Հակոբ Զատիկ
| Հակոբ Զատիկ | |
|---|---|
| ռումիներեն՝ Iacob Zadik | |
 | |
| դեկտեմբերի 8, 1867 - ապրիլի 8, 1970 (102 տարեկան) | |
| Ծննդավայր | Բրատուլեշտի, Ստրունգա, Յաշի շրջան, Ռումինիա |
| Մահվան վայր | Բուխարեստ, Ռումինիա |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Ռումինիա |
| Կոչում | կրտսեր լեյտենանտ, լեյտենանտ, կապիտան, մայոր, փոխգնդապետ, գնդապետ, բրիգադի գեներալ և դիվիզիոնի գեներալ |
| Հրամանատարն էր | 8-րդ հետևակային դիվիզիա (1916-1918) |
| Մարտեր/ պատերազմներ | Առաջին համաշխարհային պատերազմ, Երկրորդ Բալկանյան պատերազմ և Hungarian–Romanian War? |
| Կրթություն | Կարոլ I-ի անվան ազգային պաշտպանական համալսարան (1898), Յասիի զինվորականների որդիների դպրոց (1886) և Հրետանային և ինժեներկան սպայական դպրոց (1888) |
| Պարգևներ | |
Հակոբ Զատիկ (Յակոբ Զադիկ, ռումիներեն՝ Iacob Zadik, դեկտեմբերի 8, 1867, Բրատուլեշտի, Ստրունգա, Յաշի շրջան, Ռումինիա - ապրիլի 8, 1970, Բուխարեստ, Ռումինիա), ազգությամբ հայ[1] ռումինացի գեներալ, Բուկովինան Ռումինիային միացնելու գործողության մասնակից[2]։ Համարվում է Ռումինիայի հայտնի ռազմական գործիչ։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1916 թվականին Հակոբ Զատիկը նշանակվել է Հյուսիսային բանակի ցամաքային զորքերի շտաբի պետ, հետագայում՝ 1916-1917 թվականներին, ղեկավարել է 1-ին բանակը։ 1917 թվականին, գեներալի կոչումով, նշանակվել է Ռումինիայի Պաշտպանության նախարարության քարտուղար։ Գեներալ Զադիկի համար 1918 թվականի կեսերը նշանավորվել է 8-րդ բանակի հրամանատարի պաշտոնում նշանակվելով, որը նա զբաղեցրել է մինչև 1920 թվականը։
Պայքար Բուկովինան Ռումինիայի հետ միավորելու համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1918 թվականի հոկտեմբերի 16-ի «Իմ հավատարիմ հպատակներին մանիֆեստում» կայսր Կարլ I-ը հայտարարել է Ավստրո-Հունգարական դաշնային կայսրության ստեղծման մասին, որն ընդգրկել է վեց պետություններ՝ Ավստրիան, Հունգարիան, Չեխիան, Հարավսլավիան, Լեհաստանը և Ուկրաինան։ Տրանսիլվանիայի և Բուկովինայի ռումինացիների մասին նույնիսկ չէր հիշատակվում։ 1918 թվականի հոկտեմբերի 19-ին Յասիում կայացած Ավստրո-Հունգարիայի ռումինացի վտարանդիների ժողովում ընդունվել է Հռչակագիր կայսրության դաշնայնացման գաղափարի մերժման մասին, որը գնահատվել է որպես «կայսրության փլուզման դատապարտման հուսահատ փորձ»։ Որոշ ժամանակ անց՝ 1918 թվականի հոկտեմբերի 27-ին, Չեռնովցիում տեղի է ունեցել Բուկովինայի ռումինացիների Ժողովրդական ժողովը, որի ժամանակ ընդունվել է բանաձև, որով այդ ժողովը հռչակվել է որպես հիմնադիր՝ 50 հոգանոց Ազգային խորհրդի և Յանկու Ֆլոնդորի գլխավորությամբ Գործադիր կոմիտեի ընտրության վերաբերյալ։
Ի պատասխան՝ 1918 թվականի նոյեմբերի 19-ին Չեռնովցիում ուկրաինացիների Ժողովը որոշել է Բուկովինայի մեծ մասը ներառել Ուկրաինայի կազմի մեջ։ Ուկրաինական զինված ստորաբաժանումների գործողությունները սկսել են ավելի ու ավելի բռնի բնույթ ստանալ՝ սպառնալով Ռումինիայի ազգային խորհրդի գործունեությանը։ Այս պայմաններում վերջինս դիմել է Ռումինիայի կառավարությանը՝ ռազմական օգնություն ստանալու համար։ Ռումինական ութերորդ բանակը գեներալ Յակոբ Զադիկի հրամանատարությամբ 1918 թվականի նոյեմբերի 24-ին մտել է Չեռնովցի և այնտեղ վերականգնել կարգը։ Արդյունքում, 1918 թվականի նոյեմբերի 28-ին հնարավոր է դարձել անցկացնել Բուկովինայի Համընդհանուր համագումարը, որի արդյունքում հնարավոր է դարձել Բուկովինան միավորել Ռումինիայի հետ[3]։
Ռումինացիների կողմից Պոկուտիեի գրավում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1919 թվականի մայիսի 25-ին գեներալ Յակոբ Զադիկի դիվիզիան մտել է այն տարածք, որը լեհ-ուկրաինական պատերազմի ժամանակ վիճելի էր Արևմտյան Ուկրաինայի Ժողովրդական Հանրապետության և Լեհաստանի միջև։ Վերջինս այդ գործողության մեջ ռումինական ուժերի դաշնակիցն է եղել։ 1919 թվականի հունիսի սկզբին գեներալ Զադիկի զորքերն ամբողջովին գրավել են Պոկուտիեն, լիկվիդացրել են Գուցուլի հանրապետությունը և ուկրաինական Գալիցիայի բանակի երկու ստորաբաժանումներին (1-ին լեռնային բրիգադ և Գլուբոկայա խումբ) ստիպել նահանջել դեպի Անդրկարպատներ և հանձնվել Չեխոսլովակիայի զորքերին։ Արևմտյան Ուկրաինայի Ժողովրդական Հանրապետության իշխանությունները ռազմական դիմադրություն ցույց չեն տվել ռումինական զորքերին՝ սահմանափակվելով միայն բողոքարկման հայտարարություններով։ Ռումինական Պոկուտիեի ռումինական օկուպացիան տևել է մինչև 1919 թվականի օգոստոսի սկիզբը։
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Ռումինիայի աստղ» շքանշան, սպայի կոչում (1912)
«Ռումինիայի թագ» շքանշան, սպայի կոչում (1906)[4]- «Ռումինիայի թագ» շքանշան, Մեծ խաչի կոչում (1929)
- Պատվո լեգեոնի շքանշան, հրամանատարի կոչում, Ֆրանսիա (1923)
- Հայրենիքի պաշտպանության շքանշան, երկրորդ կարգ (1967)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Stoica Lascu // Dobrudjan contributions to the development of contemporary armenology Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine
- ↑ Լույս է տեսել ռումինական թագավորական բանակի գեներալ, հայազգի Հակոբ Զատիկի մասին գրքույկ
- ↑ «Сергей Маркедонов //Великая Румыния». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 10-ին.
- ↑ Ministerul de Răsboiu, Anuarul Armatei Române pe anul 1916, Tipografia „Universala” Iancu Ionescu, București, 1916