Էսթեր Չապա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Էսթեր Չապա
իսպ.՝ Esther Chapa
Ծնվել էհոկտեմբերի 22, 1904(1904-10-22)
ԾննդավայրՏամպիկո, Տամաուլիպաս, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
Մահացել էդեկտեմբերի 14, 1970(1970-12-14) (66 տարեկան)
Մահվան վայրՄեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
Քաղաքացիություն Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
ԿրթությունՄեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարան
Մասնագիտությունգրող, արհմիութենական գործիչ, վիրաբույժ և սուֆրաժիստ
ԱշխատավայրՄեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարան

Էսթեր Չապա Տիերինա (իսպ.՝ Esther Chapa Tijerina, հոկտեմբերի 22, 1904(1904-10-22), Տամպիկո, Տամաուլիպաս, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ - դեկտեմբերի 14, 1970(1970-12-14), Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ), մեքսիկացի վիրաբույժ, մանկավարժ, գրող, արհմիութենական գործիչ, ֆեմինիստ, սուֆրաժիստ, կանանց և երեխաների իրավունքների համար պայքարի ակտիվիստ։ Բժշկական պրակտիկայի ընթացքում մասնագիտացել է կլինիկական վերլուծության և մանրէաբանության բնագավառում և այդ թեմատիկան դասավանդել է Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարանում։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էսթեր Չապան ծնվել է 1904 թվականի հոկտեմբերի 22-ին Տամաուլիպասում, Վիրխինիա Տիջերինայի և Քվիրինո Չապայի ընտանիքում։ Ունեցել է չորս եղբայրներ և քույրեր[1]։

Չապան մանրէաբանություն է դասավանդել Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարանում[2]։ Եղել է Ազգային բուժքույրական դպրոցի նախագահ և վիրաբույժների և ծառայությունների բնագավառի աշխատողների արհմիությունների համահիմնադիր[3]։

Չապան եղել է մեքսիկական ֆեմինիստական շարժման առաջամարտիկների շարքում և ղեկավարել է սուֆրաժիստ կանանց շարժումը։ 1932 թվականին ակտիվորեն պաշտպանել է կանանց և տղամարդկանց իրավահավասարությունը, հղիության արհեստական ընդհատման իրավունքը, քվեարկելու և հասարակության ակտիվ անդամ լինելու հնարավորությունները։ Բացի այդ, Չապան զբաղվել է կին բանտարկյալների իրավունքների պաշտպանության հարցերով[4] և հանդիսացել է Իսպանացի երեխաների աջակցության կոմիտեի տնօրենը (Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի հետևանքով փախստական դարձածների)[5]։

Որպես մարքսիստ և Մեքսիկայի կոմունիստական կուսակցության ակտիվիստ` Կոմինտերնի կողմից հռչակված Ժողովրդական ճակատի քաղաքականության շրջանակներում, Էսթեր Չապան, բժիշկ Մաթիլդա Ռոդրիգես Կաբոյի և մյուս համախոհների հետ համատեղ 1935 թվականին հիմնադրել են Կանանց իրավունքների պաշտպանության միասնական ճակատը (FUPDM)[6], որը կոչված է եղել միավորելու կոմունիստ կանանց և ժողովրդական հեղափոխական կուսակցության կողմնակիցներին։

Բժիշկներ Չապան և Կաբոն ծանոթացել են բժշկական դպրոցում սովորելիս և բարեփոխումներ են իրականացրել,որոնք ուղղված են եղել բանտարկյալներին օգնելու, մարմնավաճառության խնդիրները լուծելուն, կանանց և երեխաների բարեկեցությանը, ինչպես նաև կրթության և սոցիալական ծրագրերի համար բյուջետային միջոցներ հատկացմանը։ 1958 թվականին կանանց միասնական ճակատը վերջապես հաղթել է կանանց հավասար իրավունքներ սահմանման գործում[6], Չապան դարձել է միջազգային խորհրդատու և հաճախ է այցելել ՉԺՀ՝ դառնալով Չինաստանի ժողովրդի հետ բարեկամության մեքսիկական ընկերության և Չինաստանի ժողովրդի բարեկամների ընկերության անդամ[7]։

Ընտրված աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • El derecho de voto para la mujer. Frente Único Pro Derechos de la Mujer. 1936.
  • Las mujeres mexicanas (with Miguel Alemán) (1945)
  • La mujer en la política en el próximo sexenio (1946)
  • El problema de la penitenciaría del Distrito Federal (1947)
  • Apuntes de prácticas de microbiología (with Pedro Pérez Grovas) (1941)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Castañeda López, Gabriela, and Ana Cecilia Rodríguez De Romo Esther Chapa Tijerina, 1904—1970(անգլ.) // Medigraphic. — 2010. — Т. 13. — № 1. — С. 34-35.
  2. ↑ Soto, Shirlene A. The Mexican Woman: A Study Of Her Participation in the Revolution, 1910—1940. — The University of New Mexico, Ann Arbor, 1977, ProQuest Dissertations & Theses Global. — С. 136.
  3. ↑ Cecilia, Rodríguez de Romo Ana, et al. Protagonistas de la medicina científica mexicana, 1800—2006. — Universidad Nacional Autónoma de México, Facultad de Medicina, 2008.
  4. ↑ Cervantes, Erika (2005 թ․ նոյեմբերի 10). «Esther Chapa fue promotora incansable del voto femenin». Cimac Noticias (իսպաներեն).
  5. ↑ Tuñon, Julia Mujeres en México: Recordando una Historia. — Conaculta, 1987.
  6. ↑ 6,0 6,1 Macías, Anna Against all odds: the feminist movement in Mexico to 1940. — Greenwood Press, 1982.
  7. ↑ Soto, Shirlene Emergence of the Modern Mexican Woman. — Arden Press, 1990.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էսթեր_Չապա&oldid=9899370» էջից