Մարգարիտա Սալաս
Մարգարիտա Սալաս Ֆալգերաս, Կաներոյի 1-ին մարկիզ (իսպ.՝ Margarita Salas Falgueras, նոյեմբերի 30, 1938[1], Կաներո, Valdés, Աստուրիա, Աստուրիա, Իսպանիա[2] - նոյեմբերի 7, 2019[3], Մադրիդ, Իսպանիա[4], հայտնի է որպես Մարգարիտա Սալաս), կենսաքիմիայի և մոլեկուլային գենետիկայի ոլորտների իսպանացի գիտնական։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սալասը ծնվել է Իսպանիայի Աստուրիա ինքնավար համայնքի Կաներո բնակավայրում։ Ավարտել է Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարանի քիմիական ֆակուլտետը, 1961 թվականին ստացել է գիտությունների դոկտորի կոչում։ 1967 թվականին մեկնել է ԱՄՆ, որտեղ աշխատել է Սևերո Օչոայի հետ։ Ամուսնու` Էլադիո Վինուելայի հետ պատասխանատու են կենսաքիմիայի և մոլեկուլային կենսաբանության ոլորտում իսպանական հետազոտությունների խթանման համար։ Սալասը եղել է ավելի քան 40 ասպիրանտների գիտական ղեկավար, հրատարակել է ավելի քան 200 գիտական հոդվածներ։ Հետազոտությունների գիտական բարձրագույն խորհրդի ( CSIC) պրոֆեսոր է կենսատեխնոլոգիայի բնագավառում[32]։
2000 թվականին Սալասն արժանացել է «Կանայք գիտության բնագավառում» Լ՛Օրել-ՅՈՒՆԵՍԿՕ մրցանակի[33]։
Սալասը Իսպանիայի Գիտությունների արքայական ակադեմիայի, Եվրոպական գիտությունների և արվեստների ակադեմիայի, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիայի, Միկրոբիոլոգիայի ամերիկյան ընկերության, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի և Սևերո Օչոայի հիմնադրամի անդամ է[34]։
2001 թվականի դեկտեմբերի 20-ին Սալասը ընտրվել է Իսպանիայի արքայական ակադեմիայի Seat i, որը զբաղեցրել է 2003 թվականի հունիսի 4-ին[35]։
2008 թվականի հուլիսի 11-ին Խուան Կառլոս I Բուրբոնը Սալասին շնորհել է իսպանացի ազնվականի կոչում Կաներոյի մարկիզ ժառանգական կոչումով[36]։
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Աստուրիայի իշխանությունների մեդալ, 1997 թ.
- Santiago Ramon y Cajal ազգային հետազոտական մրցանակ, 1999 թ.
- «Կանայք գիտության բնագավառում» Լ՛Օրել-ՅՈՒՆԵՍԿՕ մրցանակ, 1999 թ.
- «Կանայք գիտության բնագավառում» Լ՛Օրել-ՅՈՒՆԵՍԿՕ մրցանակ, 2000 թ.
- Ընտրվել է 20-րդ դարի 100 կանանց շրջանակում, որոնք Մադրիդի կանանց համայնքային խորհրդի կողմից 21-րդ դարում հավասարության ճանապարհ են բացել, 2001 թ.
- Վալենսիայի գեներալիտատի Իսաբել Ֆեռեր մրցանակ, 2002 թ.
- Մադրիդի համայնքի ոսկե մեդալ, 2002 թ.
- Ալֆոնսո X Իմաստունի քաղաքացիական շքանշանի մեծ խաչ, 2003 թ.
- Գիտության և հետազոտությունների հիմնադրամի միջազգային մրցանակ, 2004 թ.
- Երախտիքի ոսկե մեդալ, 2005 թ.
- Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարանի ոսկե մեդալ, 2005 թ.
- Գերազանցության մրցանակ FEDEPE (Կին տնօրենների, ղեկավարների, պրոֆեսիոնալների և ձեռնարկատերերի իսպանական հիմնադրամ) կողմից, 2006 թ.
- Աստուրիայի համայնքի Անասնաբույժների քոլեջի ոսկե մեդալ
- Կին լիդեր մրցանակ, 2009 թ., մրցանակը հանձնել է Ռաֆայել դել Պինոն, Ալիտեր և Մերկ հիմնադրամ
- «Լիարժեք մասնագիտական կյանք» մրցանակ, 2009 թ., Mapfre հիմնադրամ
- Քիմիայի գերազանցության մրցանակ, պարգևատրվել է Իսպանիայի քիմիկոսների միության ընդհանուր խորհրդի կողմից, 2014 թ.
| Նախորդող նոր տիտղոս |
Իսպանացի ազնվական Կաներոյի մարկիզ ապրիլի 9 2010 - այժմ |
Հաջորդող ներկայումս պաշտոնավարում է |
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 http://www.cervantes.es/bibliotecas_documentacion_espanol/creadores/salas_margarita.htm
- ↑ 2,0 2,1 2,2 https://www.cervantes.es/bibliotecas_documentacion_espanol/creadores/salas_margarita.htm
- ↑ 3,0 3,1 3,2 https://www.lasexta.com/noticias/ciencia-tecnologia/muere-margarita-salas-mayores-cientificas-espanolas-siglo_201911075dc3fa0d0cf25aeae7bdd7cf.html
- ↑ 4,0 4,1 4,2 https://www.csic.es/es/actualidad-del-csic/fallece-margarita-salas-una-de-las-mayores-cientificas-espanolas-del-siglo-xx
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Czech National Authority Database
- ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/members/20015166.html
- ↑ http://www.rac.es/2/2_ficha.php?id=175&idN3=4&idN4=
- ↑ http://www.rac.es/2/2_ficha.php?id=175
- ↑ https://www.ae-info.org/ae/User/Salas_Margarita
- ↑ http://www.fprj.es/es/historico-premiados-investigacion-basica/
- ↑ https://www.boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-2000-15055
- ↑ http://fundaciongarciacabrerizo.org/lista-premiados/
- ↑ http://www.rae.es/noticias/margarita-salas-investida-doctora-honoris-causa-por-la-uab
- ↑ http://www.rac.es/7/7_2_1.php?id=148
- ↑ https://www.ubu.es/noticias/margarita-salas-sera-investida-doctora-honoris-causa-por-la-universidad-de-burgos
- ↑ https://www.ubu.es/unidad-de-protocolo/actos-academicos-solemnes/doctorado-honoris-causa/margarita-salas-falgueras-2019
- ↑ https://www.um.es/web/universidad/doctores-honoris-causa/margarita-salas-falgueras
- ↑ https://www.uc3m.es/ss/Satellite/UC3MInstitucional/es/Detalle/Comunicacion_C/1371254771202/1371215537949/La_cientifica_Margarita_Salas,_Doctora_Honoris_Causa_por_la_UC3M
- ↑ http://www.upm.es/UPM/Historia/HonorisCausa
- ↑ https://secretaria.uniovi.es/c/document_library/get_file?uuid=29b8a691-7ceb-48a7-abfa-ce1ae8bf58b9&groupId=952290
- ↑ https://www.uca.es/margarita-salas-falgueras/
- ↑ https://www.unex.es/organizacion/gobierno/sec_gral/actos-institucionales/distinciones-y-honores
- ↑ https://canal.uned.es/series/5a6f67beb1111f92378b4569
- ↑ https://www.upsa.es/noticias/detalle-noticia.php?idNoticia=13956
- ↑ https://www.madridiario.es/2008/Octubre/madrid/madrid/102737/margarita-salas-honoris-causa-rey-juan--carlos.html
- ↑ http://www.uimp.es/institucional-2/premios-y-reconocimientos/doctorado-honoris-causa/margarita-salas.html
- ↑ https://facexp.ujaen.es/noticias/margarita-salas-primera-mujer-investida-doctora-honoris-causa-por-la-universidad-de-jaen
- ↑ https://www.elconfidencial.com/tecnologia/2014-05-30/nace-la-seleccion-espanola-de-la-ciencia_138482/
- ↑ https://www.uma.es/facultad-de-ciencias/info/74494/doctores-honoris-causa/
- ↑ https://www.coruna.gal/mc2/es/detalle-contenido-texto/prismas-casa-de-las-ciencias-a-la-divulgacion/contenido/1453625646176?argIdioma=es
- ↑ https://extremenosilustres.blogspot.com/2019/01/eladio-vinuela-diaz.html
- ↑ «Prof. Margarita Salas Falgueras»։ sibi.org։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-07-24-ին։ Վերցված է օգոստոսի 9, 2010
- ↑ DNA researcher Okazaki wins int'l award for female scientists., the Free Library, 5 April 2015
- ↑ «Margarita_Salas» (PDF)։ Instituto de Educacíon Secundaria, Malaga (Spanish)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-07-26-ին։ Վերցված է օգոստոսի 9, 2010
- ↑ «Margarita Salas Falgueras» (Spanish)։ Real Academia Española։ Արխիվացված է օրիգինալից ապրիլի 27, 2015-ին։ Վերցված է ապրիլի 14, 2016
- ↑ «Otras disposiciones» (PDF)։ Boletín Oficial del Estado (Spanish)։ հուլիսի 12, 2008։ Վերցված է օգոստոսի 9, 2010
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Margarita Salas biography. Mujer y Ciencia (in Spanish)
- Margarita Salas biography (PDF) (in Spanish) Archived 2010-05-09 at the Wayback Machine.
| ||||||||||||
- Նոյեմբերի 30 ծնունդներ
- 1938 ծնունդներ
- Իսպանիայում ծնվածներ
- Նոյեմբերի 7 մահեր
- 2019 մահեր
- Մադրիդ քաղաքում մահացածներ
- Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարանի շրջանավարտներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Իսպանացի կին գիտնականներ
- ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամներ
- Կենսաքիմիկոսներ
- ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի արտասահմանյան անդամներ
- Իսպանացի կին քիմիկոսներ