Հյուսիս-հարավ

Արտաքին պատկերներ
	Международный транспортный коридор «Север — Юг»

«Հյուսիս-հարավ» (NS), միջազգային տրանսպորտային միջանցքի նախագիծ։ Տրանսպորտային միջանցքը նախատեսված է ապահովել Իրանի միջոցով Բալթյան երկրների և Հնդկաստանի միջև առկա տրանսպորտային կապը^[1]։

«Հյուսիս-հարավ» տրանսպորտային միջանցքի հիմնական առավելությունները մյուս երթուղիների նկատմամբ (մասնավորապես, Սուեզի ջրանցքով ծովային երթուղու նկատմամբ) կայանում են բեռնափոխադրումների ճանապարհի երկուսուկես անգամ կրճատումը, ինչպես նաև ISO-կոնտեյներների փոխադրման սակագնի նվազեցումը, ի տարբերություն ծովային եղանակով փոխադրման^[2]։

Միջազգային տրանսպորտային միջանցքի ընդհանուր երկարությունը կազմում է մոտ 7 200 կիլոմետր^[3]։

Մասնակից երկրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1999 թվականին հնդկական, պարսկական և ռուսական տրանսպորտային մի խումբ ընկերություններ ստորագրել են «Շրի Լանկա- Հնդկաստան- Իրան- Կասպից ծով- Ռուսաստան» միջազգային տրանսպորտային միջանցքով կոնտեյներների արտահանման և ներկրման, ինչպես նաև բեռնափոխադրումների գլխավոր համաձայնագիրը^[4]։ Համաձայնագիրը կարգավորում էր ահդ փոխադրման գործընթացը, մասնակիցների պատասխանատվությունը, 20 և 40 փութանոց կոնտեյներների մոտավոր դրույքները և փոխադրման ժամկետները^[4]։

2000 թվականի սեպտեմբերի 12-ին, տրանսպորտի հարցերով Եվրասիական երկրորդ կոնֆերանսի ժամանակ, Սանկտ Պետերբուրգում ստորագրվել է «Հյուսիս-հարավ» միջանցքի ստեղծման միջկառավարական համաձայնագիրը^[2]։ Մասնակիցներ երկրներ դարձան Ռուսաստանը, Իրանը և Հնդկաստանը^[2]։ 2002 թվականի փետրվարին ՌԴ Պետական դուման և Դաշնային խորհուրդն ընդունել են դաշնային օրենք՝ «Հյուսիս-հարավ» միջազգային տրանսպորտային միջանցքի համաձայնագիրը վավերացնելու մասին^[4]։ 2002 թվականի մայիսին Սանկտ Պետերբուրգում մասնակից երկրների տրանսպորտի նախարարների կողմից ստորագրվել է միջանցքի պաշտոնական բացման մասին հուշագիր^[2]։

2000-2002 թվականներին միջանցքով տեղափոխվել են մի քանի հազար հնդկական կոնտեյներներ^[4]։ Բեռնափոխադրումներն իրականացվել են մի խումբ ընկերությունների կողմից, որոնք գործում էին հնդ-իրանական «Իրան-Հենդ» և ռուս-պարսկական «Իրսոտր» ընկերությունների կազմում՝ «Ռեջի» համակարգող ընկերության մասնակցությամ^[5]։ Փորձը ցույց է տվել, որ Պարսից ծոցի ափին գտնվող Բենդեր Աբաս նավահանգստից մինչև Կասպից ծովի ափին գտնվող Էնզելի նավահանգիստ բեռնափոխադրման ժամանակը կազմել է 4 օր՝ ներառյալ նաև մաքսային գործընթացները^[5]։ Բենդեր Աբասից բեռնափոխադրման ժամկետը կազմել է 13 օր^[5]։

Սակայն հետագայում, կապված բազմաթիվ տեխնիկական դժվարությունների հետ, «Հյուսիս-հարավ» միջանցքով կոնտեյներների տեղափոխությունը սահմանափակվել է Ռուսաստան-Իրան-Ռուսաստան երթուղով^[4]։ Աստրախանի միջոցով Հնդկաստանից կոնտեյներների տեղափոխությունը սառեցվել է^[4]։ Այդուհանդերձ նախագիծը նախկինի պես մնացել է գրավիչ և, ավելի ուշ, համաձայնագրին միացել են նաև Ադրբեջանը, Բելառուսը, Հայաստանը, Ղազախստանը, Օմանը, Սիրիան^[2]։ Համաձայնագրին միանալու հայտ են ներկայացրել նաև Թուրքիան և Ուկրաինան^[2]։

Ներկայումս համաձայնագրի ակտիվ մասնակիցներից մեկը Ղազախստանն է, որը «Հյուսիս-հարավ» միջանցքի միջոցով, Ռուսաստանի տարածքով և Սև ծովով, կարողանում է արտահանել բեռնափոխադրումները դեպի Պարսից ծոցի երկրներ։ Սակայն Ղազախստանի համար նպատակային բեռը կոնտեյներները չեն, այլ՝ հացահատիկը։

Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2015 թվականին ապրանքային շուկան գնահատվում է 25-26 միլիոն տոննա^[2]։ Նախատեսվում է, որ Իրանի և Ադրբեջանի միջև կառուցվող երկաթգիծը 13-20 %-ով կկրճատի Թուրքիայի միջոցով ռուսական ապրանքափոխադրման արժողությունը (ներառյալ Բոսֆոր - Մարմարա ծով - Դարդանելի ծովային երթուղին)^[6]։ Ռուսաստանի տարածքում «Հյուսիս-հարավ» միջանցքի շրջանակներում բեռնափոխադրման համար կարևոր նշանակություն ունի Բուսլովսկայա - Սանկտ Պետերբուրգ - Մոսկվա - Ռյազան - Կոչետովկա - Ռտիշևո - Սարատով - Վոլգոգրադ - Աստրախան ընդհանուր 2513 կիլոմետր երկարություն ունեցող երկաթգիծը^[2]։

Բեռնափոխադրման երթուղի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կասպից ծովով նախատեսված է բեռնափոխադրման երեք հիմնական երթուղիներ^[2]․

Կասպյան երթուղին անցնում է Աստրախանի, Օլյայի և Մախաչկալայի նավահանգիստներով։ 2004 թվականին կառուցվել է երկաթգիծ մինչև Օլյայի նավահանգիստ։
Արևելյան՝ ուղիղ երկաթուղային հաղորդակցություն Ղազախստանի, Ուզբեկստանի և Թուրքմենիայի միջոցով դեպի Իրանի երկաթուղային համակարգ, որն իրականացվում է Թեջեն-Սերահս սահմանային անցակետերով։ Ուզբեկստանը շրջանցող ճանապարհի կառուցման մասին պայմանագիրը ստորագրվել է 2007 թվականին, իսկ շահագործման հանձնվել 2013 թվականին։
Արևմտյան երթուղին անցնում է Աստրախան - Մախաչկալա - Սամուր ուղղությամբ, այնուհետև Ադրբեջանի տարածքով հասնում Աստարա սահմանային կայարան։ Իրանի տարածքով բեռնափոխադրումներն իրականացվում են Աստարա - Ռեշտ - Կազվին երկաթգծով։ Երկաթգծի բացումը տեղի է ունեցել 2018 թվականին։

Կասպյան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կասպյան երթուղին անցնում է Աստրախանի, Օլյայի և Մախաչկալայի նավահանգիստներով։

Մինչև Օլյա նավահանգիստ երկաթգծի կառուցումն սկսվել է 2003 թվականի հոկտեմբերի 1-ին^[7]։ Այն պաշտոնապես շահագործման է հանձնվել 2004 թվականի հուլիսի 28-ին^[7]։ 2010 թվականի առաջին կիսամյակում Օլյայի նավահանգիստ է ժամանել 5700 վագոն բեռ, որը պետք է ուղարկվեր Իրան^[7]։

Իրանական կողմում երթուղին անցնում է Բենդերե Էնզելի, Ամիրաբադ և Նոուշեհր նավահանգիստներով։

Արևելյան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արևելյան երթուղին հանդիսանում է երկաթուղային ուղիղ հաղորդակցության միջոց։ Երկաթուղու հին ճյուղն անցնում է Ղազախստանի, Ուզբեկստանի և Թուրքմենստանի տարածքներով ու Թեջեն-Սերահս սահմանային անցակետով դուրս գալիս Իրանի երկաթուղային համակարգ։ Բեռնաթափումը տեղի է ունենում Սերահս կայարանում^[8]։

Նոր ճյուղը, որը կառուցվել է 2014 թվականին, անցնում է Բոլաշակ (Ղազախստանից միանգամից մտնելով Թուրքմենստան) կայարանով և Էտրեկ- Գորգան սահմանային անցակետերով դուրս գալիս Իրանի երկաթուղային համակարգ։

Արևմտյան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արևմտյան երթուղին անցնում է Աստրախան - Մախաչկալա - Սամուր ուղղությամբ, այնուհետև Ադրբեջանի տարածքով հասնում Աստարա սահմանային կայարան։ Իրանի տարածքով բեռնափոխադրումներն իրականացվում են Աստարա - Ռեշտ - Կազվին երկաթգծով^[9]։ 2012 թվականի հոկտեմբերի դրությամբ, Իրանի իշխանությունները խոստացել են բացել երկաթգիծը 2013 թվականի հունիսին^[10]։ Երկաթգծի բացումը տեղի է ունեցել 2018 թվականին։

Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Հյուսիս-հարավ» միջազգային միջանցքի հիմնական թերություններից են․

Ռուսաստանի և Իրանի միջև ուղիղ երկաթուղային կապի բացակայությունը, ինչպես նաև ռուսական նավահանգիստներում մաքսային ծառայության դանդաղ աշխատանքը^[11]։
Ռուսաստանի և Ադրբեջանի (1520 մմ) և Իրանի (1435 մմ) ռելսերի լայնությունների միջև առկա տարբերություն։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «Как сделать транспортный коридор Север-Юг привлекательным»։ Виртуальная таможня։ 07.11.06։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-07-28-ին։ Վերցված է 2011-04-15
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 «Международный транспортный коридор «Север-Юг»»։ Транспортные коридоры։ ОАО РЖД։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-26-ին։ Վերցված է 2014-08-25
↑ Россия, Индия и Иран создадут альтернативу Суэцкому каналу‍
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 «Индийские эксперты проведут оценку готовности Астрахани к транзиту по коридору «Север-Юг»»։ PortNews։ 2014-08-24։ Վերցված է 2014-08-26
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 «Новое дыхание проекта «Север – Юг»: от Балтики до Персидского залива»։ ТПП-Информ։ 2014-09-09։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-09-11-ին։ Վերցված է 2014-09-11
↑ Чичкин Алексей (№676 от 21.10.2008)։ «Закавказский рельс»։ Российская Бизнес-газета։ Վերցված է 2011-04-15
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Шесть лет назад в Астраханском регионе было открыто движение поездов по новой железнодорожной ветке «Порт Оля — Яндыки» Archived 2012-04-28 at the Wayback Machine., privzd.rzd.ru
↑ Развитие железнодорожного транспорта Archived 2014-12-09 at the Wayback Machine., railway.gov.tm
↑ Рустамов Эльшан (24.03.2011)։ «Продолжается строительство железной дороги между Ираном и Азербайджаном»։ First news։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-07-28-ին։ Վերցված է 2011-04-15
↑ «Гудок тепловоза раздастся на железнодорожном вокзале Решта уже в июне будущего года | Российско-иранский деловой совет»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-03-22-ին։ Վերցված է 2013-03-19
↑ Белановский Сергей (2006)։ «Перспективы развития торговых отношений России и Индии. Железнодорожное сообщение»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-07-28-ին։ Վերցված է 2011-04-15

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Международный транспортный коридор «Север-Юг» Archived 2019-08-17 at the Wayback Machine. на сайте Российских железных дорог

[1] «Как сделать транспортный коридор Север-Юг привлекательным»։ Виртуальная таможня։ 07.11.06։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-07-28-ին։ Վերցված է 2011-04-15

[цели-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 «Международный транспортный коридор «Север-Юг»»։ Транспортные коридоры։ ОАО РЖД։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-26-ին։ Վերցված է 2014-08-25

[3] Россия, Индия и Иран создадут альтернативу Суэцкому каналу‍

[history-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 «Индийские эксперты проведут оценку готовности Астрахани к транзиту по коридору «Север-Юг»»։ PortNews։ 2014-08-24։ Վերցված է 2014-08-26

[ТПП-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 «Новое дыхание проекта «Север – Юг»: от Балтики до Персидского залива»։ ТПП-Информ։ 2014-09-09։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-09-11-ին։ Վերցված է 2014-09-11

[6] Чичкин Алексей (№676 от 21.10.2008)։ «Закавказский рельс»։ Российская Бизнес-газета։ Վերցված է 2011-04-15

[Оля-2010-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Шесть лет назад в Астраханском регионе было открыто движение поездов по новой железнодорожной ветке «Порт Оля — Яндыки» Archived 2012-04-28 at the Wayback Machine., privzd.rzd.ru

[8] Развитие железнодорожного транспорта Archived 2014-12-09 at the Wayback Machine., railway.gov.tm

[9] Рустамов Эльшан (24.03.2011)։ «Продолжается строительство железной дороги между Ираном и Азербайджаном»։ First news։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-07-28-ին։ Վերցված է 2011-04-15

[10] «Гудок тепловоза раздастся на железнодорожном вокзале Решта уже в июне будущего года | Российско-иранский деловой совет»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-03-22-ին։ Վերցված է 2013-03-19

[11] Белановский Сергей (2006)։ «Перспективы развития торговых отношений России и Индии. Железнодорожное сообщение»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-07-28-ին։ Վերցված է 2011-04-15

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]