ակիբան փոխել է անունը և ազգանունը Գիֆֆորդ (Գիֆ) Հորնստին, իսկ ավելի ուշ՝ Գիֆ Գիֆորդս[6][9]՝ հակասեմականության պատճառով[8]։

Մայրը՝ Գլորիա Գիֆորդսը, դավանել է Քրիստոնեական գիտություն կրոնը[6]։

Գաբրիել Գիֆորդսը դավանել է հուդաիզմ և 2001 թվականից այցելել Թուսոնի «Հավերիմ» («Ընկերներ») հուդայականության ռեֆորմիստական հոսանքի սինագոգը[10]։

Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիֆորդսն 1993 թվականին ավարտել է Կլերմոնտի (Կալիֆոռնիա) Սքրիփսի քոլեջը և 1996 թվականին Կոռնելի համալսարանը, որտեղ մասնագիտացել է ԱՄՆ-ի և Մեքսիկայի հարաբերություններում։ Ֆուլբրայթի ծրագրի շրջանակներում նա դրամաշնորհ է ստացել և 1996 թվականին վերապատրաստվել Չիուաուայում և Հարվարդի Ջոն Քենեդիի անվան պետական կառավարման ինստիտուտում։

Բիզնես կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխատել է Price Waterhouse- ի հետ որպես տարածաշրջանային զարգացման գործընկեր։ 1996 թվականից ղեկավարել է El Campo Tire Warehouses-ը՝ իր պապի կողմից հիմնված տեղական ավտոմոբիլային ցանցը։ 2000 թվականին բիզնեսը վաճառվել է Goodyear Tire-ին՝ մրցակցային պայքարի բարդությունների պատճառով[11]։

Քաղաքական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2001 թվականից մինչև 2003 թվականը եղել է Ներկայացուցիչների պալատի անդամ, իսկ 2003 թվականից մինչև 2005 թվականը՝ Արիզոնա նահանգի սենատոր։

Արիզոնայի թիվ 8 շրջանը, որից ընտրվել է Գ․ Գիֆորդսը

Դարձել է հրեական ծագում ունեցող առաջին կինը, որը, հավաքելով ձայների 54%-ը, ընտրվել է Արիզոնայի կոնգրեսում[12]։

Երկու անգամ՝ 2006 թվականին և 2008 թվականին, ընտրվել է ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի անդամ, իսկ 2010 թվականին ընտրվել է երրորդ անգամ։

Քննադատվել է պահպանողական տրամադրված քաղաքական գործիչների կողմից առողջապահության և կրթության բարեփոխումների հարցում իր լիբերալ դիրքորոշման համար։ Աջակցել է քաղաքացիների՝ հրազեն պահելու և կրելու իրավունքին[13]։

Հանդես է եկել որպես պրոխոիս (աբորտների օրինականացում)[14]։

Քվեարկել է Պոլսոնի ծրագրի և ամերիկյան տնտեսության առողջացման և 2009 թվականի ռեինվեստացիայի ծրագրի օգտին[15]։

2007 թվականի սեպտեմբերին Արիզոնայում հրապարակել է արևային էներգիայի օգտագործման խնդիրների վերաբերյալ զեկույց[16]։

Գ. Գիֆորդսը ծովափնյա պահպանության պարետ ծովակալ Տ. Ալլենի հետ

2011 թվականի հունվարի 20-ին ատենակալների մեծ կոլեգիան երեք կետերով մեղադրանքներ է առաջադրել Ջարեդ Լոֆներին, որոնց թվում առաջադրվել է նաև Գաբրիել Գիֆորդսի սպանության փորձի համար մեղադրանքը[17]։

Եղել է գեյերի և լեսբուհիների նկատմամբ մարդու իրավունքների կողմնակից[18]։

Ընդգրկված է եղել ԱՄՆ Կոնգրեսի զինված ուժերի գործերի կոմիտեում, արտաքին գործերի կոմիտեի և գիտության ու տեխնիկայի կոմիտեի կազմում։

Մահափորձ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լրատվամիջոցները հաղորդել են, որ 2011 թվականի հունվարի 8−ին՝ տեղական ժամանակով ժամը 10-ին (UTC-7), Գիֆորդսի հայրենի Արիզոնա նահանգի Թուսոն քաղաքում կայացած հանրային միջոցառումների ժամանակ Safeway ցանցի սուպերմարկետում ծանր վիրավորվել է գլխից և ծայրահեղ ծանր վիճակում տեղափոխվել Թուսոնի համալսարանի բժշկական կենտրոն[19]։

22-ամյա կասկածյալ Ջարեդ Լի Լոֆները, որը 9 մմ տրամաչափի «Glock» տեսակի ատրճանակից վիրավորել է ևս 18 (այլ տվյալներով՝ 13)[20] մարդու, ձերբակալվել է[21]։ Սկզբում հայտարարվել է հետախուզում ևս մեկ կասկածյալի նկատմամբ[22], բայց հետո Լոֆներին տեղափոխող տաքսիստից կասկածը հանվել է[20]։

Բացի այդ, ընտրողների հետ հանդիպման վեց մասնակիցներ սպանվել են։ Զոհվածների թվում են եղել 9-ամյա աղջիկ Քրիստինա Թեյլոր Գրինը, հոլիվուդյան դերասանուհի Սոֆյա Աննա Բուշը, ինչպես նաև Գ. Գիֆորդսի օգնական և դաշնային դատավոր Ջոն Ռոլը[23]։

2011 թվականի հունվարի 10-ին Ջարեդ Լոֆներին պաշտոնական մեղադրանք է առաջադրել[24]։

2011 թվականի հունվարի 20-ին ատենակալների մեծ կոլեգիան Ջարեդ Լոֆների դեմ մեղադրանքներ Է առաջադրել երեք կետերով, որոնց թվում նաև մեղադրանք է առաջադրվել Գաբրիել Գիֆորդսի սպանության փորձի համար[25]։

2011 թվականի մայիսի 25-ին դատավորը խոստովանել է, որ Լոֆները անգործունակ է և չի կարող կանգնել դատարանի առջև։ Լոֆներին կրկին ուղարկել են Միսսուրիի հոգեբուժարան (նա այնտեղ 5 շաբաթ տևողությամբ փորձաքննություն է անցնել) առնվազն 4 ամիս ժամկետով, որպեսզի որոշվեր, թե արդյոք կարելի է բուժել նրան և հասնել նրա մեղսունակությանը[26][27]։ 2012 թվականի հունվարին Լոֆները ճանաչվել է անգործունակ, նրան ախտորոշել են «պարանոիդ շիզոֆրենիա»[28]։ Նա իրեն մեղավոր է ճանաչել մեղադրանքի 19 կետով և 2012 թվականի նոյեմբերին դատապարտվել է ցմահ ազատազրկման։

Բուժում և վերականգնում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2011 թվականի հունվարի 8-ին Գիֆորդսը՝ Թուսոնի համալսարանի բուժկենտրոն ընդունվելուց հետո, վիրահատվել է գանգի և ուղեղի ձախ կիսագնդի միջով անցնող ոսկրային բեկորների և նեկրոտիկ հյուսվածքների հեռացման համար։

Գիֆորդսը ընկղմվել է արհեստական կոմայի մեջ և նրան թոքերի արհեստական շնչառության ռեժիմ են սահմանել։

«Ուռուցք է ուղեղի ամենամեծ սպառնալիքն է այս պահին։ Ուռուցքը վերահսկելու համար Գիֆորդսի գանգի մի մասը հեռացվել է և վերատեղադրվելու է նրա վերականգնումից հետո, հնարավոր է մի քանի ամիս անց», - ասել է բժշկական կենտրոնի նյարդավիրաբուժության բաժանմունքի ղեկավար Մայքլ Լեմոլը[29]։

Ընդունվելուն պես, Գիֆորդսը կարողացել է պատասխանել ամենապարզ հրամաններին (օրինակ՝ թափ տալ մատները)։ Նա նաև ճանաչել է իր ամուսնուն՝ Մարկ Քելիին, որը Հյուսթոնից ժամանել էր նրա մոտ։

ԱՄՆ բանակի ռազմաբժշկական համալսարանի նյարդաբան Ջեֆրի Լինը Գիֆորդսին Թուսոնից քաղաք Բետեսդա է տեղափոխել։ Տուժածի զննումից հետո բժիշկը հայտարարել է, որ ֆունկցիաների վերականգնման կանխատեսումը դրական է եղել և կազմել ավելի քան 50 %[30]։

2011 թվականի հունվարի 11-ին բժշկական կենտրոնի նյարդաբան Մայքլ Լեմոլը հաստատել է, որ Գիֆորդսն արդեն ի վիճակի է ինքնուրույն շնչելուն[31]։

2011 թվականի հունվարի 12-ին Գիֆորդսը այցելել է նախագահ Օբամաին, որը ավելի ուշ՝ երեկոյան, սգո արարողության ժամանակ ասել է, որ Գիֆորդսը այդ օրը առաջին անգամ բացել է աչքերը[32]։

2011 թվականի հունվարի 16-ին բժիշկներն անջատել են Գիֆորդսի արհեստական շնչառության սարքը, և նա կարողացել է շարժել ձեռքերն ու ոտքերը և փորձել բացել աչքերը[33]։

Նույն օրը Գաբրիել Գիֆորդսը հաջող վիրահատություն է անց կացրել աջ աչքի խոռոչ համար։ Բժիշկները հեռացրել են կրակոցների ժամանակ մասնատված ոսկորի բեկորները, որոնք սպառնացել են աչքին, և ամրացրել աչքի խոռոչի թաղանթը[34]։

2011 թվականի հունվարի 20-ին Գաբրիել Գիֆորդսը սկսել է վեր կենալ, ոտքի կանգնել անձնակազմի օգնությամբ և բարձրացնել գլուխը[35]։

2011 թվականի հունվարի 21-ին Գիֆորդսը Թուսոնից տեղափոխվել է Հյուստոնի վերականգնողական և հետազոտությունների ինստիտուտ, որը մտնում է տեղական «Հերման Մեմորիալ» բժշկական ցանցի մեջ[36]։ Ինստիտուտը, որը մասնագիտացած է ուղեղի և ողնուղեղի վնասվածքներից հետո վերականգնման մեջ, գտնվել է Լ. Ջոնսոնի անվան տիեզերական կենտրոնից 30 մղոն (50 կմ) հեռավորության վրա, որտեղ շարունակվել է Գիֆորդսի ամուսինու՝ Մարկ Քելիի տիեզերական թռիչքի նախապատրաստումը։

2011 թվականի փետրվարի 9-ին Գաբրիել Գիֆորդսը նորից սկսել է խոսել։ Հաղորդվել է, որ օրեցօր նրա մոտ խոսելն ավելի լավ է ստացվում[37]։

2011 թվականի ապրիլին բժիշկները Գիֆորդսին թույլատրել են ներկա գտնվել 2011 թվականի ապրիլի 29-ին «Ինդևոր» շաթթլի վերջին մեկնարկին իր ամուսնու հետ՝ անձնակազմում[38]։ STS-134 առաքելության հետաձգվելու պատճառով՝ Գիֆորդսը վերադարձել է Հյուստոն այն բանից հետո, երբ հանդիպել է նախագահ Օբամաին, որն իր ընտանիքի հետ նույնպես ժամանել է Քենեդիի անվան տիեզերական կենտրոն[39][40]։

2011 թվականի մայիսի 16-ին Գաբրիել Գիֆորդսը կրկին ժամանել է Ֆլորիդա և դիտել «Ինդևորի» մեկնարկը, որը որպես անձնակազմի հրամանատար մեկնարկել է նրա ամուսինը՝ Քելին։ Տիեզերքում նա վերցրել է իր ամուսնական մատանին, և նրանք փոխանակվել են մատանիներով դեպի տիեզերք Քելիի թռիչքի առաջ։

2011 թվականի մայիսի 18-ին Հյուստոնում Գիֆորդսը գանգի վերականգնման վիրահատություն է կատարել։ Հյուստոնի վիրաբույժները գանգի կտրված ոսկորների բեկորները փոխարինել են կոշտ, ծակոտկեն պլաստիկ իմպլանտով՝ այն միացնելով գանգի փոքրիկ պտուտակներին։ Ժամանակի ընթացքում ոսկրային հյուսվածքը կծկվել է իմպլանտատի ծակոտիների միջով, և նա կոշտ ներդրվել է գանգատուփի մեջ։ Այդ պատճառով էլ հետագայում Գիֆորդսը ավելի շատ պաշտպանիչ սաղավարտ չպետք է կրի[41]։

Facebook-ի իր էջում Գիֆորդսը հրապարակել է իր երկու լուսանկարները, որոնք արվել են մայիսի կեսերին[42]։

2011 թվականի հունիսի 16-ին Գաբրիել Գիֆորդսը դուրս է գրվել հիվանդանոցից[43]։

Հետագա քաղաքական գործունեություն և հրաժարական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2011 թվականի օգոստոսի 1-ին Գիֆորդսը հայտնվել է Կոնգրեսում և մասնակցել ներկայացուցիչների ստորին պալատի քվեարկությանը՝ պետական պարտքի սահմանաչափի բարձրացման հարցով։ Կոնգրեսականները Գիֆորդսին դիմավորել են շարունակական ծափահարություններով[44]։

2012 թվականի հունվարին Գիֆորդսը հայտարարել է իր հրաժարականի մասին[45]։ Հունվարի 25-ին հեռացել է պաշտոնից՝ նպատակ ունենալով կենտրոնանալ ծանր վնասվածքից հետո վերականգնվելու վրա։

2012 թվականի փետրվարի 10-ին Գիֆորդսի անունը շնորհվել է առափնյա պահպանության նավին[46]։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գ. Գիֆորդսը ամուսնու՝ Մ. Քելիի հետ 2008 թվականի նախընտրական արշավի ժամանակ

2007 թվականից ամուսնացած է եղել ռազմական օդաչու և տիեզերագնաց Մարկ Քելիի հետ, որը ունեցել է երկու երեխա նախորդ ամուսնուց[47]։

Մահափորձի պահին Մարկ Քելին գտնվել է Հյուստոնում՝ Լինդոն Ջոնսոնի անվան տիեզերական կենտրոնում, որտեղ որպես նավի հրամանատար պատրաստվել է «Ինդևոր» շաթթլի վերջին թռիչքին (եղել է պլանավորված 2011 թվականի ապրիլին[48]) դեպի ուղեծրում գտնվող Միջազգային տիեզերակայան, որտեղ 2010 թվականի հոկտեմբերից որպես արշավախմբի հրամանատար արդեն գտնվել է նրա երկվորյակ եղբայրը՝ Սքոթ Քելին, ինչպես նաև ԱՄՆ տիեզերագնացը[49][50]։ Սակայն թռիչքը տեղի է ունեցել 2011 թվականի մայիսին[51]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 http://bioguide.congress.gov/scripts/biodisplay.pl?index=G000554
  2. ↑ 2,0 2,1 http://www.scrippscollege.edu/news/releases/alumnae/scripps-college-honors-alumna-and-former-u-s-congresswoman-gabrielle-giffords-2
  3. ↑ 3,0 3,1 Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4,0 4,1 GeneaStar
  5. ↑ American politician shot in the head by gunman who left six dead is cousin of Gwyneth Paltrow(անգլ.)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Giffords is 1st female Jew elected from Ariz. // «Arizona Daily Star» (газета). — 26 марта 2007.(անգլ.) (Ստուգված է 10 հունվարի 2011).
  7. ↑ Second child for Chris and Gwyneth is the baby Moses Archived 2010-01-21 at the Wayback Machine.(անգլ.)
  8. ↑ 8,0 8,1 Giffords family roots from Lithuania; rabbi Hornstein(անգլ.)
  9. ↑ חברת הקונגרס שנורתה: התקרבה לדת בישראל(եբրայերեն)
  10. ↑ Arizona congresswoman Gabrielle Giffords shot in the head Archived 2011-01-10 at the Wayback Machine.(անգլ.)
  11. ↑ Giffords, Lombardi Picked as Top Young Leaders(անգլ.)
  12. ↑ Jewish woman takes Arizona seat(անգլ.)
  13. ↑ Arizona Democrats split on DC gun ban Archived 2011-01-14 at the Wayback Machine.(անգլ.)
  14. ↑ Pro-Choice America(անգլ.)
  15. ↑ Stimulus bill deserved my vote Archived 2010-07-07 at the Wayback Machine.(անգլ.)
  16. ↑ Solar Energy in Southern Arizona Archived 2011-07-22 at the Wayback Machine.(անգլ.)
  17. ↑ Democrats call for elimination of Arizona’s new immigration law(անգլ.)
  18. ↑ «Гей-стажер мог сыграть ключевую роль в спасении расстрелянного члена Конгресса США Габриэль Гиффордс»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-01-12-ին։ Վերցված է 2020-10-27 
  19. ↑ Gabrielle Giffords Survives Surgery, Doctors 'Optimistic' Archived 2011-01-11 at the Wayback Machine.(անգլ.)
  20. ↑ 20,0 20,1 С предполагаемого сообщника аризонского стрелка сняты подозрения
  21. ↑ Американские СМИ опровергли смерть конгрессмена от Аризоны
  22. ↑ В деле аризонского стрелка появился сообщник
  23. ↑ Стрелявший в конгрессмена от Аризоны убил шесть человек
  24. ↑ Стрелявшему в члена конгресса США предъявлено обвинение
  25. ↑ Аризонскому стрелку предъявлены обвинения
  26. ↑ «Аризонский стрелок Джаред Лофнер признан невменяемым»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-05-29-ին։ Վերցված է 2011-06-04 
  27. ↑ Покушавшийся на конгрессмена из Аризоны признан невменяемым
  28. ↑ «Judge: Loughner not competent to stand trial in Arizona shootings»։ CNN։ May 25, 2011։ Արխիվացված օրիգինալից May 27, 2011-ին։ Վերցված է May 25, 2011 
  29. ↑ Gabrielle Giffords in Medically Induced Coma to Help Brain Rest(անգլ.)
  30. ↑ Bullet path may decide Giffords’s fate(անգլ.)
  31. ↑ Loughner family expresses sorrow for 'heinous' attack; doctors say Giffords making progress(անգլ.)
  32. ↑ Giffords can move legs, begins physical therapy Archived 2011-01-17 at the Wayback Machine.(անգլ.)
  33. ↑ Врачи отключили конгрессвумен Гиффордс от дыхательного аппарата
  34. ↑ Раненная в голову конгрессвумен Гиффордс перенесла операцию на глазной впадине
  35. ↑ Раненая конгрессвумен Гиффордс уже встает с постели
  36. ↑ «Конгрессмен Гиффордс переводят в Реабилитационный центр»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-01-23-ին։ Վերցված է 2020-10-27 
  37. ↑ «Габриэль Гиффордс выздоравливает»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-26-ին։ Վերցված է 2011-03-10 
  38. ↑ Врачи разрешили Гиффордс проводить мужа-астронавта в полет
  39. ↑ Семейство Обамы и конгрессвумен Гиффордс приедут на последний запуск шаттла Endeavour
  40. ↑ Обама встретился с Гиффордс, последний полет «Индевора» отложен(չաշխատող հղում)
  41. ↑ «Гиффордс провели восстановление черепа»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-15-ին։ Վերցված է 2020-10-27 
  42. ↑ «Габриэль Гиффордс устроила фотосессию»։ Lenta.ru։ 13.06.2011։ Վերցված է 2011-06-13 
  43. ↑ «Члена конгресса США Г.Гиффордс выписали из больницы»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-06-19-ին։ Վերցված է 2011-06-16 
  44. ↑ Lenta.ru: Америка: Габриэль Гиффордс появилась в Конгрессе впервые после ранения
  45. ↑ Конгрессмен Гиффордс объявила об отставке
  46. ↑ В честь Габриэль Гиффордс назвали корабль ВМС США
  47. ↑ Tragedy’s impact extends to space Archived 2011-01-10 at the Wayback Machine.(անգլ.)
  48. ↑ Rep. Gabrielle Giffords, wife of shuttle commander Mark Kelly, shot in Tucson(անգլ.)
  49. ↑ Первый цифровой «Союз ТМА-М» с экипажем стартовал с Байконура на МКС
  50. ↑ Biographical Data Archived 2018-06-20 at the Wayback Machine.(անգլ.)
  51. ↑ «Шаттл отправился на МКС искать темную материю»։ Lenta.ru։ 16.05.2011։ Վերցված է 2011-06-13 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գաբրիել_Գիֆորդս&oldid=8820306» էջից