Էլիքսիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլիքսիրը քաղցրահամ հեղուկ է, որը օգտագործվում է բուժական նպատակներով՝ նախատեսված ներքին ընդունմամբ բուժել հիվանդությունը^[1]։ Որպեսդեղանյութ էլիքսիրը պարունակում է առնվազն մեկ ակտիվ բաղադրիչ, որը նախատեսված է ներքին օգտագործման համա

Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս բառը ի հայտ է եկել վաղ միջին անգլերենում, լատիներենով սկիզբ առնելոով արաբերենից الإكسير (al-ʾiksīr), որն իր հերթին հին հունարենի արաբականացումն է ξήριον (xērion) «վերքերը չորացնող փոշի» ξηρός (xēros) «չոր» բառից^[1]։ Դարեր շարունակ Էլիքսիրը հիմնականում նախատեսված էր որպես բաղադրիչ մաս ալքիմիայում օգտագործելու համար, կամ անցում կատարելով հեղուկի, ենթադրվում է, որ կաղապարը վերածում է ոսկու, կամ նյութ կամ հեղուկ է, որը համարվում էր, որ բուժում է բոլոր հիվանդությունները և հավիտենական կյանք տալիս։

Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ոչ դեղորայքային էլիքսիրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դրանք օգտագործվում են որպես լուծիչներ կամ հաղորդիչներ բժշկական էլիքսիրների պատրաստման համար։ Ակտիվ բաղադրիչները լուծվում են էթիլային սպիրտի 15-50% խտության լուծույթում։

անուշաբույր էլիքսիրներ (Միացյալ Նահանգների դեղագործություն)
Ոչ ալկոհոլային էլիքսիրներ (Դեղագործական տեղեկատու)
Բենզալդեհիդային բաղադրությամբ էլիքսիրներ (Դեղագործական տեղեկատու)

Բժշկական էլիքսիրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դրանք ներառում են:

Հակահիստամինային էլիքսիրները օգտագործվում են որպես հակաալերգեն, ինչպիսին Քլորֆենիրամինի մալեատն է (Միացյալ Նահանգների դեղագործություն) կամ դիֆենհիդրամինի հիդրոքլորիդը
Հանգստացնող և հիպնոսացնող էլիքսիրներ, որոնցից առաջինը առաջացնում է քնկոտություն, մյուսը՝ քնաբեր է
Մանկաբուժական էլիքսիրներ, ինչպիսին է քլորալհիդրատը
խորխաբեր էլիքսիրներ, որոնք նպաստում են արդյունավետ հազին (այսինքն՝ հազ խորխով), ինչպիսին տերպինհիդրատն է

Արևելաասիական վիտամինային ըմպելիքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1950-ական թվականներից ի վեր, ոչ ալկոհոլային և կոֆեին չպարունակոց «վիտամինային ըմպելիքները» օրեցոր ավելի էինք տարածվում Արևելյան Ասիայում, հավանաբար շուկայում առաջատար Օրոնամինն էր Օհցուկա դեղագործարանից։ Փաթեթավորված շագանակագույն լուսադիմացկուն շշերում, այս ըմպելիքները մեծ համբավ էին վայելում ծերերի և առողջական խնդիրներ ունեցող անձանց մոտ։ Գործընկերներ ունեն Հարավային Կորեայում և Չինաստանում։

Որպես կանոն, արևմուտքի էներգետիկ ըմպելիքները, գունավոր պիտակներով՝ տպագրությամբ, հայտարարում են թե օրեցօր ավելացնում են մարզական կարողությունները։ Դրանք պարունակում են կոֆեին և թիրախավորում են ավելի երիտասարդ խմբերը։

Այլընտրանքային բուժական ըմպելիքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տես՝ Արտոնագրային բժշկություն

Բաղադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլիքսիրը առնվազն մեկ ակտիվ բաղադրիչի հիդրոալկոհոլային լուծույթ է։

Հիմնականում, ալկոհոլը օգտագործվում է հետևյալ նպատակներով՝

Լուծել ակտիվ բաղադրիչ(ներ)ը և որոշ օժանդակ նյութեր
Կանխել շաքարի բյուրեղացումը
Պահպանել պատրաստի արտադրանքը
Ապահովել արտահայտված համի զգացողությունը
Նպաստել ակտիվ բաղադրիչ(ներ)ի տհաճ համի քողարկմանը
Բարելավել համը

Ամենաքիչ քանակությամբ ալկոհոլը, որը ակտիվ բաղադրիչները ամբողջապես կլուծի և կստացվի պարզ լուծույթ ընդհանուր առմամբ ընտրված է: Ալկոհոլի բարձր կոնցենտրացիաները վերջնական արտադրանքին այրվող համ են տալիս։

Էլիքսիրը կարող է պարունակել նաև հետևյալ օժանդակ նյութերը՝

Շաքար և/կամ շաքարի փոխարինիչներ, ինչպիսիք են շաքարի պոլիոլները, գլիցերինը և սորբիտոլը:
Կոնսերվատներ, ինչպիսին պարաբենները և բենզոատները և հակաօքսիդանտներն են, ինչպիսին են բութիլացված հիդրօքսիտոլուենը և նատրիումի մետաբիսուլֆիտը:
Բուֆերային նյութեր
Քելատացնող նյութեր, ինչպիսին նատրիումի էթիլենդիամինետրաքացախաթթուն է
Բուրավետիչներ և համի ուժեղացուցիչներ
Գունանյութեր

Պահպանման պայմաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլիքսիրները պետք է պահպանվեն հերմետիկ փակ, լուսադիմացկուն տարաներում ՝ հեռու արևի ուղիղ ճառագայթներից և բարձր ջերմաստիճանից.

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տես՝ Էլիքսիր Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս

Բրոմպտոն կոկտեյլ
Եփուկ
Կյանքի Էլիքսիր
Ներքին ալքիմիա կամ նեյդան
Էներգետիկ ըմպելիք
Ոչ ալկոհոլային ըմպելիք
Համախտանիշ (բժշկություն)՝ դիցաբանական դեղամիջոց բոլոր հիվանդությունների դեմ
Քիմիական կախոց
Օշարակ
Սպագիրիկ
Բուսական թեյ
Թուրմ՝ լուծույթ, որտեղ որպես հիմնական լուծիչ հանդիսանում է ալկոհոլը և պատրաստվում է էթանոլի տարբեր կոնցենտրացիաներով
Թերիակ

Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Elixir» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 9 (11th ed.). Cambridge University Press. էջեր 281–282.

Կատեգորիա:Դեղորայքային պարագաներ Կատեգորիա:Դեղահաբեր

[EB1911-1] 1,0 ^1,1 Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Elixir» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 9 (11th ed.). Cambridge University Press. էջեր 281–282.

[1]