Jump to content

Թռիչքուղի (ֆիլմ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թռիչքուղի
ֆր.՝ La Jeteé
ԵրկիրՖրանսիա
Ժանրհակաուտոպիական ֆիլմ, հետապոկալիպսիսյան ֆիլմ, լուսանկարների շարք, ֆանտաստիկ ֆիլմ և գիտաֆանտաստիկ արտհաուս ֆիլմ
Թեմաճանապարհորդություն ժամանակով և ժամանակավոր հանգույց
Թվականփետրվարի 16, 1962[1]
Լեզուֆրանսերեն և գերմաներեն
ՌեժիսորՔրիս Մարկեր[2][3][4]
ՊրոդյուսերԱնատոլ Դաուման
Սցենարի հեղինակՔրիս Մարկեր
ԴերակատարներԺակ Լեդու[3], Հելեն Շատելեյն[4], Ժան Նեգրոնի և Լիգիա Բրանիցե
ՕպերատորՔրիս Մարկեր
ԵրաժշտությունԹրևոր Դունքան
ՄոնտաժԺան Ռավել
Պատմվածքի վայրՓարիզ
Տևողություն28 րոպե

«Թռիչքուղի» (ֆր.՝ La Jetée), ֆրանսիացի ռեժիսոր Քրիս Մարկերի 1962 թվականին նկարահանված սև-սպիտակ, 28 րոպեանոց ֆանտաստիկ ֆիլմը, արժանացնել է Ժան Վիգոյի մրցանակին։ Պատրաստված է ֆոտո վեպի տեխնիկայով. շարքը բաղկացած է միմյանց փոխարինող պատկերավոր լուսանկարներից[5]։ Մարկերի ֆիլմը կինոյի պատմության մեջ է ֆանտաստիկայի ամենանշանակալի և ազդեցիկ օրինակներից մեկն է[6][7][8][9][10]։

Սյուժե

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիլմը բացվում է Ալեքսանդր Նիևսկու տաճարի երգչախմբով Պետր Գոնչարովի «Քո խաչի» հանդիսավոր պատարագի կատարմամբ։ Երրորդ համաշխարհային պատերազմի ջերմամիջուկային հարվածից հետո ողջ մնացած փարիզցիները ապրում են Փարիզի ստորգետնյա անձավներում։ Նրանք փորձում են ճանապարհորդել ժամանակի միջով՝ ապագայում ժառանգներ գտնելու և նրանցից սննդամթերք, դեղորայք և էներգետիկ սարքավորումներ ստանալու «անցյալի և ապագայի անունով օգնելով ներկան» հույսով։

Գլխավոր հերոսը, լինելով գերի, ստիպված համաձայնվում է ճանապարհորդել ժամանակի միջով։ Նրան անընդհատ հետապնդում է իր մանկության մի դրվագ, որում նա ականատես է լինում Օրլի օդանավակայանի տերմինալում տեղի ունեցած սպանությանը։ Այս դրվագը օգտագործվում է ժամանակի մեջ ճանապարհորդության ժամանակ։ Ճամփորդին ավելի ու ավելի են նետում դեպի անցյալը։ Ճամփորդը հանդիպում և զրուցում է մի կնոջ հետ, որը այն ժամանակ սպանված տղամարդու հետ էր։ Անցյալում հաջող ճանապարհորդությունից հետո փորձարարները գլխավոր հերոսին նետում են դեպի ապագա։

Ապագայում նա հանդիպում է վերակենդանացված հասարակության մարդկանց հետ։ Ներկա վերադառնալուն պես հերոսին դատապարտում են մահվան, բայց ապագայի մարդիկ առաջարկում են նրան տեղափոխել ապագա և միանալ իրենց։ Նա հրաժարվում է՝ խնդրելով իրեն վերադարձնել անցյալ՝ Օրլի օդանավակայանի տերմինալ։ Անցյալ վերադառնալուց հետո նա հասկանում է, որ սպանված անձը, որին նա տեսել է մանկության տարիներին, ինքն է, և որ ինքը կողքից տեսել է իր իսկ մահը։

Դերասանական կազմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ժան Նեգրոնի՝ պատմող
  • Հելեն Շատելեյն՝ կին
  • Դավո Անիշ՝ տղամարդ
  • Ժակ Լեդու՝ փորձարար
  • Լիգիա Բրանիցե՝ կինն ապագայից
  • Ժանին Կլեյն՝ կինն ապագայից
  • Ուիլյամ Քլյայն՝ տղամարդն ապագայից

Կինոքննադատություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Թռիչքուղի»-ն հայտնի կինոռեժիսոր Քրիս Մարկերի միակ գեղարվեստական կինոնկարն է և սուբյեկտիվորեն փորձված ժամանակի միջով ճանապարհորդության մասին պատմող առաջին ֆիլմերից մեկը։ Կինոքննադատները համեմատում են Բորխեսի պատմվածքների[11] և Մարկերի 1950-ականների վավերագրական նախագծերի գործընկեր Ալեն Ռենեի «Վերջին ամառը Մարիենբադում» պատմությունների հետ[12]։ Իրենց կարիերայի ընթացքում Մարկերը և Ռենեն հիացած էին ժամանակի զորությամբ և միևնույն ժամանակ հիշողության անկատարությամբ[13][14]. : Ինչպես գրում էր Allmovie կինոնկարների հանրագիտարանը հեղինակների մասին[9].

Ֆիլմի ֆոտոմոնտաժի տեխնիկան կարծես արտացոլում է հիշողության իմպրեսիոնիստական բնույթը, որի բեկորներից թեման կազմում է իմաստալից տեսողական պատկեր։ Տեսարաններից մեկում հերոսի սիրեցյալը նայում է տեսախցիկի մեջ և հանկարծ աչքով անում։ Բարդ և միևնույն ժամանակ անթերի ցնցող ֆիլմ՝ «Թռիչքուղին» փայլուն կերպով խարխլում է կինոնկարի կանոնները՝ հեռուստադիտողներին ստիպելով վերանայել իրենց վերաբերմունքը ոչ միայն կինոյի, այլև ժամանակի, հիշողության և այն մասին, թե ինչպես ենք մենք ընկալում իրականությունը։
- Allmovie

Հետաքրքիր փաստեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ֆիլմի հիմնական երաժշտությունը «Քո խաչը» պատարագային երգի երաժշտությունն է, որի հեղինակը Պյոտր Գոնչարովն է։
  • Ըստ Ջիմ Հոբերմանի ենթադրության՝ «Թռիչքուղնի» Ալֆրեդ Հիչքոքի «Գլխապտույտ» դասական ֆիլմի արդյունքում ստեղծված առաջին ֆիլմն էր, որտեղ գլխավոր հերոսը մոլուցքով գնում է իր ճակատագրի հետևից, փորձում է վերստեղծել հոգեբանական ցնցման նվիրական պահը[15]։

Ազդեցություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1966 թվականի հոդվածում Ջեյմս Բալարդը որպես հաջողված գիտաֆանտաստիկայի օրինակ բերում է «Թռիչքուղին»[10]։
  • Միակ շարժողական տեսարանը, որտեղ աղջիկը աչքով է անում, հղում է Ռիդլի Սքոթի «Շեղբի վրայով վազողը» (1982) կուլտային ֆիլմին[10]։
  • Թռիչքուղու պատմողական տեխնիկան և սյուժեն, մինչև Հիչքոկի «Գլխապտույտի» հիշատակումները, հիմք են հանդիսացել «12 կապիկներ» ֆիլմի սցենարիստների համար (1995), չնայած վերջինիս ռեժիսոր Թերի Գիլիամը հարցազրույցում անգլիացի կինոքննադատ Յան Քրիստին համոզում է, որ ինքը չի տեսել Մարկերի ֆիլմը, այլ միայն թերթել է «Թռիչքուղի» ֆիլմի լուսանկարներով հրատարակված գիրքը՝ առանց կարդալու ձայնագրմանն ուղեկցող տեքստը[16][17]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Freebase տվյալների վերբեռնում — Google.
  2. ↑ http://stopklatka.pl/film/filar
  3. ↑ 3,0 3,1 http://www.allocine.fr/film/fichefilm_gen_cfilm=4788.html
  4. ↑ 4,0 4,1 http://www.filmaffinity.com/en/film677007.html
  5. ↑ Как подметил Дж. Хоберман, такой фильм мог бы демонстрироваться даже на архаичном зупраксископе.
  6. ↑ The Top 50 Greatest Films of All Time | British Film Institute
  7. ↑ Ъ-Weekend — Параллели реальности
  8. ↑ La Jetée (1963) — The Criterion Collection
  9. ↑ 9,0 9,1 La jetée (1962) — Review — AllMovie
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 «La Jetée: анализ вселенной и истории». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 1-ին.
  11. ↑ La Jetee/ Sans Soleil — DVD review // The Observer.
  12. ↑ Emma Wilson. Alain Resnais. — Manchester University Press, 2006. P. 67.
  13. ↑ Nadine Boljkovac. Intimacy and Prophecy: Marker and Resnais’s Memories(չաշխատող հղում). — Academia.edu
  14. ↑ Senses of Cinema — Marker, Resnais, Varda: Remembering the Left Bank Group
  15. ↑ The Lost Futures of Chris Marker by J. Hoberman | NYRblog | The New York Review of Books
  16. ↑ Терри Гиллиам. Интервью. Беседы с Иэном Кристи. СПб.: Азбука-классика, 2010. ISBN 978-5-9985-0857-8
  17. ↑ «Интервью (Беседы с Иэном Кристи) = Gilliam on Gilliam». history-library.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 25-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թռիչքուղի_(ֆիլմ)&oldid=9920206» էջից