Թոբլերոնի գիծ
 | |
|---|---|
 Նկարագրություն | |
| Տեսակ | ֆորտիֆիկացիա |
| Վարչական միավոր | Վո |
| Երկիր |  Շվեյցարիա |
 | |
 | |
 Ligne fortifiée de la Promenthouse Վիքիպահեստում | |
Թոբլերոնի գիծ (գերմ.՝ Toblerone-Linie, ֆր.՝ Ligne Toblerone, իտալ.՝ Linea Toblerone) կամ Պրոմենտհաուսի գիծ, 10 կմ երկարությամբ պաշտպանական գիծ՝ պատրաստված «վիշապի ատամներ» հակատանկային ամրացումներից, որոնք կառուցվել են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Բասինսի և Պրանգինսի միջև, Շվեյցարիայի Վո կանտոնում։
Պաշտպանական բլոկների այս եռանկյունաձև պրիզմաների շարքը կարելի է գտնել ամբողջ Շվեյցարիայում, թեև ավելի հաճախ սահմանամերձ շրջաններում։ Դրանք կառուցվել են տանկային ներխուժումները խոչընդոտելու համար։ 9 տոննա կշռող 2700 բետոնե բլոկները, որոնք կազմում են պաշտպանությունը, նման են Toblerone շոկոլադե սալիկի ձևին, ի պատիվ որի էլ առաջացել է գծի անվանումը[1][2]։
Քանի որ ավելի քան 60 տարի բնությունն անձեռնմխելի է մնացել Թոբլերոնի գծի երկայնքով, որոշվել է այդ բետոնե բլոկները թողնել և դրանց երթուղու երկայնքով կառուցել 17 կիլոմետրանոց արշավային հետիոտն արահետ։ Այն հետևում է Ռյուիսսո դը Կոմբ, Սերին և Պրոմենտհաուս գետերին։ Թոբլերոնի գծի արգելապատնեշները համարվում են ազգային նշանակության ռազմական հուշարձաններ[3]։
Գիծը կառուցվել է տասներկու ամրոցների երկայնքով, որոնցից ամենահայտնին Գլենդում գտնվող «Վիլլա Ռոուզն» է, որը վերածվել է թանգարանի և բացվել հանրության համար 2006 թվականին[4]։
«Թոբլերոնը» (անգլերեն՝ վիշապի ատամները) աշխարհի ամենատարածված հակատանկային պատնեշներից են։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թոբլերոնի գիծը Պրոմենտհաուս (ըստ Ժնևի լճի թափվող վտակի) պաշտպանական գծի մի մասն է, որը քիչ թե շատ հետևում է Պրոմենտհաուս և Սերինե գետերի ջրահոսքին։ Առաջին տեղադիտումը տեղի է ունեցել 1936 թվականին, 1937 թվականին սկսվել է շինարարությունը՝ գետնին խրելով երկաթուղային գծերը՝ ջրհոսքի ափերն ամրացնելու նպատակով։ 1939 թվականի աշնանը կնքվել են բունկերների կառուցման առաջին պայմանագրերը։ Պատերազմի ընթացքում դիրքը մշտապես բարելավվել է և ի վերջո կազմել հակատանկային բլոկների գրեթե առանց ընդհատման գիծ[5]։
1996 թվականին հիմնադրվել է «Պրոմենտհաուս ամրացման գծի ասոցիացիա», որպեսզի պահպանի Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի այս կարևոր ռազմա-պատմական վկայությունը սերունդների համար։ Անգլիացի հակամարտությունների հնագետ Ֆիոնա Էլիզաբեթ Ռոսսի համար 17 բունկերը լուռ վկաներն են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի գլոբալ հակամարտությունում Շվեյցարիայի փորձառությունների զինված չեզոքության՝ այն ժամանակվանից, երբ դրանք նախատեսված էին, մինչև այսօր։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թոբլերոնի մեկնարկային կետը Բասինս կանգառն է` ծովի մակարդակից 753 մետր բարձրության վրա Չեմին դե ֆեր Նիոն–Սենթ–Կերգ–Մորեզ երկաթուղային գծի վրա։ Ճանապարհը ուղեկցվում է դեղին գծանշված սլաքներով և ցուցանակներով և պահանջում է մոտ 4-5 ժամ քայլել։ Ջրհեղեղների ժամանակ կամուրջների մոտ գտնվող գետնանցումներն արգելվում է մուտք գործել։
Պաշտպանական գիծը սկսվում է Յուրա լեռնազանգվածի բարձունքներից՝ Լա Դունանշում, Բասինսի մունիցիպալիտետում՝ ծովի մակարդակից 1117 մետր բարձրության վրա՝ հետևելով բնական խոչընդոտներին Ռուիսսո դե լա Կոմբ, լա Սերին և լա Պրոմենտհաուս գետերի հոսանքներով, որը հոսում է Բեգնինս, Վիչ, Գլանդ և Պրանգինս մունիցիպալիտետներով, և ավարտվել է Ժնևի լճի ափին՝ ծովի մակարդակից 372 մետր բարձրության վրա[2]։
Ֆորտիֆիկացիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պրոմենտհաուս պաշտպանական գիծը նախատեսված էր լինել առաջին գիծը, որը կկանգնեցնի հարձակումը արևմուտքից և կապահովի Ժնևի և Լոզանի միջև հիմնական ճանապարհը Պրոմենտհաուսի վրա գտնվող կամրջով` կանխելով շրջանցումը։
Հակատանկային պատնեշներ և պայթուցիկ օբյեկտներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թոբլերոն խութային գծերն իրենց 2700 բետոնե կույտերով (խոշորները՝ յուրաքանչյուրը 9 տոննա կշռով) սկսվում են Լա Սեզիլե գյուղի սղոցարանից, որտեղ Կոմբը հոսում է Սերինե և շարունակվում մինչև Ժնևի լճի ափին գտնվող անտառ։ Արշավային արահետը նույնպես անցնում է պայթուցիկ օբյեկտների կողքով։ Առաջինը Լա Սեզիլեի ավտոմոբիլային ճանապարհի կամուրջն է։ Այլ պայթուցիկ օբյեկտներ ներառում են ավտոմայրուղու կամուրջը Սերինեի վրայով և երկաթուղային կամուրջը Պրոմենտհաուսի վրայով[2][6]։
Բունկերներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շարքը ներառում էր 17 ամրացված բունկեր՝ հագեցած գնդացիրներով, իսկ որոշները՝ հակատանկային թնդանոթներով։ Առաջին երկու բունկերները (Bassins Nord 1 և 2) գտնվում են Լես Պլատետսում, Բասինից հյուսիս։ Չորս բունկերներ տեղադրված են La Cézille-ի շուրջը (La Feuilleuse, La Cézille, Châtelard, Le Ravin), վերջինս անմիջապես ճանապարհի տակ՝ արշավային արահետի վրա[7][8]։
Հաջորդ երեքը (La Crosette, Moulin du Creux, Longevy) գտնվում են La Crosette (Փոքր Խաչի ճանապարհ), Moulin du Creux (Կրյուի ջրաղաց) և Vich La Bichette-ում։ Չորս բունկերներ (Gland Ost, Fontana, Vertelin, Pont Farbel) գտնվում են Գլանդից դեպի արևմուտք՝ Օս Տյույեր, Լա Ֆուլ, Վերտելին և Պոն Ֆարբել։ Երկու ամենամեծ բունկերը, որոնք քողարկված են որպես վիլլաներ, գտնվում են Լոզան-Ժնև գլխավոր ճանապարհի կողքին դեպի հյուսիս (Villa Verte) և հարավ (Villa Rose) և կարողացել են միմյանց հակահրդեհային պաշտպանություն ապահովել։ Վերջին երկուսը (Bergerie Centre, Bergerie Lac) գտնվում են «Domaine Impérial» գոլֆի դաշտում, անմիջապես արշավային արահետի վրա[7][8][9]։
Վիլլա Ռոուզ ամրոց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թոբլերոնի գիծը պաշտպանելուն ծառայել են տասներկու ամրացված կետեր, որոնցից ամենահայտնին Գլանդում գտնվող «Վիլլա Ռոուզ» ( անգլ. ՝ Villa Rose ) կամ «Վարդագույն ամրոց» հենակետն է, որը քողարկվել է որպես տուն։
Այն մյուսներից ավելի երկար է պահպանվել մարտական պատրաստության մեջ և այսօր վարդագույն ներկված «տուն» է, որն ունի նույնիսկ ներկված պատուհաններ և փեղկեր։ 20-րդ դարի 40-ական թվականներին այստեղ մշտապես տեղակայված է եղել զինվորների վաշտ` միշտ պատրաստ հարձակման։ Անհրաժեշտության դեպքում «դռները» կարող էին բացվել, և դրանց հետևից կարող էին դուրս գալ մի քանի հակատանկային հրանոթներ[4]։
Որպես այդ դարաշրջանի վկա, այն վերածվել է թանգարանի։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Линия тоблеронов». nashagazeta.ch (ռուսերեն). 2013 թ․ հունիսի 28. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 29-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Линия тоблеронов: 25 тысяч тонн истории на берегу Женевского озера». livejournal.com (ռուսերեն). 2013 թ․ ապրիլի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ Silvio Keller, Maurice Lovisa (2006). «Militärische Denkmäler in den Kantonen Waadt und Genf» [Ռազմական հուշարձաններ Վո և Ժնև կանտոններում] (PDF). web.archive.org. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 29-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Bradley, Simon (2006 թ․ սեպտեմբերի 13). «Villa Rose opens doors to toblerone ramblers». SWI swissinfo.ch (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 29-ին.
- ↑ «Promenthouse». festung-oberland.ch (շվեյցարական վերին գերմաներեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
- ↑ «Le Châtelard - festung-oberland.ch» [Օբերլենդ ամրոց. արգելապատնեշ Լե Շատելարդ] (շվեյցարական վերին գերմաներեն). 2017 թ․ օգոստոսի 14. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 29-ին.
- ↑ 7,0 7,1 «Sentier des Toblerones, randonnée entre Nyon et Bassins». www.visinand.ch. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 2-ին.
- ↑ 8,0 8,1 balades-en-famille. «Sentier des Toblerones - www.balades-en-famille.ch». www.balades-en-famille.ch (ֆրանսերեն). Վերցված է 2024 թ․ մարտի 2-ին.
- ↑ «Promenthouse - festung-oberland.ch» (շվեյցարական վերին գերմաներեն). 2017 թ․ օգոստոսի 14. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 29-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թոբլերոնի գիծ» հոդվածին։ |
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Fiona Elizabeth Ross: The Archaeology of Swiss Neutrality: The Defences of the «Toblerone Trail» (Շվեյցարական չեզոքության հնագիտությունը. «Տոբլերոնե արահետի» պաշտպանությունը), ատենախոսություն University of Bristol, սեպտմբեր 2012 (անգլերեն)