Մասնակից:Լուսինե Բաբաջանյան/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Լուսինե Բաբաջանյան/Ավազարկղ

Ռիվերինա (անգլ.՝ Riverina /rɪvəˈriːnə/[1]) Նոր հարավային Ուելսի հարավ-արևմտյան մասում գյուղատնտեսական մարզ է: Ռիվերինան ավստրալական այլ մարզերց տարբերվում է հարթ հարավայրերով, տաք կլիմայով և ոռոգման համար նախատեսված առատ ջրային պաշարներով։Այս համադրությունը Ռիվերինային հնարավորություն է տվել դառնալ Ավստրալիայի ամենաարդյունավետ և գյուղատնտեսորն բազմազան տարածքներից մեկը։ Հարավում սահմանակից է Վիկտորիա նահանգին, իսկ արևելքում՝ Մեծ բաժանող տիրույթին, Ռիվերինան ծածկում է Նոր հարավային Ուելսի այն հատվածները, որոնք արևմուտքում միանում են Մյուրեյի և Մուրամբիջի դրենաժային գոտիներում։

Ռիվերինան գաղութացվել է եվրոպացիների կողմից 19-րդ դարի կեսերին որպես հովվական շրջան, որը տավարի միս և բուրդ էր մատակարարում Ավստրալիայի շուկաներին և դրանից դուրս, իսկ մինչ այդ ավելի քան 40,000 տարի այստեղ բնակվել են աբորիգենների խմբեր, ներառյալ Վիրաջուրիների ցեղը։20-րդ դարում Մյուրեյի և Մուրամբիջի հովիտներում հիմնական ոռոգման տարածքների զարգացումը հանգեցրեց այնպիսի մշակաբույսերի ներմուծմանը, ինչպիսիք են բրինձը և գինու խաղողը: Ռիվերինան ամուր մշակութային կապեր ունի Վիկտորիայի հետ, և տարածաշրջանը ավստրալական գաղութների դաշնության հիմնական խթանի աղբյուրն էր:

Բնակչության և սպասարկման հիմնական կենտրոնները Ռիվերինայում ներառում են Վագգա Վագգա, Լիտոն, Գրիֆիթ և Ալբերի քաղաքները։ Վագգա Վագգան Չարլզ Ստուրտի համալսարանի և Ավստրալիայի պաշտպանության ուժերի երկու հիմնական հաստատությունների տունն է: Լա Տրոուբ համալսարանն ունի համալսարանական տարածք Ալբերի-Վոդոնգա քաղաքում, որը գտնվում է Վոդոնգա նահանգի սահմանից այն կողմ՝ Վիկտորիա նահանգում:,

Աշխարհագրություն

Պետական մարմիններ և այլ մարմիններ

Ռիվերինա շրջանի սահմանագծումը տարբերվում է ըստ պետական գործակալության կամ մարմնի: Ընդհանուր պաշտոնական սահմանները ներառում են Ավստրալիայի վիճակագրության բյուրոյի վիճակագրական տարածքի 4-րդ մակարդակի Ռիվերինա շրջանը[2], Ավստրալիայի ընտրական հանձնաժողովի Դաշնային ընտրական սահմանը, որը կոչվում է Ռիվերինա[3], բնական ռեսուրսների կառավարման շրջաններ Ռիվերինա շրջանը[4], Տարածաշրջանային զարգացման Ավստրալիայի Ռիվերինա շրջանը[5] և միջանկյալ կենսաաշխարհագրական տարածաշրջանայինացում Ավստրալիայի Ռիվերինա շրջանի համար:[6]

.Արծվի բույն Ծերունու հարթավայրում, ընդարձակ աղբանոցային հարթավայր Հայի և Վանգանելլայի միջև:


Ընդհանուր օգտագործում

Ընդհանուր օգտագործման մեջ Ռիվերինան ընդհանուր առմամբ ներառում է Նոր Հարավային Ուելսի գյուղատնտեսական և հովվական տարածքները, Մեծ բաժանարար լեռնաշղթայի արևմուտքը և ձյունածածկ Մյուրեյ և Մուրամբիջի գետերի դրենաժային ավազանը:[7] Ռիվերինայից այն կողմ հյուսիսային սահմանը որոշվում է Լաչլան գետի ջրհավաք ավազանի կողմից և կոչվում է Կենտրոնական Արևմուտք: Մյուրեյի երկայնքով դեպի հարավ, Ռիվերինան սահմանակից է Վիկտորիա նահանգին։ Մյուրեյի և Մուրամբիջի միախառնումից դեպի արևմուտք սկիզբ է առնում ավելի չոր Հեռավոր Արևմուտք շրջանը:

Ընդհանուր առմամբ, Ռիվերինան ալյուվիալ հարթավայր է, որը ձևավորվել է 30,000-ից մինչև 15,000 տարի առաջ Մեծ բաժանարար լեռնաշղթայից առուներով տեղափոխված նստվածքներից:[8] Տարածքը ներառում է գլորվող բլուրներ դեպի արևելք, բայց այնուհետև դառնում է ավելի հարթ դեպի արևմուտք, որտեղ այդ հարթավայրի մեծ մասը հասնում է ծովի մակարդակից 200 մետրից քիչ (660 ոտնաչափ) բարձրության: Արևմտյան Ռիվերինան հիմնականում բաղկացած է ոչ առանձնահատուկ աղի թփուտներից:


Հողատարածք և հիդրոլոգիա

Ռիվերինայի երկրաբանությունը ներառում է մի քանի տափաստաններ և նստվածքային ավազաններ: Ենթադրվում է, որ արևմտյան Ռիվերինան Բալլարատ և Բենդիգո երկրաբանական գոտու շարունակությունն է, մինչդեռ արևելյան հատվածները գտնվում են Լաչլանի ծալովի գոտու արևմտյան հատվածների տակ: Ռիվերինան կարող է ընդունել մի քանի հանքային հանքավայրեր, այդ թվում՝ ածուխ, նավթ, ածխի կարի մեթան, գիպս, օրոգեն ոսկի, Կոբար ոճի բազմամետաղային համակարգեր, ծանր հանքային ավազներ և, հնարավոր է, ադամանդներ այս ծալովի գոտու ապարներում և ավազաններում:[9][10] Ռիվերինայի հողերը հիմնականում ավազոտ են գետի ջրանցքների երկայնքով, ավելի աղի մոխրագույն և շագանակագույն կավերով, որոնք հայտնաբերվում են ջրհեղեղի պարագծի հազվադեպ ողողվող տարածքներում: Երբ Մուրամբիջն հոսում է հոսանքն ի վար, ջուրն ու հողը դառնում են ավելի աղի:

Գիվերինան ցամաքեցվում է մեծ Մյուրեյ-Դարլինգ ավազանով: Գետերը և առուները Գիվերինայում հիմնականում հոսում են արևելքից արևմուտք: Ինչպես նաև Մյուրեյը, Մուրումբիջիը և Լախլանը, մյուս հոսքերը ներառում են Բիլաբոնգ Քրիքը և Էդվարդ գետը, որը Մյուրեյի առվակն է: Այս հոսանքների միջոցով տեղափոխվող ջրի մեծ մասը շեղվում է: 2001–2002 թվականներին Մյուրեյի և Մուրամբիջի ջրահոսքի 52%-ը շեղվել է, որից 77%-ն օգտագործվել է ոռոգման համար։[11]

Այժմ քանդված Համփդեն կամուրջը Մուրամբիջի գետի վրայով Վագգա Վագգայում: Վիրաջուրիի նոր կամուրջը հետին պլանում է։

Կլիմա

Օդերեւութաբանության բյուրոն Ռիվերինան դասակարգում է Տաք Չոր Գոտի (ավելի սառը ձմեռներով) կլիմայական գոտու։ Այս գոտու վայրերը կարող են շատ շոգ լինել ամառային ամիսներին, մինչդեռ ձմռանը գիշերները կարող են համեմատաբար ցուրտ լինել:[12] Միջին օրական առավելագույն ջերմաստիճանը Ռիվերինայում տատանվում է հունվարին 31,0 °C (87,8 °F) և Վագգա Վագգայում[13] հուլիսին 12,4 °C (54,3 °F) մինչև 33,2 °C (91,8 °F) հունվարին և 14,8 °C (58,6): °F) հուլիսին Հիլստոնում[14]։ Կյոպենի կլիմայական դասակարգման համաձայն՝ տարածաշրջանը հիմնականում ընկնում է շոգ-ամառային միջերկրածովյան կլիմայական (Csa) գոտում[15][16] թեև շրջանի հարավ-արևմուտքում գտնվող տարածքները ունեն կիսաչորային (BSk) կլիմա, իսկ արևելքում գտնվողները ունեն խոնավ մերձարևադարձային կլիմա։ (Cfa) կլիմա, թեև դեռևս միջերկրածովյան կլիմայի միտումներով, երբ խոսքը վերաբերում է տեղումների օրինաչափությանը:

Ռիվերինայում անձրևների մակարդակը սովորաբար ցածր է, իսկ միջին տարեկան տեղումները տարածաշրջանի մեծ մասում կազմում են 250–500 միլիմետր (9,8–19,7 ին), արևելյան ծայրամասում հասնելով մինչև 500–800 մմ (20–31 դյույմ): Քանի որ տարածաշրջանը գտնվում է Մեծ բաժանարար լեռնաշղթայի հակառակ կողմում, ձմռանն անձրևներն ավելի հաճախակի են, հարավային Ռիվերինայի (Օլբերիի շրջակայքում) տարածքներում ամենաթաց ձմեռներն են, մինչդեռ հյուսիսում տեղումների օրինաչափությունները բավականին համահունչ են ամբողջ տարվա ընթացքում[17]: Կորոուայում, Ռիվերինայի հարավ-արևելքում, տարեկան տեղումների միջին քանակը կազմում է 539,4 միլիմետր[18], մինչդեռ Հայում միջին տարեկան տեղումները կազմում են 367,2 միլիմետր (14,5 դյույմ)[19]: 2006 թվականին երբևէ գրանցված ամենացածր տեղումների հետևանքով երաշտ տեսան այնպիսի քաղաքներ, ինչպիսիք են Լոքհարթը, Տարկուտտան և Նարանդերան[20]:

Ռիվերինայի կենսատարածաշրջան

Ռիվերինայի կենսատարածաշրջան. Ռիվերինայի բիոռեգիոնն ընդգրկում է տարածքի մեծ մասը, որը սովորաբար հայտնի է որպես Ռիվերինա, բայց նաև տարածվում է մինչև հարավ Բենտիգո և հեռավոր հյուսիս Այվանհո․

Ռիվերինայի սահմանների դասակարգման եղանակներից մեկը Ավստրալիայի միջանկյալ կենսաաշխարհագրական տարածաշրջանայինացումն է, որը սահմանում է կենսատարածաշրջանը որպես 9,704,469 հեկտար (23,980,270 ակր) տարածք, կենսաաշխարհագրական ենթաշրջաններով, որոնք ընդգրկում են Լաչլան, Մուրումբիջի, Վիկտորիա Ռիվերինա, Մյուրրեյ Ֆարվերինա,Ռոբինվեյլ Փլեյն և Մյուրրեյ Սքրոլ Բելթ շրջաններից յուրաքանչյուրը[21]:

Նոր Հարավային Ուելսի այգիների և վայրի բնության ծառայությունը Նոր Հարավային Ուելսը բաժանել է 17 տարբեր կենսաշրջանների: Բիորեգիոնները բավականին մեծ տարածքներ են, որոնք գրավում են երկրաֆիզիկական օրինաչափություն, որը կապված է կենդանական և բուսական աշխարհի էկոհամակարգերի հետ: Ռիվերինայի բիոռեգիոնը հողատարածք է, որը ներառում է Ռիվերինայի ավելի մեծ տարածքի մի մասը, բայց նաև տարածվում է մինչև Վիկտորիա: Այն սահմանվել է Նոր Հարավային Ուելսի զբոսայգիների և վայրի բնության ծառայության կողմից որպես Այվանհոյից Մյուրեյ Դարլինգի դեպրեսիայի կենսատարածաշրջանից հարավ մինչև Բենդիգո, և Նարանդերայից արևելքում մինչև Բալրանալդ արևմուտքում: Կենսոլորտի 74,03%-ը գտնվում է Նոր Հարավային Ուելսում, մնացածը՝ Վիկտորիայում։[22]

Մեկ այլ քարտեզագրման ժամանակ Վայրի բնության համաշխարհային հիմնադրամը այս տարածքը դարձրել է ավելի մեծ Հարավարևելյան Ավստրալիայի բարեխառն սավաննա էկոշրջանի մի մասը, որն ընդգրկում է Նոր Հարավային Ուելսի արևմտյան հարթավայրերը:[23]

Կղզիների կենսատարածաշրջաններ, կարմիրով նշված է Ռիվերինան


Տարածաշրջանի գետային ջրանցքները Կարմիր Գամ գետը (Eucalyptus camaldulensis) և Կուբա գետը (Acacia stenophylla) մատակարարում են համայնքներին: Մոտակա ավելի բարձր տարածքները ներառում են Սև Արկղի (Eucalyptus largiflorens) անտառային տարածքները և աղի դիմացկուն խոտը, աղի թփուտներ և երիցուկի թավուտներ: Դեղին Արկղը (Eucalyptus melliodora) և Մոխրագույն Արկղը (Eucalyptus microcarpa) հայտնվում են Կիպրոսի Սոճու (Callitris glaucophylla) հետ միասին այն տարածքներում, որոնք հազվադեպ են ենթարկվում ջրհեղեղների: Գետերից հեռու տարածքը հաճախ բաղկացած է ծառազուրկ հարթավայրերից, որոնք բաղկացած են աղի թփուտների (Atriplex) տարբեր տեսակներից, բամբակյա թփերից (Maireana aphylla) և Դանթոնիայի և Ավստրոստիպայի հայրենի խոտհարքների տեսակներից:

Կենսաշրջանի անտառների էնդեմիկ նշանակալից կաթնասունները ներառում են թռչնատեսակների տարբեր տեսակներ, ինչպիսիք են՝ Քաղցրակեր Լեմուրները (Petaurus breviceps), Փետրապոչ Լեմուրները (Acrobates pygmaeus) և Թռչող սկյուռները (Petaurus norfolcensis), ինչպես նաև Կոալաները (Phascolaract-ի լայն տեսականի),որի բնակավայրը Ռիվերինայի խոնավ տարածքներում է, ներառյալ բազմաթիվ չվող տեսակներ: Ներկայացված տեսակների մրցակցությունը և մաքրման, արածեցման և արոտավայրերի բարելավման ազդեցությունը հանգեցրել են տարածքում բնիկ բուսական և կենդանական աշխարհի բազմազանության նվազմանը:[24]

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ենթադրվում է, որ աբորիգենները բնակվել են Ռիվերինայում առնվազն 40000 տարի[25] [26]։ Վիրաջուրի ցեղի անդամները եղել են հարավ-արևմտյան Նոր Հարավային Ուելսի մեծ մասի սկզբնական բնակիչները, ներառյալ Ռիվերինա շրջանի մեծ մասը Մուրամբիջի և Լաչլան գետերի երկայնքով:[27] Մուրումբիջի երկայնքով ապրող մյուս ցեղերն էին Նարի-Նարին՝ արևմտյան հարթավայրերում, որտեղ գտնվում էր Հայ քաղաքը, Մութի-Մութին՝ Լոուբիջիի երկայնքով, Գուրենջին և Յիդա-Յիդան՝ Օքսլիի երկայնքով: Մյուրեյ գետի երկու ափերի երկայնքով ապրում էր Յորտա Յորտա ցեղը, որը բնակեցրել էր Ռիվերինայի տարածքը մինչև այժմյան Օլբերի քաղաքը և դեպի արևելք, և մինչև Ֆինլի և Դենիլիքին շրջանները դեպի հյուսիս: Մյուրեյը նաև բնակատեղի էր այլ խմբերի համար, ինչպիսիք են՝ Բանգերանգ, Բարաբա-Բարաբա, Ուեմբա-Վեմբա, Վադի-Վադի, Դադի-Դադի և Պաարքանտջի համայնքները։

Գետերը առաջատար դեր են խաղացել աբորիգենների ապրելակերպի մեջ՝ հանդես գալով որպես սննդի աղբյուր և հաղորդակցության ու առևտրի միջոց։ Մյուրեյում ձողաձուկն ու խեցիները հավաքվում էին սննդի համար, իսկ գերաններն օգտագործվում էին, որպես նավակներ՝ գետերի երկայնքով ճանապարհորդելու համար։ Գետերի կողքին գտնվող բազմաթիվ ծառերի խութերը վկայում են նավակների լայնածավալ օգտագործման մասին: Ամռանը, ամենայն հավանականությամբ, Բանգերանգը և Վիրաջուրին միացել են Մոնարո խմբերին արևելքում գտնվող ալպյան երկրում Բոգոնգի ցեցի տոներին:

Ճանապարհորդական և գյուղատնտեսական բնակություն

Առաջին եվրոպացի ճանապարհորդողը Ռիվերինայում եղել է Ջոն Օքսլին 1817 թվականին,ով հետևում էր Լաչլան գետին, որն այժմյան Բուլիգալ քաղաքն է: Օքսլիին հաջորդեց Չարլզ Ստուրտը, ով հետևեց Մուրամբիջիին հոսքին՝ դեպի Ալեքսանդրինա լիճ Հարավային Ավստրալիայում 1828–1831 թվականներին, և մայոր Թոմաս Միտչելը 1836 թվականին՝ ճանապարհին դեպի Վիմմերա և Արևմտյան շրջան։

Շուտով հետևեց հովվական բնակավայրը, որտեղ 1839-1840-ական թվականները արոտավայրեր հիմնվեցին Մյուրեյի և Մուրամբիջի երկայնքով մինչև Հայ պարոնայք Բրոքի և Հարդիի կողմից: 1864 թվականին թվագրված քարտեզը, որը պահվում է Վիկտորիայի պետական գրադարանում, ցույց է տալիս, որ դրանք դեռ պահպանվում են: Այն ժամանակ ցանկապատերը քիչ էին, և ամեն գիշեր հովիվները ոչխարները հետ էին բերում ճամբարներ։ Քարտեզի վրա նշված ճամբարները ներառում են Ստոկյարդի ճամբարը, Միքս Հիլ ճամբարը, Կոլումբայի ճամբարը, Գամս ճամբարը, Քունոնգ ճամբարը և Սիդնեյի դարպասների ճամբարը: Պարոնայք Ուոթ և Թոմսոնը, հարակից սեփականության՝ «North Urana»-ի սեփականատերերը, հետագայում գնեցին «Cocketgedong»-ը Brock & Hardie-ից՝ նրանց տալով մոտ 65,000 հեկտար ընդհանուր տարածք: 1904 թվականին D & W Gibb-ը, Wool Brokers-ը Մելբուրնում գնեց «Cocketgedong»-ը, որը ներառում էր 45,000 հեկտար ազատ հողատարածք և մոտավորապես 20,000 հեկտար Crown Leasehold: Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո վարձակալությունը վերսկսվեց զինվորական բլոկների համար՝ թողնելով «Cocketgedong»-ին՝ 36000 հեկտարով և «North Urana»-ին 9000 հեկտարով՝ բաժանված մի քանի հոլդինգների: Վերջին մասը վաճառվել է 1950-ականների սկզբին՝ թողնելով մոտավոր տարածքը, որն ի սկզբանե զբաղեցնում էին Բրոքը և Հարդին, որը պատկանում էր D & W Gibb Estate-ին: 1910 թվականին կառուցված Woolshed-ը բաղկացած էր 20 ստենդներից, թեև 1970 թվականին, երբ այն քանդվեց նոր Վուլշի կառուցումից հետո, օգտագործվում էր ընդամենը 10 կրպակ: The Estate of D & W Gibb-ը վաճառել է «Cocketgedong»-ը 1972 թվականին: Մուլամեյնը, որը գտնվում է արևմտյան Ռիվերինայում, կարծես թե օրինական պահանջներ է ներկայացնում որպես Ռիվերինայի ամենահին քաղաքը և իսկապես Մելբուռնից ավելի հին է: Բնակիչները հաճախ բախվում էին բնիկ բնակիչների հետ։ Նարանդերա շրջանումում կռիվ է տեղի ունեցել վերաբնակիչների և տեղական Նարունգդերրա կլանի միջև, որը այժմ հայտնի է որպես Կոտորած կղզի, ըստ տեղեկությունների, մնացել է միայն մեկ կենդանի: Անասնապահությունը 1840-ականներին հիմնական արդյունաբերությունն էր, և ոչխարները գերակշռում էին 1860-ականներին: Այդ ժամանակ շատ վիկտորյացիներ բնակություն հաստատեցին Ռիվերինայում՝ ոչխարներ և խոշոր եղջերավոր անասուններ բուծելու համար, որպեսզի կերակրեն վիկտորիանական ոսկու տենդին մասնակցող հանքափորներին: Նախիրները սկզբում համարվում էին թերարժեք, բայց այս արոտավայրերը լավ էին անասնաբուծության համար, իսկ հողը, որը թվում էր անապատ, իրականում լավ պարարտ էր: 1860-ական և 1870-ական թվականներին Բարոսայի հովտից գերմանացի վերաբնակիչները ճանապարհորդում էին հոսանքին հակառակ՝ հաստատվելու արևելյան Ռիվերինայում: Լյութերականների իրենց կրոնական առանձնահատկությունների պատճառով նրանք գերադասեցին ստեղծել գերմանական կլաստերային բնակավայրեր։ 1867 և 1868 թվականներին մի քանի հողատարածքներ գրավվեցին Ջինդերայի տարածքում: 56 գերմանացի ֆերմերներին 1869թ.-ին վեց շաբաթ պահանջվեց ծածկված վագոններով վեց հարյուր մղոն ճանապարհ անցնելու համար, որպեսզի հիմնեն Վալլա Ուալա քաղաքը: Մոտակայքում գտնվող Հոլբրուկն ի սկզբանե կոչվել է Ջերմանթաուն այս վերաբնակիչների անունով, մինչև 1914 թվականին փոխելով անունը՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմի պատճառով առաջացած լարվածության հետևանքով:

«Ռիվերինա» անվանումը, որը ստեղծվել է Էնտրե Ռիոս նահանգից (երկու գետերի միջև) Արգենտինայում, Հարավային Ամերիկա, օգտագործվել է դեռևս 1857 թ.-ին. «Ռիվերինա բնակավայր» վերնագրով երկար նամակը հայտնվել է Օլբերիի սահմանային փոստում հունվարի 24-ին: Անունը հորինել է Դանմոր Լանգը, ով այն թարգմանել է իսպաներենից։

Չարլզ Ստուրտը, առաջին եվրոպացին, ով հետևեց Մուրամբիջի գետի հոսանքին դեպի Մյուրեյը:

Դանմոր Լանգը ներգրավված էր նաև Ռիվերինայի անջատման կարճատև շարժման մեջ, որն ակտիվ էր 1860-ականներին: Շարժումը ոգեշնչված էր Վիկտորիանական և Քվինսլենդի անջատողական շարժումների հաջողություններով և դրդված էր ավելի շատ պետական միջոցներ տարածաշրջան ներգրավելու և հողատարածքների բարենպաստ տիրույթը պահպանելու ցանկությամբ, որը վայելում էին «գաղութատեր» հովիվները: Շարժումը ամենաուժեղը Դենիլիկինում և Օլբերիում էր, Դանմոր Լանգը, գաղթական և խորհրդարանական Գեդեոն Լանգը և այլ ազդեցիկ հովիվներ միացան տեղական թերթերի խմբագիրներ Ջորջ Մոթի և Դեյվիդ Ջոնսի քարոզարշավին: Սա գագաթնակետին հասավ խնդրագրեր ներկայացնելով Նոր Հարավային Ուելսի նահանգապետ պարոն Ջոն Յանգին և գաղութատիրության քարտուղար Էդվարդ Քարդուելին։ Շուտով այն բանից հետո, երբ շարժումը փլուզվեց՝ մի կողմից զավթիչների և մյուս կողմից՝ մանր ֆերմերների ու քաղաքաբնակների միջև տարաձայնությունների պատճառով, հետևանքը եղավ այն, որ շարժման նպատակները մթագնեցին հարակից այլ խնդիրներով, ինչպիսիք են միջգաղութային սակագները և երկաթուղային կապերը:

Գետային նավակներ և երկաթուղի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հին Մուլամեյնի նավահանգիստը, Էդվարդ գետի վրա, կառուցվել է 1908 թվականին։

1853 թվականից Ռիվերինան միացված էր շուկաներին Մյուրեյի և Մուրամբիջի երկայնքով գետային նավակների միջոցով մինչև Հարավային Ավստրալիայի Մանում և Գուլվա գետերի նավահանգիստները, իսկ 1864 թվականից մինչև Էչուկա երկաթուղով միացված էր Մելբուռնին: Գետային նավակները հասնում էին մինչև Գունդագայ և Ալբերի և այնպիսի քաղաքներ, ինչպիսիք են Դարլինգթոն Փոյնթը, Նարանդերան և Մուլամեյնը,որոնք դարձան կարևոր գետային նավահանգիստներ: Գետանավերի դարաշրջանը իր գագաթնակետին հասավ 1870-1890 թվականների քսան տարիների ընթացքում, որը անկում ապրեց երկաթուղու գալուստով և վերջապես ավարտվեց Առաջին համաշխարհային պատերազմի պատճառով առաջացած աշխատուժի խաթարմամբ:

Մելբուրնից լայնածավալ երկաթուղային գծեր բացվեցին դեպի Դենիլիքին 1876 թվականին և արևմուտք՝ դեպի Մուլամեյն և Բալրանալդ 1926 թվականին։ Մուլամեյն–Բալրանալդ հատվածը փակվեց 1980-ականներին։ Հյուսիսարևելյան գիծը հասավ Վոդոնգա 1873-ին և 1883-ին միացվեց Օլբերիին, իսկ Մելբուրն-Շեպարտոն գիծը երկարացվեց մինչև Տոկումվալ 1908-ին։

Սահմանային երկաթուղիների թիվն ընդլայնվեց 1922 թվականի Սահմանային երկաթուղիների մասին օրենքի ընդունմամբ, իսկ 1938 թվականին Բենալլա-Յարրավոնգա գիծը տարածվեց մինչև Օքլենդ, երկու գծերն էլ համապատասխանում էին ստանդարտ չափորոշիչներին, որոնք հետագայում փակվեցին: Վիկտորիանական երկաթուղին սկսեց երկաթուղու կառուցումը Ռոբինվեյլից մինչև Կուրակի և Լետ Նոր Հարավային Ուելսում 1924 թվականին (Լետեի երկաթուղային գիծ), բայց այս երկաթուու կառուցումը այդպես էլ չավարտվեց: Մյուրեյ գետի կամուրջը Ռոբինվեյլի և Էուստոնի միջև փոխարկվել է ճանապարհային կամրջի, որը կքանդվի, երբ ավարտվի ներկայումս կառուցվող նոր ճանապարհային կամուրջը:Սթոնի Քրոսսինգ երկաթուղային գիծը կառուցվել է Քերանգից մինչև Մուրաբիթ 1924 թվականին, իսկ Սթոնի Քրոսսինգը (ի սկզբանե կոչվում էր Փունբուն) 1928 թվականին՝ Նոր Հարավային Ուելսի հետ համաձայնագրով։ 1932 թվականից հետո Մուրաբիթից այն կողմ ոչ մի ուղևորափոխադրում չի իրականացվել, և այն փակվել է մոտ 1943 թվականին:

Ստանդարտ երկաթուղային ծառայությունները Գլխավոր հարավային գծի երկարաձգմամբ Սիդնեյից հասան մինչև Կոոտամունդրա և Ջունի 1878 թվականին և 1881 թվականին Մուրամբիջի գետի երկաթուղային կամրջի կառուցումը թույլ տվեց գիծը երկարացնել Վագգա Վագգայից մինչև Հենթի և ավելի ուշ Ալբեր։ 1893թ.-ին կառուցվեց մի նոր երթուղի դեպի Թեմորա և 1908թ.-ին հասավ մինչև Բարելլան, 1916թ.-ին՝ Գրիֆիթ և 1923թ.-ին՝ Հիլսթոն: Ավելի հարավ, երթուղին ավարտվեց Ջունիից մինչև Նարանդերա 1881թ.-ին և մինչև 1882թ.-ին տարածվեց մինչև Հայ: Մեկ այլ երթուղի էլ ձգվեց Նարանդերանից դեպի Վիկտորիանական սահման՝ հասնելով Ջերիլդերին 1884 թվականին և Մյուրեյ Տոկումվալում 1898 թվականին։

Junee railway station is a junction for the Melbourne XPT passenger service Ջունիի երկաթուղային կայարանը հանգույց է Մելբուրնի ուղևորների սպասարկմա համար

Ավազակախմբեր

Տրանսպորտային կապերն օգնեցին Ռիվերինայի տնտեսության զարգացմանը, միևնույն ժամանակ տարածաշրջանի տարածքները հայտնվեցին կողոպուտի և սպանության սպառնալիքի տակ՝ տարբեր ավազակախմբերի կողմից: 1862-ից 1865 թվականներին Արևելյան Ռիվերինան Վագգա Վագգայի և Ալբերիի միջև ընկած հատվածում տեղի ունեցան Դեն «Խելագար շուն» Մորգանի ավերածությունները: Նախկինում դատապարտված լինելով զինված կողոպուտի համար՝ Մորգանը հայտնվեց Ռիվերինայի իշխանությունների ուշադրության կենտրոնում, երբ 1863 թվականին առևանգեց և սպանեց ոստիկանության մագիստրատին՝ Հենրի Բեյլիսի Ուրանայի մոտ։ 1864 թվականին Մորգանը զինված հարձակում գործեց Շրջանաձև Բլուր կայարանի վրա և սպանեց կայարանի հսկիչին։ Նույն տարում ավելի ուշ ավազակախումբը սպանեց մի ոստիկանի Թումբարուբայում։ Նրա գլխագինը հասնում էր 1000 ֆունտ ստեռլինգին,1865 թվականի ապրիլին նա գնդակահարվեց Վանգարատտայի մոտ Վիկտորիայում:

Ավստրալացի տխրահռչակ ավազակ՝ Նեդ Քելլին, իր ամենահամարձակ հարձակումը կատարեց Ռիվերինայում, Ջերիլդերիայում 1879 թվականին: Հյուսիսարևելյան Վիկտորիայից ցամաքով շրջելուց հետո Քելլին և նրա հանցախումբը լկտի քայլով բռնեցին երկու տեղացի ոստիկանների և գողացան նրանց համազգեստը: Ներկայանալով որպես ոստիկաններո նրանք թալանեցին Նոր Հարավային Ուելսի բանկը և մի քանի օր ահ ու սարսափի մեջ պահեցին քաղաքը: Ջերիլդերիում գտնվելու ժամանակ նա ձգտում էր հրապարակել իր մանիֆեստը՝ հայտնի Ջերիլդերի նամակը, որը 8000 բառից բաղկացած մոլեգին դատապարտում էր Վիկտորիայի գաղութային վարչակազմին և մասնավորապես իռլանդացիների հանդեպ վերաբերմունքը։ Չկարողանալով գտնել տեղական թերթի խմբագրին, նա նամակը թողեց բանկի աշխատակիցներից մեկի մոտ և վերադարձավ Վիկտորիա 2000 ֆունտով ավելի հարուստ:

Ռիվերինան և դաշնությունը

Ռիվերինայի և հյուսիսային Վիկտորիայի միջև սերտ աշխարհագրական և մշակութային կապերը, զուգորդված միջգաղութային մաքսատուրքերի հետ կապված շարունակական խափանման հետ, Ռիվերինան դարձրեցին բեղմնավոր տարածք ավստրալական դաշնության մեջ տարբեր գաղութները միավորելու գաղափարների համար: Սա թույլ կտար, որ հատկապես հարավային Ռիվերինան առաջատար դեր ստանձներ դաշնության կայացման գործում:

Մինչև դաշնությունը, Ավստրալիայի տարբեր գաղութներ հաճախ մաքսատուրքեր էին գանձում այլ գաղութների ապրանքներից իբր իրենց ներքին արտադրական արդյունաբերության պաշտպանության համար, հիմնականում հիմք ընդունելով ավելի մեծ քաղաքները, ինչպիսիք են Սիդնեյը և Մելբուրնը: Սահմանամերձ համայնքի համար, ինչպիսին հարավային Ռիվերինան է, այս սակագները ծանր բեռ էին, ինչը թանկացնում էր Մելբուրնից՝ ամենամոտ խոշոր քաղաքից գնված ապրանքները և նվազեցնում Մելբուռնի և Ադելաիդի շուկաները մատակարարող այս քաղաքների մրցունակությունը: Բացի այդ, Մյուրեյ գետով սահմանը հատելը հոգնեցուցիչ էր, քանի որ յուրաքանչյուր սահմանային անցում ուներ մաքսակետեր, որոնք ստուգում էին ապրանքներն ու ուղեբեռը, որպեսզի համոզվեին, որ վճարված էին բոլոր տուրքերը և նվազեցնեն մաքսանենգությունը, որը հայտնի գործունեություն էր: Մտահոգիչ էր նաև գետերի համապատասխան անցումների բացակայությունը: Ռիվերինայի երկայնքով Մյուրեյը եղել է և մնում է Նոր Հարավային Ուելսի մի մասը, որը շահագրգռված չէր օգնել սահմանամերձ բնակիչներին մուտք գործել Վիկտորիա նահանգի շուկա ևսպասարկման ոլորտ, որոնք այլ կերպ կարող էին ստացվել Սիդնեյից:

Ֆեդերալ հյուրանոց Բերիգանում, մի շարք հյուրանոցներից մեկը, որը կառուցվել կամ վերանվանվել է հարավային Ռիվերինայում՝ դաշնության քարոզարշավի արդյունքում։

1890-ականների սկզբին, հիմնականում հայրենասիրական նկատառումներից ելնելով, Ավստրալիայի բնիկների ասոցիացիան օգնեց ստեղծել Ֆեդերացիայի լիգա, մի հասարակություն, որը նվիրված էր դաշնային ազգի ստեղծմանը:Վարչապետ Էդմունդ Բարթոնի մի շարք ելույթներից հետո Լիգայի մոտ 15 մասնաճյուղեր հիմնվեցին հարավային սահմանի երկայնքով գտնվող քաղաքներում: Այս քաղաքներից մեկը՝ Կորոուան, եղել է Ավստրալիայի դաշնային լիգայի առաջին համաժողովի վայրը 1893 թվականին: Այս կոնֆերանսում Բենդիգոյից պատվիրակ դոկտոր Ջոն Քուիկը առաջարկեց բանաձեւ, որը կոչ էր անում գաղութային օրենսդիր մարմիններին ընդունել ակտ, որը նախատեսում է. դաշնային սահմանադրություն մշակելու համար կոնվենցիայի ներկայացուցիչների ընտրություն: Սա դիտվել է որպես շրջադարձային կետ Ֆեդերացիայի համար: Այս կետից առաջացած թափը հանգեցրեց մի շարք կոնվենցիաների և ընտրությունների և վերջապես, 1901 թվականի հունվարի 1-ին դաշնային սահմանադրության երդմնակալությանը:

Ոռոգումն ու ավելի մոտ բնակեցումը

Ռիվերինայի 1916 թվականի քարտեզը։ Տարածքը, որտեղ հետագայում պետք է կառուցվեին Գրիֆիթը և Լիտոնը, հիմնականում անմարդաբնակ էր մինչև Մուրամբիջի ոռոգման տարածքի զարգացումը:

Լայնածավալ ոռոգումը սկսվեց 1912 թվականին Մուրամբիջի ոռոգման տարածքի (ՄՈՏ) ստեղծմամբ, որը ջուրըթողնում էր Նարանդերայի մոտ գտնվող Մուրումբիջի գետից: 1915թ.-ի Ռիվեր Մյուրեյ Ուոթերսի համաձայնագիրը թույլ է տվել 26 հեղեղատարներ կառուցել, որպեսզի ապահովեն գետային նավակների մշտական մուտքը դեպի Էչուկա: Երբ գետային նավով փոխադրումներն այլևս նշանակալի չէին, հեղեղատարներն օգնում էին ոռոգմանը: Տարածաշրջանում ոռոգումը շարունակեց զարգանալ 1919-1931 թվականներին Հյումի ամբարտակի, 1928 թվականին կառուցված Բուրինջուկ ամբարտակի և 1968 թվականին կառուցված Բլուերինգի ամբարտակի կառուցմամբ։

ՄՈՏ-ի զարգացումն ու առաջմղումը հանգեցրեց լայնածավալ բնակեցման այն հողի վրա, որը Օքսլին 100 տարի առաջ նկարագրել էր որպես «երկիր, որը ամուլության և ամայության համար, կարծեմ, հավասարը չունի»: Վերաբնակիչները գալիս էին տարբեր ծագումով և ազգությամբ: Մասնավորապես, իտալական համայնքը բարգավաճեց այս տարածքում՝ մինչև 1954 թվականը տնօրինելով Գրիֆիթի շրջակայքում գտնվող բոլոր ֆերմաների գրեթե կեսը: Հետագայում Մյուրեյի հովտում ավելի հեռավոր շրջանների ոռոգումը մշակվեց՝ սկսած 1932 թվականին Վակուլի ոռոգման շրջանից, այնուհետև 1938 թվականին՝ մինչև Դենիբուտա և Դենիմեյն ոռոգման շրջաններ, 1939 թվականին՝ Բերիքինի ոռոգման շրջան և 1942 թ․ Թուլակուլի ոռոգման շրջան։ Քոլեմբեյլի ոռոգման շրջանը հիմնադրվել է 1968 թվականին,և այն վերջինն էր Նոր Հարավային Ուելսում կառավարության կողմից հովանավորվող ոռոգման ոլորտում:

Գյուղատնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էուբերտայի մոտ գտնվող կենտրոնական առանցքային ոռոգման համակարգ: Ռիվերինայում գյուղատնտեսական արդյունաբերության մեծ մասը հիմնված է ոռոգման վրա:

Հողի բարձր բերրիությունը և ջրի առատությունը Ռիվերինա շրջանը դարձրել են Ավստրալիայի ամենաարդյունավետ գյուղատնտեսական շրջաններից մեկը, որտեղ աճեցվում են բրինձ, ցորեն, եգիպտացորեն, կանոլա, ցիտրուս և գինու խաղող: Ռիվերինան պարունակում է բազմաթիվ ոռոգման սխեմաներ, ներառյալ Մուրամբիջի ոռոգման տարածքը: Տարածաշրջանում ոռոգման տակ է 182,000 հա (450,000 ակր):[28]

1830-ականներին հաջորդող առաջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում եվրոպական հովվական գործունեությունը հիմնականում կենտրոնացած էր խոշոր եղջերավոր անասունների արտադրության վրա, սակայն 1860-ականներին ոչխարները գերակշռում էին:[29]

Քսանմեկերորդ դարասկզբին տարածաշրջանի գյուղատնտեսական և այգեգործական արտադրանքը կազմում էր ավելի քան 1 միլիարդ ավստրալական դոլար: Տարածաշրջանն արտադրում է.

  • Երկրի մրգի և բանջարեղենի ավելի քան 25%-ը
  • Ցիտրուսային արտադրանքի 90%-ը
  • Գինու/խաղողի արտադրանքի 80%*ը
  • անասնաբուծարաններ, վաճառքի և վերամշակման օբյեկտներ
  • ամբողջ մշակաբույսերի արտադրության գրեթե 20%-ը և դրա ընդհանուր արժեքի երկու երրորդը:[30]
Burrandana Railway Station overlooking a field of wheat stubble, 1985

1991–92-ին տարածաշրջանում ոչխարների և գառների գլխաքանակը մոտ 7 միլիոն էր, և կար 500,000 մսային խոշոր եղջերավոր անասուն։[31]Ռիվերինան նաև նուշ աճեցնող նշանակալի տարածաշրջան է։

Բուրդ

Ռիվերինայի չոր հողատարածքների մեծ մասը պարունակում է ոչխարների խոշոր կայաններ, որոնք արտադրում են միջին դասի բուրդ: Պեպին Մերինո ոչխարն առաջին անգամ բուծվել է Վանգանելլայի շրջակայքում: Ասվում է, որ ներկայիս ավստրալական մերինոսների 70 տոկոսը ուղղակիորեն սերում է Պեպինի տեսակներից: Ռիվերինան մերինոյի բազմաթիվ տեսակների հայրենիքն է, իսկ աղի թփուտների հարթավայրերը համարվում են Ավստրալիայի բրդի աճեցման լավագույն շրջաններից մեկը:[32]

Բրինձ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռիվերինան արտադրում է Ավստրալիայում աճեցված բրնձի ճնշող մեծամասնությունը, մասնավորապես Մուրամբիջի ոռոգման տարածքում, ինչպես նաև Ֆինլիի, Քոլեամբալիի և Դենիլիքինի շրջաններում: Ռիվերինայում առաջին առևտրային բրնձի մշակաբույսերը աճեցվել են Լիտոն և Յանկո շրջաններում 1924 թվականին, տարածվելով դեպի Վակուլ՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, 1950-ականներին Դենիմեյնի և Դենիբուտա ոռոգման տարածքներ և 1960-ականներին՝ Քոլամբալի և Ֆինլի: Վերջին տարիներին բրինձ աճեցնում են նաև Հայ, Քարաթուլ և Հիլստոն շրջաններում։

Պատմականորեն, ամեն տարի ավելի քան մեկ միլիոն տոննա ավստրալիական բրինձ է արտադրվում և արտահանվում ավելի քան 70 երկրներ՝ 500 միլիոն ավստրալիական դոլարի արտահանման եկամուտ ստանալով և աջակցելով Ռիվերինայի և հյուսիսային Վիկտորիայի 63 քաղաքներին: Վերջերս, երաշտը կտրուկ նվազեցրեց այս քանակը մինչև 30,000 տոննա պակաս, ինչը հանգեցնում է տնտեսական հետևանքների: Վերջին անձրևները, սակայն, կնպաստեն այս ծավալի աճին: Ռայսերգրոու Լիմիթիդ-ի գլխամասային գրասենյակը, որը առևտուր է անում Սանռայս անունով, գտնվում է Ավստրալիայի բրնձի մայրաքաղաք Լիտոնում: Խոշոր բրնձի գործարանները գտնվում են Լիտոնում, Կոլեամբալիում և հարավային կիսագնդի ամենամեծ բրնձի գործարանը՝ Դենիլիքինում:

Գինի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խաղողի այգի, որը գտնվում է Թամբլոնգում

Տարածքը, որն, ընդհանուր առմամբ, հայտնի է որպես «Ռիվերինա» ավելի լայն է, քան այն տարածքը, որը օրենքով սահմանված է որպես Ռիվերինա գինու շրջան Ավստրալիայի աշխարհագրական նշում (AGI), որը գրանցված է Պաշտպանված աշխարհագրական նշումների գրանցամատյանում: Ռիվերինա աշխարհագրական նշումը կենտրոնացած է Գրիֆիթի վրա և մոտավորապես շրջանաձև է սահմանին գտնվող քաղաքներով, ներառյալ Մոսգիլը, Կոնդոբոլինը, Թեմորան, Ջունին, Կալկեյրնը, Բերիգանը, Ֆինլին, Դենիլիքինը և Մուլամեյնը: Այն չի տարածվում հարավ մինչև Մյուրեյ գետը։

Ռիվերինա շրջանը Ավստրալիայի ամենաբարգավաճ խաղողագործական շրջաններից մեկն է (մասնավորապես Գրիֆիթում), Հարավային Ավստրալիայի Բարոսա հովտի հետ միասին: Տարածաշրջանն աճեցնում է Նոր Հարավային Ուելսում գինու խաղողի 55%-ը և Ավստրալիայում խաղողի ընդհանուր արտադրության 15%-ը և Նոր Հարավային Ուելսի գինու խաղողի արտադրության 80%-ը; տարածաշրջանը Ավստրալիայի գինու ամենամեծ արտադրողն է: Ռիվերինայի գինու արտադրության ավելի քան 50%-ն արտահանվում է: Որպես մասնագիտացված գինու խաղող արտադրող, նրա միջազգային նշանակության գինու ոճը Բոթրիթայզդ Սեմիլիոնն է, և այս խաղողից պատրաստված ակնառու «սաուտերնես ոճի» աղանդերային գինին է:

Քաղաքներ, ավաններ և բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոք, Նոր Հարավային Ուելս

Ըստ 2016 թվականի մարդահամարի, Ռիվերինայի բնակչությունը կազմում էր 155,934, որից 5,4%-ը տեղացիներ են և 18․4%-ը ծնվել են Ավստրալիայից դուրս։ Ընդհանուր առմամբ Ռիվերինան հաճախ ընդգրկում է է Մյուրեյի շրջանները, որտեղ բնակչությունը 115,803 է, որից 3․4%-ը տեղացիներ են և 17․7%-ը Ավստրալիայից դուրս ծնվածներ։

Կայարանի տնօրենի նստավայրը Արևելյան Ռիվերինայի Կալկեյռն քաղաքում: Կալկեյռնի շենքերից շատերը, ներառյալ այս մեկը, ժառանգության ցանկում են:

Ռիվերինան իր մեջ ներառում է երկու քաղաքներ՝ Վագգա Վագգան և Գրիֆիթը։ Մյուս մեծ շրջանները ներառում են Լիթոնը, Ֆինլին, Դենիլիքուին, Կոթամունդրան, Արևմտյան Վեյլոնգը, Նարանդերան, Ջունիին և Թիմորան։ Վագգա Վագգան Նոր Հարավային Ուելսում ամենամեծ ոչ ափամերձ քաղաքն է 56,675 մարդ բնակչությունով և հանդիսանում է ամենակարևոր սոցիալ-մշակութային, կրթական, աշխատանքային կենտրոն շրջակա փոքր քաղաքների և գյուղերի համար։ Վագգա Վագգան համապատասխանում է մեծ քաղաքների չափորոշիչներին, իր բազմաթիվ առևտրային կենտրոններով, սրճարաններով, գիշերային աշխույժ կյանքով։ Վագգա Վագգայից հետո այս ամենն ապահովող մյուս երկու քաղաքներն են՝ Գրիֆիթը և Լիթոնը։

1990-ականների վերջին և 2000-ականների սկզբին Ռիվերինայի որոշ հատվածներում բնակչության զգալի աճ է գրանցվել. 1996-2001 թվականների հնգամյա ժամանակահատվածում Գրիֆիթի բնակչությունն աճել է 10,8%-ով։ Մինչև վերջերս Վագգա Վագգայիի բնակչությունը դանդաղ էր աճում և նույնիսկ ծերանում էր՝ 40 և ավելի տարիքային խմբերի ուժեղ աճով: Սա այժմ փոխվել է, և Վագգա Վագգան դարձել է Ավստրալիայի «սպունգ» քաղաքի ֆենոմենի առաջատար օրինակներից մեկը՝ գրավելով Ռիվերինայի փոքր քաղաքների բնակիչներին, ինչպիսին Ուրանն է: 2006 թվականի հունիսի Վագգա Վագգայի բնակչությունն աճել է 1,3%-ով` պայմանավորված նրա դերով, որպես Ռիվերինայի տարածաշրջանային կենտրոնի և Չարլզ Ստուրտի համալսարանի և Ավստրալիայի պաշտպանության ուժերի բազաների առկայությամբ։

Թեմորայի տեղական ինքնակառավարման տարածքի բնակչությունը 2000ականների սկզբին կազմում էր 6288 մարդ, որը 2009-ին նվազել էր մինչև 5936 մարդ։ Այդ ժամանակվանից ի վեր բնակչությունը կայուն աճել է և այժմ կազմում է 6307 մարդ։

Լուսինե Բաբաջանյան/Ավազարկղ
էջը Վիքիպահեստում


Քաղաքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռիվերինան ներկայացված է դաշնային մակարդակով Ավստրալիայի Ներկայացուցիչների պալատի երկու ստորաբաժանումներում՝ Ռիվերինայի բաժինը, որը ընդգրկում է Մուրամբիջի հովիտը; և Ֆարերի բաժինը՝ Մյուրեյ գետի երկայնքով գտնվող տարածքը: 2019 թվականի Դաշնային ընտրությունների դրությամբ Ռիվերինան կառավարվում է Ազգային կուսակցության կողմից, իսկ Ֆարերը՝ Լիբերալ կուսակցության կողմից, որոնք կոալիցիայում կառավարող կուսակցություններն են: Նահանգի մակարդակով Ալբերի, Կոոտամունդրա, Մյուրեյ և Վագգա Վագգա ընտրատարածքները ընդգրկում են Ռիվերինա շրջանը։

Տարածաշրջանում կան մի շարք տեղական ինքնակառավարման մարմիններ՝ սկսած Վագգա Վագգա և Գրիֆիթ քաղաքներից; Էդվարդ Ռիվերի, Ֆեդերացիայի, Կուտամունդրա-Գունդագայի, Մյուրեյ Ռիվերի, Մուրումբիջի և Սնոուի հովիտների քաղաքապետարաններին; և Բալրանալդի, Բերիգանի, Քարաթուլի, Քուլամոնի, Գրեյթեր Հյումի, Հեյի, Ջունիի, Լիտոնի, Լոքհարթի, Նարանդերայի, Բլենդի և Թեմորայի համայնքապետերը: Այս խորհուրդները դասավորված են Խորհուրդների Տարածաշրջանային Կազմակերպությունների մեջ։

Հարմարություններ և ծառայություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չարլզ Ստուրտի համալսարանի Վագգա Վագգա համալսարանի մուտքի նշանը: Նշանը ճանաչում է Վիրաջուրիներին որպես տարածքի ավանդական սեփականատերեր:

Բարձրագույն կրթությունը Ռիվերինայում ապահովվում է Չարլզ Ստուրտի համալսարանի կողմից, որի մասնաշենքերը գտնվում են Ալբերիում և Վագգա Վագգայում: Համալսարանը հիմնադրվել է 1989 թվականին Ռիվերինա-Մյուրեյի բարձրագույն կրթության ինստիտուտի Ալբերի և Վագգա Վագգա ճամբարների միավորմամբ Բաթուրսթի բարձրագույն կրթության Միտչել քոլեջի հետ: Չարլզ Ստուարտի համալսարանը մասնագիտացված ծառայություններ է մատուցում Ռիվերինային այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են խաղողագործությունը և գինեգործությունը:

Տարածաշրջանի մյուս կրթական հաստատությունները ներառում են TAFE NSW-ն, որը տրամադրում է տեխնիկական և մասնագիտական ուսուցում տարածաշրջանի մի շարք համալսարաններում, ներառյալ Արևմտյան Վյալոնգում, Կոոտամունդրաում, Գրիֆիթում, Հայում, Լիտոնում, Նարանդերայում, Թումուտում, Տեմորայում և Վագգա Վագգայում: Ավելի մեծ կենտրոններն ունեն պետական ավագ դպրոցներ, իսկ փոքր կենտրոնների մեծ մասը սպասարկվում են հանրային տարրական դպրոցի կողմից:

Առողջապահական ծառայությունը Ռիվերինայում կառավարվում է Մուրամբիջիի տեղական առողջապահական շրջանի կողմից: Բազային հիվանդանոցները տեղակայված են Ալբերիում, Վագգա Վագգայում և Գրիֆիթում, մինչդեռ Դենիլիքինը, Հիլստոնը, Հենտին և Նարանդերան, ի թիվս այլոց, գտնվում են տարածաշրջանային հիվանդանոցների ցանկում:

Գտնվելով Մելբուռնի, Սիդնեյի և Ադելաիդա խոշոր քաղաքների միջև՝ Ռիվերինան տրանսպորտային հանգույց է: Տարածաշրջանի հիմնական տրանսպորտային կապերը ներառում են Հյում մայրուղին, Նյուել մայրուղին և Ստուրտ մայրուղին; Ավստրալիայի ազգային մայրուղու ամբողջ մասը: Այլ մայրուղիները ներառում են Ռիվերինա մայրուղին, Քոբի մայրուղին, Օլիմպիական մայրուղին, Քիդման Ուեյը, Ոռոգման ճանապարհը և Բերլի Գրիֆինի ճանապարհը:

Վագգա Վագգայի բանակի նորակոչիկների պատրաստման կենտրոնը Ավստրալիայի գրեթե բոլոր բանակային անձնակազմի համար մեկնարկային ուսումնական կենտրոնն է:

NSW TrainLink-ը երկաթուղային գիծը ավտոբուսների հետ մեկտեղ ծառայություններ են մատուցում Գրիֆիթին, Ալբերիին և Վագգա Վագգային, ավտոբուսները հասնում են փոքր համայնքներ: V/Line-ը ծառայություններ է մատուցում, որոնք կապում են Գրիֆիթին, Դենիլիքինին և Մյուրեյի երկայնքով գտնվող քաղաքները հասարակական տրանսպորտի հասանելիությամբ Մելբուրն:

Ռիվերինան հյուրընկալում է Ավստրալիայի պաշտպանության ուժերի երկու հիմնական ուսումնական հաստատություններին: Բանակի նորակոչիկների պատրաստման կենտրոնը գտնվում է Կապուկայում, Վագգա Վագգայից 9,5 կմ (5,9 մղոն) դեպի հարավ-արևմուտք , իսկ RAAF բազա Վագգան RAAF ցամաքային ուսումնական թևի բազայի տունն է: Այս բազաները Ավստրալիայի թագավորական նավատորմի պաշտպանության հաղորդակցման կայանի հետ միասին անբաժանելի դեր են խաղում տեղական տնտեսության մեջ:

Սպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռիվերինան հայտնի է իր սպորտի որակով և բազմազանությամբ։ Շատ հայտնի կին և տղամարդ մարզիկներ են ներկայացել Ռիվերինայից տարածաշրջանից։ Նրանց շարքերում են՝

«Վագգայի էֆեկտը» տերմին է, որը հաճախ օգտագործվում է ավստրալական ԶԼՄ-ներում՝ նկարագրելու քաղաքից ծագող էլիտար մարզիկների և կանանց անհամաչափ մեծ թիվը: Ենթադրվում է, որ երևույթը կարող է առաջանալ գյուղական վայրերում, որտեղ բնակչությունը բավականաչափ մեծ է, որպեսզի պահպանի մեծ թվով սպորտային կանոնների առկայությունը, բայց բավական փոքր է ապահովելու, որ տաղանդավոր անհատները ավելի վաղ տարիքում մասնակցեն մեծահասակների մրցակցությանը:

Անսովոր Նոր Հարավային Ուելսի համար, Ավստրալիայի կանոններով ֆուտբոլը բավականին տարածված է Հարավային Ռիվերինայում, քանի որ այն գտնվում է Բարասի Լայնի հարավում, և թաղամասում կան բազմաթիվ ակումբներ և լիգաներ, այդ թվում՝ Ռիվերինա ֆուտբոլային լիգան, Ֆարրեր ֆուտբոլային լիգան, Հյում ֆուտբոլային լիգան։ Բացի այդ, սահմանի երկայնքով շատ ակումբներ խաղում են թագավորականական լիգաներում, ինչպիսիք են Օվենս և Մյուրրեյ Լիգան, Փիկորա և Շրջանային ֆուտբոլային լիգան։

Էվոն Գուլագոնգ այգի Բարելանում, Ուիմբլդոնի կրկնակի չեմպիոնի հայրենի քաղաքը:


In the northern part of the Riverina, Rugby league and Rugby Union are both strong, with rugby league being the most popular sport. Rugby League competitions in the district include Group 9 (Wagga Wagga and districts), Group 17 (Hillston and districts) and Group 20 (Griffith and districts).[33] Teams from Corowa and Albury play in the Goulburn Murray Rugby League.[34] Rugby Union in the district is run by the ACT and Southern NSW Rugby Union, with clubs from Albury, Wagga Wagga, Cootamundra, Temora and Hay as well as many others competing in the Southern Inland Rugby Union.[35]

Other popular sports in the Riverina include cycling, bowls, cricket, netball, tennis and horse racing. The Riverina is home to many racecourses and picnic race meetings are held regularly at places such as Corowa, Berrigan, Carrathool, Tumut and Lockhart.[36]

Մշակույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաղապար:See

Խոյերը խուզելը (1890)։ Յուղը կտավի վրա կոմպոզիցիայի տախտակի վրա։ Նկարիչ Թոմ Ռոբերթսը որոշ ժամանակ անցկացրեց Բրոքլսբի կայարանում՝ մինչ այս նկարը ստեղծելը։

Ռիվերինան 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի Ավստրալիայի որոշ մեծ գեղարվեստական և գրական ստեղծագործությունների վայրն էր: Այդ աշխատանքների մեծ մասն արտացոլում էր գյուղական կենսակերպը և գյուղատնտեսական զբաղմունքները, որոնք տարածված էին Ռիվերինայում այն ժամանակ և նախագծում էին Ավստրալիայի և ավստրալացիների կենսակերպը, որը հետագայում արագ փոխվեց:

Գրող Ջոզեֆ Ֆուրֆին 1872 թվականից սկսած 10 տարի աշխատել է որպես ծաղրածու Հայի շրջակայքում: Հետագայում, օգտագործելով Թոմ Քոլինս գրչանունը, Ֆերֆին գրել է Այնպիսին է կյանքը, գործը Ռիվերինայում 1890-ականների երաշտի և դեպրեսիայի ժամանակ և նկարագրել իրեն, որպես կռվարար։ Չնայած վեպի դանդաղ վաճառվելուն, գրական քննադատ Ա․ Գ․ Սթեֆնի կողմից այն համարվել է, որպես Ավստրալիական դասականներից։

Հրատարակվելով է 1921 թվականին, Գերանի շուրջը և այլ վեպեր-ը գրել է Պատրիկ Ջոզեֆ Հարթիգանը՝ Ջոն Օ'Բրայեն գրչանունով։ Հռոմեական կաթոլիկ քահանա, Թուրգունայում և Բերիգանում, 1917 թվականին Հարթիգանը նշանակվեց Նարանդերայի ծխական քահանա, որտեղ նա մնաց մինչև 1944 թվականը: Նրա բանաստեղծություններն արձանագրեցին Ռիվերինայի մարդկանց առօրյա կյանքը։ Նրա ընկեր և հայտնի բանաստեղծ Ք.Ջ․ Դեննիսը հիշատակել է դրանք իր Բուլլետին աշխատությունում, որպես անկեղծ զրույզներ ավստրալացիների մասին, այնպես ինչպես իրենք կխոսեին իրենց հետ։

Նկարիչ և Հայդելբերգի դպրոցի առանցքային անդամ Թոմ Ռոբերթսը որոշ ժամանակ անցկացրեց Բրոքլսբիի մոտ գտնվող ոչխարների կայարանում՝ նախքան իր ամենահայտնի արվեստի գործը՝ Խոյերը խուզելը, նկարելը: Նկարն իր ժամանակին քննադատության էր ենթարկվել ուժեղ ձեռքի աշխատանքի, այլ ոչ թե ընդհանուր «բարձր արվեստի» թեմայի համար: Այն այժմ դիտվում է որպես այն ժամանակվա Ավստրալիայի ամենամեծ արդյունաբերության և սովորական ավստրալացիների աշխատանքի արտացոլումն : Նկարն այժմ գտնվում է Վիկտորիայի ազգային պատկերասրահի հավաքածուում։

Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանում կան նյութեր այս թեմայով՝
Լուսինե Բաբաջանյան/Ավազարկղ

«Ռիվերինայի շոտլանդացիները» բանաստեղծությունը, որը գրվել է Ավստրալիայի ամենահայտնի գրողներից մեկի՝ Հենրի Լոուսոնի կողմից, տեղի է ունենում Գյունդագայում: Բանաստեղծությունը նկարագրում է հոր զայրույթը որդու լքելու համար բերքահավաքի ժամանակ, իսկ ավելի ուշ՝ նրա վիշտը, երբ որդին մահանում է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ճակատամարտում: Դրախտը և դժոխքը և Բուլիգալը, որը գրվել է Բանջո Պատերսոնի կողմից, հումորային պատկերումն է արևմտյան հարթավայրային Ռիվերինայի կյանքի։

Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանում կան նյութեր այս թեմայով՝
Լուսինե Բաբաջանյան/Ավազարկղ

Այսօր Ռիվերինայի հիմնական մշակութային հաստատությունները ներառում են Ռիվերինայի թանգարանը, Ռիվերինա թատերական ընկերությունը և Վագգա Վագգա արվեստի պատկերասրահը, որոնք բոլորն էլ գտնվում են Վագգա Վագգայի տարածաշրջանային կենտրոնում՝ փոքր քաղաքների հետ կապ ունենալու համար: Տարածաշրջանային շատ քաղաքներում, ներառյալ Հայը, Դենիլիքինը և Գունդագայը, տեղակայված են տարածաշրջանային նշանակալի հետաքրքրություն ներկայացնող թանգարաններ: HotHouse Theatre խումբը, որը հիմնված է Օլբերիում, շարժական թատրոն է Ռիվերինայի փոքր քաղաքներում: Փոքրիկ Մորունդա քաղաքում ամենամյա գիշեր է անցկացվում օպերայում՝ հյուրընկալելով OzOpera-ի և Victorian Opera-ի ներկայացումները: Ռիվերինայի հայտնի երաժշտական խմբերը ներառում են 90-ականների և 2000-ականների Ավստրալիայի ամենատարբեր և հանրաճանաչ խմբերից մեկը՝ Spiderbait-ը, որը գալիս է հարավային Ռիվերինա քաղաքից՝ Ֆինլիից: Ռիվերինայում ներկայումս անցկացվում են երկու խոշոր տարածաշրջանային փառատոներ՝ Hay Mardi Gras-ը, որը հիմնադրվել է 2018 թվականին և Wagga Mardi Gras-ը, որը հիմնադրվել է 2019 թվականին:

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Macquarie Dictionary, Fourth Edition (2005). Melbourne, The Macquarie Library Pty Ltd. 1-876429-14-3
  2. ↑ [«Data by Region - Riverina (SA4)»։ Australia Bureau of Statistics։ Վերցված է 14 December 2020 ««Data by Region - Riverina (SA4)»։ Australia Bureau of Statistics։ Վերցված է 14 December 2020»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  3. ↑ «Profile of the electoral division of Riverina (NSW)»։ Australian Electoral Commission։ Վերցված է 14 December 2020, «Profile of the electoral division of Riverina (NSW)»։ Australian Electoral Commission։ Վերցված է 14 December 2020. [«Profile of the electoral division of Riverina (NSW)»։ Australian Electoral Commission։ Վերցված է 14 December 2020 ««Profile of the electoral division of Riverina (NSW)»։ Australian Electoral Commission։ Վերցված է 14 December 2020»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  4. ↑ «The NRM Regional Model»։ NRM Regions Australia։ Վերցված է 14 December 2020, «The NRM Regional Model»։ NRM Regions Australia։ Վերցված է 14 December 2020 («The NRM Regional Model»։ NRM Regions Australia։ Վերցված է 14 December 2020). [«The NRM Regional Model»։ NRM Regions Australia։ Վերցված է 14 December 2020 ««The NRM Regional Model»։ NRM Regions Australia։ Վերցված է 14 December 2020»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  5. ↑ «Regional Development Australia Riverina»։ Regional Development Australia Riverina։ Վերցված է 14 December 2020, «Regional Development Australia Riverina»։ Regional Development Australia Riverina։ Վերցված է 14 December 2020 («Regional Development Australia Riverina»։ Regional Development Australia Riverina։ Վերցված է 14 December 2020). [«Regional Development Australia Riverina»։ Regional Development Australia Riverina։ Վերցված է 14 December 2020 ««Regional Development Australia Riverina»։ Regional Development Australia Riverina։ Վերցված է 14 December 2020»]. «Regional Development Australia Riverina»։ Regional Development Australia Riverina։ Վերցված է 14 December 2020. «Regional Development Australia Riverina»։ Regional Development Australia Riverina։ Վերցված է 14 December 2020. Վերցված է «Regional Development Australia Riverina»։ Regional Development Australia Riverina։ Վերցված է 14 December 2020-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  6. ↑ [«Australia's bioregions (IBRA)»։ Australian Government Department of Agriculture, Water and the Environment։ Վերցված է 15 December 2020 ««Australia's bioregions (IBRA)»։ Australian Government Department of Agriculture, Water and the Environment։ Վերցված է 15 December 2020»]. «Australia's bioregions (IBRA)»։ Australian Government Department of Agriculture, Water and the Environment։ Վերցված է 15 December 2020. «Australia's bioregions (IBRA)»։ Australian Government Department of Agriculture, Water and the Environment։ Վերցված է 15 December 2020. «Australia's bioregions (IBRA)»։ Australian Government Department of Agriculture, Water and the Environment։ Վերցված է 15 December 2020. Վերցված է «Australia's bioregions (IBRA)»։ Australian Government Department of Agriculture, Water and the Environment։ Վերցված է 15 December 2020-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  7. ↑ Riverina Region Map (pdf) Արխիվացված 17 Հուլիս 2011 Wayback Machine
  8. ↑ HotHouse Theatre Արխիվացված 8 Դեկտեմբեր 2006 Wayback Machine – Touring. Retrieved 19 January 2007.
  9. ↑ [«Riverina – Landform»։ National Parks and Wildlife Service։ Արխիվացված է օրիգինալից 11 September 2006-ին։ Վերցված է 31 January 2007 ««Riverina – Landform»։ National Parks and Wildlife Service։ Արխիվացված է օրիգինալից 11 September 2006-ին։ Վերցված է 31 January 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  10. ↑ [«Riverina Western Regional Assessment»։ New South Wales Department of Primary Industries։ Արխիվացված է օրիգինալից 4 October 2006-ին։ Վերցված է 23 January 2007 ««Riverina Western Regional Assessment»։ New South Wales Department of Primary Industries։ Արխիվացված է օրիգինալից 4 October 2006-ին։ Վերցված է 23 January 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  11. ↑ [Meyer Wayne (2005)։ «The Irrigation Industry in the Murray and Murrumbidgee Basins»։ CRC for Irrigation Futures Technical Report No. 03/05։ CRC for Irrigation Futures։ Արխիվացված է օրիգինալից 18 September 2006-ին։ Վերցված է 1 February 2007 «Meyer Wayne (2005)։ «The Irrigation Industry in the Murray and Murrumbidgee Basins»։ CRC for Irrigation Futures Technical Report No. 03/05։ CRC for Irrigation Futures։ Արխիվացված է օրիգինալից 18 September 2006-ին։ Վերցված է 1 February 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  12. ↑ [«Hot Dry Zone (with cooler winter)»։ Bureau of Meteorology։ Արխիվացված է օրիգինալից 3 February 2007-ին։ Վերցված է 29 January 2007 ««Hot Dry Zone (with cooler winter)»։ Bureau of Meteorology։ Արխիվացված է օրիգինալից 3 February 2007-ին։ Վերցված է 29 January 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  13. ↑ [«Climate Averages for Australian Sites – Averages for Wagga Wagga research centre»։ Bureau of Meteorology։ Վերցված է 29 January 2007 ««Climate Averages for Australian Sites – Averages for Wagga Wagga research centre»։ Bureau of Meteorology։ Վերցված է 29 January 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  14. ↑ [«Climate Averages for Australian Sites – Averages for Hillston airport»։ Bureau of Meteorology։ Վերցված է 29 January 2007 ««Climate Averages for Australian Sites – Averages for Hillston airport»։ Bureau of Meteorology։ Վերցված է 29 January 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  15. ↑ OUR RIVERINA VINEYARDS CALABRIA FAMILY WINES 2019
  16. ↑ Riverina Region RIVERINA WINEMAKERS ASSOCIATION Ծանոթագրությունը միայն արտաքին հղում է։ Դուք կարող եք օգտագործել Փոխարկել կոճակը՝ ճիշտ ձևավորված ծանոթագրություն ստանալու համար։
  17. ↑ [«Seasonal rainfall zones of Australia»։ Bureau of Meteorology։ Արխիվացված է օրիգինալից 13 March 2006-ին։ Վերցված է 29 January 2007 ««Seasonal rainfall zones of Australia»։ Bureau of Meteorology։ Արխիվացված է օրիգինալից 13 March 2006-ին։ Վերցված է 29 January 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  18. ↑ [«Climate Averages for Australian Sites – Averages for Corowa Airport»։ Bureau of Meteorology։ Վերցված է 29 January 2007 ««Climate Averages for Australian Sites – Averages for Corowa Airport»։ Bureau of Meteorology։ Վերցված է 29 January 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  19. ↑ [«Climate Averages for Australian Sites – Averages for Hay (Miller street)»։ Bureau of Meteorology։ Վերցված է 29 January 2007 ««Climate Averages for Australian Sites – Averages for Hay (Miller street)»։ Bureau of Meteorology։ Վերցված է 29 January 2007»]. «Climate Averages for Australian Sites – Averages for Hay (Miller street)»։ Bureau of Meteorology։ Վերցված է 29 January 2007. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  20. ↑ «http://www.bom.gov.au/climate/current/annual/nsw/archive/2006.summary.shtml». {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)
  21. ↑ Department of Sustainability, Environment, Water, Population and Communities։ Commonwealth of Australia։ 2012։ Վերցված է 13 January 2013 «https://www.dcceew.gov.au/environment/land/nrs/science/ibra Department of Sustainability, Environment, Water, Population and Communities։ Commonwealth of Australia։ 2012։ Վերցված է 13 January 2013». {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն); External link in |title= (օգնություն)
  22. ↑ Bioregions of NSW։ National Parks and Wildlife Service։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 March 2007-ին։ Վերցված է 25 January 2007 «https://web.archive.org/web/20070310222356/http://www.nationalparks.nsw.gov.au/npws.nsf/Content/Riverina+Bioregion Bioregions of NSW։ National Parks and Wildlife Service։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 March 2007-ին։ Վերցված է 25 January 2007». {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն); External link in |title= (օգնություն)
  23. ↑ Կաղապար:WWF_ecoregion?action=edit&redlink=1
  24. ↑ https://hy.wikipedia.org/wiki/National_Parks_and_Wildlife_Service_(New_South_Wales)?action=edit&redlink=1 Արխիվացված է օրիգինալից 11 September 2006-ին։ Վերցված է 31 January 2007 «https://web.archive.org/web/20060911212210/http://nationalparks.nsw.gov.au/npws.nsf/Content/Riverina+-+biodiversityhttps://hy.wikipedia.org/wiki/National_Parks_and_Wildlife_Service_(New_South_Wales)?action=edit&redlink=1 Արխիվացված է օրիգինալից 11 September 2006-ին։ Վերցված է 31 January 2007». {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն); External link in |title= (օգնություն)
  25. ↑ [«Riverina – regional history»։ Riverina bioregion։ National Parks and Wildlife Service։ Արխիվացված է օրիգինալից 11 September 2006-ին։ Վերցված է 29 January 2007 ««Riverina – regional history»։ Riverina bioregion։ National Parks and Wildlife Service։ Արխիվացված է օրիգինալից 11 September 2006-ին։ Վերցված է 29 January 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  26. ↑ Eardley, Karen (1999). «A Foundation for Conservation in the Riverina Bioregion (154 pages)» (PDF). NSW National Parks and Wildlife Service. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 5 September 2007-ին. Վերցված է 7 November 2007-ին.Note Eardley in turn relies on Hope, J. (1995) Aboriginal Burial Conservation in the Murray-Darling Basin. Historic Environment. Vol. 11(2&3), p. 57 – 60. for section 5.4 Settlement and Land Use (page 22) which covers Aboriginal settlement.
  27. ↑ Mary Coe, in her book Windradyne: A Wiradjuri Koori quoted at page 4 in Patrick, Kathy; Samantha Simmons (1994). «Australian Museum's Aboriginal Collections: Wiradjuri» (PDF). Australian Museum. Արխիվացված է օրիգինալից (pdf: 39 pages) 13 September 2007-ին. Վերցված է 31 October 2007-ին.
  28. ↑ [«Riverina – food basket of Australia»։ Regions of NSW։ New South Wales Department of State and Regional Development։ Վերցված է 29 January 2007 Այս ծանոթագրությունն այս էջում օգտագործվ ««Riverina – food basket of Australia»։ Regions of NSW։ New South Wales Department of State and Regional Development։ Վերցված է 29 January 2007 Այս ծանոթագրությունն այս էջում օգտագործվ»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն); line feed character in |title= at position 143 (օգնություն); line feed character in |url= at position 143 (օգնություն)
  29. ↑ [«Riverina – regional history»։ Riverina bioregion։ National Parks and Wildlife Service։ Արխիվացված է օրիգինալից 11 September 2006-ին։ Վերցված է 29 January 2007 ««Riverina – regional history»։ Riverina bioregion։ National Parks and Wildlife Service։ Արխիվացված է օրիգինալից 11 September 2006-ին։ Վերցված է 29 January 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  30. ↑ [«Riverina – food basket of Australia»։ Regions of NSW։ New South Wales Department of State and Regional Development։ Վերցված է 29 January 2007 ««Riverina – food basket of Australia»։ Regions of NSW։ New South Wales Department of State and Regional Development։ Վերցված է 29 January 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  31. ↑ [«Riverina History & Data»։ Riverina Wine Grape Growers։ Վերցված է 16 January 2007 ««Riverina History & Data»։ Riverina Wine Grape Growers։ Վերցված է 16 January 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  32. ↑ [«Agriculture in the Hay district»։ Արխիվացված է օրիգինալից 4 September 2007-ին։ Վերցված է 25 January 2007 ««Agriculture in the Hay district»։ Արխիվացված է օրիգինալից 4 September 2007-ին։ Վերցված է 25 January 2007»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  33. ↑ «Country Rugby League Competitions». New South Wales Country Rugby League. Արխիվացված է օրիգինալից 12 September 2007-ին. Վերցված է 31 October 2007-ին. Shield icons in the Riverina area of the map follow through to the individual league pages
  34. ↑ «GMRL Clubs». Goulburn Murray Rugby League. Արխիվացված է օրիգինալից 30 August 2007-ին. Վերցված է 29 January 2007-ին.
  35. ↑ «Official website». Southern Inland Rugby Union. Արխիվացված է օրիգինալից 24 May 2003-ին. Վերցված է 29 January 2007-ին.
  36. ↑ «Clubs – Southern District». Racing NSW. Արխիվացված է օրիգինալից 26 August 2006-ին. Վերցված է 29 January 2007-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Լուսինե_Բաբաջանյան/Ավազարկղ&oldid=8621803» էջից