Խորվաթիայի ազգային բանկ
| Ստեղծում | 21 Դեկտեմբերի 1990  | |
|---|---|---|
| Կազմակերպության ղեկավարի պաշտոն | Governor of the Croatian National Bank | |
| Ղեկավար | Boris Vujčić, Željko Rohatinski, Marko Škreb, Pero Jurković, A. Čičin-Šain | |
| Երկիր | Խորվաթիա | |
| Վարչատարածքային միավոր | • Զագրեբ • Դոլնի Գրադ | |
| Տեղակայված է | Croatian Nobles Square | |
| Վայր | Hrvatski narodni vladari | |
| Աշխարհագրական կոորդինատներ | 45°48′43″N 15°59′5″E | |
| Իրավասությունը տարածվում է | Խորվաթիա | |
| Արժույթ | խորվաթական կունա | |
| Դուստր ընկերություն | Hrvatska kovnica novca | |
| Գլխամասի վայր | Զագրեբ | |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Register of Cultural Goods of Croatia | |
| Փոստային դասիչ | 10000 | |
| Հեռախոսահամար | +385-1-4564-555 | |
| Fax number | +385-1-4610-551, +385-1-4550-726 | |
| Պաշտոնական կայք | www.hnb.hr | |
Խորվաթիայի ազգային բանկ (խորվ.՝ Hrvatska narodna banka), Եվրոհամակարգի խորվաթական անդամն է և եղել է Խորվաթիայի դրամական իշխանությունը 1991-ից մինչև 2022 թվականը, թողարկելով խորվաթական դինար մինչև 1994 թվականը և հետագայում խորվաթական կունան՝ մինչև խորվաթական եվրոյի ընդունումը 2023 թվականի հունվարի 1-ին։ Այն նաև հանդիսանում է Խորվաթիայի ազգային իրավասու մարմինը Եվրոպական բանկային վերահսկողության շրջանակներում 2020 թվականից[1]։ Այն ի սկզբանե ստեղծվել է 1972 թվականին Հարավսլավիայի Ազգային բանկի ապակենտրոնացման ներքո և դարձել է լիարժեք կենտրոնական բանկ 1991 թվականի վերջին՝ Խորվաթիայի անկախացումից հետո։
Ազգային բանկի հապավումը խորվաթերենով, ինչպես օգտագործվում է նրանց տարբերանշանում, HNB–ն է։ Բանկը անգլերենով իր հրապարակումներում օգտագործում է «CNB» անգլերեն հապավումը[2]։
ԽԱԲ-ի դերը հստակեցված է Խորվաթիայի Սահմանադրությամբ, որն ընդունվել է Խորվաթիայի խորհրդարանի կողմից 1990 թվականի դեկտեմբերի 21-ին։ Իր պարտականությունները կատարելիս ԽԱԲ-ն հանդես է գալիս որպես անկախ ինստիտուտ, որը պատասխանատու է խորհրդարանին։ Բանկի բաժնետիրական կապիտալը կազմում է 335,000,000 եվրո (մոտ 450 միլիոն ԱՄՆ դոլար)[3]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1990 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Խորվաթիայի Սահմանադրությունը, որն ամրագրված է 53-րդ հոդվածով, Ազգային բանկը անվանել է Խորվաթիայի կենտրոնական բանկ և սահմանել նրա պարտականությունները. «Ազգային բանկը պատասխանատու է, իր իրավունքների և պարտականությունների շրջանակներում, պետության և արտերկրում արտարժույթի կայունության և վճարումների իրացվելիության համար[4]։ Ազգային բանկը անկախ է իր գործունեության մեջ և հաշվետու է խորվաթական պառլամենտին։ Ազգային բանկի կողմից ստացված շահույթը փոխանցվում է Խորվաթիայի պետական բյուջե։ Ազգային բանկի կարգավիճակը որոշվում է օրենքով»։ Այս դրույթի համաձայն ՝ Ազգային բանկը ստեղծվել է Խորվաթիայի օրենսդրությանը համապատասխան ՝ կառավարության 1991 թվականի դեկտեմբերի 23-ի որոշմամբ, որը ժամանակավոր ակտ է, որը մշտական է դարձել 1992 թվականի նոյեմբերի օրենսդրության համաձայն[3]։
1995 թվականի հունիսին, նույնիսկ մինչև Խորվաթիայի անկախության պատերազմի ավարտը, Ազգային բանկը կազմակերպել է Դուբրովնիկի առաջին տնտեսական համաժողովը, ամենամյա միջոցառում, որն անցկացվում է առանց ընդհատումների այդ ժամանակվանից, ներառյալ 2020 թվականին COVID-19 համավարակ-ի ժամանակ[3]։
1997 թվականին ԽԱԲ-ն դարձել է Միջազգային հաշվարկների բանկի լիիրավ անդամ[5]։ Բանկային հատվածի վերակազմավորումը տեղի է ունեցել 1990-ականների ընթացքում, որի գագաթնակետն էր ԽԱԲ-ի խորհրդի բոլոր անդամների հրաժարականը, որը գլխավորում էր նահանգապետ Մարկո Շկրեբը 2000 թվականի հուլիսին՝ ի պատասխան Խորվաթիայի խորհրդարանի՝ 1998 թվականի և 1999 թվականի առաջին կիսամյակի հաշվետվությունը ընդունելուց հրաժարվելու համար[3]։
Բորիս Վույչիչը միացել է Ազգային բանկին որպես նրա Հետազոտությունների դեպարտամենտի ղեկավար 1996 թվականին, 2000 թվականին դարձել նրա փոխկառավարիչը, իսկ 2012 թվականին ստանձնել է կառավարչի պաշտոնը[3]։
Գործառնություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խորվաթիայի ազգային բանկը Խորվաթիայի Հանրապետության կենտրոնական բանկն է և Կենտրոնական բանկերի եվրոպական համակարգի մաս։ ԽԱԲ-ի առաջնային նպատակը գների կայունության և ընդհանուր ֆինանսական համակարգի կայունության պահպանումն է։ Խորվաթիայի Ազգային բանկը իրականացնում է դրամավարկային քաղաքականություն, կառավարում է Խորվաթիայի Հանրապետության միջազգային պահուստները, թողարկում էր խորվաթական արժույթը՝ կունան, տալիս է վարկային հաստատությունների, վարկային միությունների, վճարային հաստատությունների և էլեկտրոնային փողերի հաստատությունների թույլտվությունները և վերահսկում դրանց գործունեությունը։ ԽԱԲ-ն տրամադրում է նաև լիազորված փոխանակման կետերի թույլտվություններ։
Խորվաթիայի ազգային բանկը ինքնավար և անկախ է իր նպատակին հասնելու և իր առաջադրանքների իրականացման հարցում։ ԽԱԲ-ն իր աշխատանքի մասին զեկուցում է Խորվաթիայի խորհրդարանին։
Անկախություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կենտրոնական բանկի անկախությունը դրամավարկային քաղաքականության հաջող և վստահելի իրականացման և կենտրոնական բանկի հիմնական նպատակի` գների կայունության պահպանման հիմնական նախապայմանն է։
Խորվաթիայի ազգային բանկի անկախությունը համապատասխանում է Եվրամիության մասին պայմանագրի 130-րդ հոդվածին, որը երաշխավորում է Եվրամիության ազգային կենտրոնական բանկերի անկախությունը։ Կենտրոնական բանկի անկախության մի քանի ասպեկտներ կան՝ ֆունկցիոնալ, ինստիտուցիոնալ, անձնական և ֆինանսական։ Ֆունկցիոնալ անկախությունը ենթադրում է հստակ սահմանված նպատակ և ինքնավարություն դրա իրականացման համար միջոցների և գործիքների ընտրության հարցում։ Ինստիտուցիոնալ անկախությունը նշանակում է, որ կենտրոնական բանկի որոշումները անկախ են այլ հաստատությունների ազդեցությունից։ Անձնական անկախությունը երաշխավորում է ԽԱԲ պաշտոնյաների պաշտպանությունը արտաքին ճնշումներից, բացառում է շահերի բախումը և հստակ սահմանում է կառավարչի և ԽԱԲ խորհրդի այլ անդամների նշանակման և պաշտոնանկության պայմանները։ Ֆինանսական անկախությունը ենթադրում է ԽԱԲ-ի հնարավորությունը՝ ինքնուրույն միջոցներ ձեռք բերել իր լիազորությունների կատարման նպատակով՝ դրամավարկային քաղաքականության դիրքորոշմամբ որոշվող եկամուտներով և ծախսերով։
Դրամավարկային կայունություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կայուն գները դրամական կայունության հիմնական չափանիշն են։ Կայուն գները պահպանվում են՝ համոզվելով, որ թանկացումները համապատասխանում են կառավարության կողմից սահմանված գնաճի նպատակին[6]:
Ֆինանսական կայունություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆինանսական կայունության պահպանումը ներառում է պաշտպանություն ամբողջ ֆինանսական համակարգի սպառնալիքներից։ Սպառնալիքները հայտնաբերվում են Բանկի վերահսկողության և շուկայի հետախուզության գործառույթների միջոցով։ Այնուհետև սպառնալիքները վերացվում են ֆինանսական և այլ գործողությունների միջոցով։ Բանկը համագործակցում է այլ հաստատությունների հետ՝ ապահովելու և՛ դրամավարկային, և՛ ֆինանսական կայունությունը[6]։
Գլխավոր գրասենյակի շենք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Զագրեբի կենտրոնում գտնվող ԽԱԲ-ի նստավայրը, որը նախագծվել է ճարտարապետ Վիկտոր Կովաչիչի կողմից, կառուցվել է Զագրեբի ֆոնդային և ապրանքային բորսայի համար և բացվել է 1927 թվականին։ Այն օգտագործվում էր Հարավսլավիայի Ազգային բանկի կողմից, այնուհետև Խորվաթիայի Ազգային բանկի կողմից՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո[2]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «National supervisors». ECB Banking Supervision.
- ↑ 2,0 2,1 Thirty Years of Challenge, Zagreb: Croatian National Bank, 2021
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «O Hrvatskoj narodnoj banci». hnb.hr (խորվաթերեն). Croatian National Bank. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 26-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 1-ին.
- ↑ «Ustav Republike Hrvatske». narodne-novine.nn.hr. Վերցված է 2024 թ․ մայիսի 17-ին.
- ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝ «history2» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ 6,0 6,1 hnb.hr/o-hnb Արխիվացված 6 Հուլիս 2013 Wayback Machine