Մարիուպոլի Կուինջիի անվան արվեստի թանգարան
Մարիուպոլի Կուինջիի անվան արվեստի թանգարան | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | թանգարան |
| Երկիր |  Ուկրաինա |
| Տեղագրություն | Մարիուպոլ |
| Հասցե | вул. Георгіївська, 58, Маріуполь, Донецька область, 87515, Україна |
| Հիմնադրվել է | 2010 |
 | |
 | |
Մարիուպոլի Կուինջիի անվան արվեստի թանգարան (ուկրաիներեն՝ Художній музей імені Куїнджі, ռուս.՝ Мариупольский художественный музей им А. И. Куинджи), Մարիուպոլի երկրագիտական թանգարանի մասնաճյուղ։ Թանգարանի հավաքածուն ներառում է ցուցահանդես՝ նվիրված մարիուպոլի մեծ նկարիչ Արխիպ Իվանովիչ Կուինջիի կյանքին և գործունեությանը և 20-րդ դարի ուկրաինացի գեղանկարչության վարպետների կերպարվեստի գործերին։ Հասցե՝ Մարիուպոլ, փող. Գեորգիևսկայա, 58։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1914 թվականի հուլիսին Մարիուպոլի քաղաքային դուման նամակ է ստացել Մոսկվայից Արխիպ Կուինջիի անվան Նկարիչների միության մոսկովյան մասնաճյուղից, որում մեծ վարպետի կողմից քաղաքին առաջարկվել է տասը նկար։ Սակայն քաղաքը նկարները տեղավորելու սենյակ չուներ։ Շուտով սկսվեց Առաջին համաշխարհային պատերազմը (1914-1918)։ Կուինջիի անվան արվեստի թանգարան բացելու որոշումը հետաձգվել է ամբողջ 20-րդ դարի ընթացքում։ Եվ միայն 2010 թվականի հոկտեմբերի 29-ին՝ մեծ նկարիչ Արխիպ Իվանովիչ Կուինջիի մահից 100 տարի անց, նրա հայրենի քաղաքում բացվեց նրա անունը կրող արվեստի թանգարան։
2022 թվականի մարտի 21-ի առավոտյան, Ուկրաինա ռուսական զորամիավորումների ներխուժման ժամանակ, թանգարանի շենքն ամբողջությամբ ավերվել է ռուսական ավիառումբից[1]։
Շինություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շենքը, որում գտնվում է թանգարանը, հին առանձնատուն է, որը կառուցվել է 1902 թվականին՝ կառուցված հյուսիսային ժամանակակից ոճով։ Այս առանձնատունը հարսանեկան նվեր է Մարիուպոլի Զեմստվոյի խորհրդի նախագահ Ալեքսանդր Անտոնովիչ Գոզադինովի կողմից՝ իր դստեր՝ Վալենտինայի ամուսնության կապակցությամբ, Մարիուպոլի իրական դպրոցի հիմնադիր Վասիլի Իվանովիչ Գյացինտովի հետ։ Հեղափոխությունից հետո շենքը պետականացվեց, այնտեղ գործում էր գրադարան, ապա՝ Պատմական կուսակցության արխիվ։ Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին շենքը մասամբ ավերվել է, իսկ վերականգնումից հետո այնտեղ գործում էր դեղատան պահեստ։ 1997 թվականին Մարիուպոլի քաղաքային խորհուրդը որոշում է կայացրել շենքը հանձնել տեղական պատմության թանգարանի համայնքային սեփականությանը՝ ապագա մասնաճյուղի համար։ Վերականգնումից հետո, որը ձգձգվել է 13 տարի, շենքում բացվել է թանգարան։
Թանգարանի նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին հարկում՝ թանգարանի երեք սրահներում, ցուցադրված են Արխիպ Իվանովիչ Կուինջիի կյանքի և գործունեության մասին պատմող էքսպոզիցիաներ՝ լուսանկարներ, փաստաթղթեր, նամակներ, այն ժամանակվա կահույքի կտորներ։ Թանգարանն ունի Սուրբ Աստվածածնի Սուրբ Ծննդյան եկեղեցուց տառատեսակ, որում մկրտվել է ապագա նկարիչը։ Թանգարանի ցուցադրությունը ցույց է տալիս ականավոր բնանկարչի կյանքի բոլոր փուլերը։ Թանգարանում ներկայացված են նկարչի աշխատանքների իրական չափ ունեցող պատճենները։ 1966 թվականին ԽՍՀՄ մշակույթի նախարարության որոշմամբ Պետական ռուսական թանգարանը Մարիուպոլի երկրագիտական թանգարանին է փոխանցել Արխիպ Իվանովիչի երեք գործ՝ «Կարմիր մայրամուտ» էսքիզը և երկու էտյուդ «Աշուն։ Ղրիմ» և «Էլբրուս»։ Չորրորդ սրահում տեղադրված են Արխիպ Կուինջի ժամանակակիցների գեղատեսիլ և գրաֆիկական գործերը. Հովհաննես Այվազովսկի, Ա. Պ. Բոգոլյուբով, Վասիլի Վերեշչագին, Նիկոլայ Դուբովսկոյ, Լև Լագորիո, Իվան Շիշկին։ Կա նաև Կուինջիի դիմանկարը, որն նկարել է նրա աշակերտ Գ. Օ. Կալմիկովը։ Երկրորդ հարկի երեք սրահներում ներկայացված են 20-րդ դարի ուկրաինացի նկարիչների գործերը, իսկ երեք սրահներում՝ փոփոխվող ցուցահանդեսներ։
Հավաքածու[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թանգարանի արվեստի հավաքածուն ներառում է ավելի քան երկու հազար ցուցանմուշ՝ 960 գրաֆիկական աշխատանք, ավելի քան 600 նկար, 350 դեկորատիվ իր և 150 քանդակ։ Թանգարանն ունի 20-րդ դարի երկրորդ կեսի տաղանդավոր նկարիչների կտավների եզակի հավաքածու։ Նիկոլայ Գլուշյենկո, Միխայիլ Դերեգուս, Տատյանա Յաբլոնսկայա, Ալեքսեյ Գրիցայ, նվիրաբերվել են քաղաքին 1973 թվականին «Ա. Ի. Թանգարանի մեմորիալ»-ի առաջին հանրապետական ցուցահանդեսից հետո։ Թանգարանի ֆոնդերը պարունակում են Մարիուպոլի նկարիչների, Ուկրաինայի վաստակավոր արտիստներ՝ Ն. Բենդրիկի, Լ. Կուզմենկովայի, Վ. Կոնստանտինովի, Վ. Կոտի, Վ. Պոնոմարևի, Վ. Առնաուտովայի, Ի. Բերտյակովայի, Լ. Գադիի, Ա. Շպակայի, Գ. Արիի, Գ. Զուբչենկոյի գործերը և աշխատանքները[2]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Бэнкси для "Охмадет", разрушенный музей им. Куинджи, проект JR во Львове: арт-дайджест» (ռուսերեն).
- ↑ «В Маріуполі було знищено Художній музей імені Архипа Куїнджі — Локальна історія». web.archive.org. 2022 թ․ մարտի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 27-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Պատկերասրահ Արխիվացված 2012-01-28 Wayback Machine
- Մարիուպոլի քաղաքային խորհրդի կայքում
- Ուկրաինայի թանգարաններ(չաշխատող հղում) (անհասանելի հղում)
- Ուղեցույց դեպի Դոնեցկի շրջան