Jump to content

Գևորգ Նալբանդյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Նալբանդյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Գևորգ Նալբանդյան
Հիմնական տվյալներ
Ծնվել էծննդյան տարեթիվն անհայտ
Այնթապ
ԵրկիրԵթովպիայի կայսրություն
Մահացել է1963 թվական
Ադիս Աբեբա, Եթովպիա
Մասնագիտություներաժիշտ

Գևորգ Նալբանդյան, հայ երաժիշտ, Եթովպիայի կայսրության պետական օրհներգի երաժշտության հեղինակը, ծննդյան թվականն անհայտ - մահ. 1963 թվական, Եթովպիա։

Կյանքի վաղ տարիները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գևորգ Նալբանդյանը ծնվել է Այնթապ քաղաքում։ Նա նախնական կրթություն է ստացել տեղի վարժարանում, իսկ ցեղասպանության տարիներին կորցնելով ծնողներին ու հարազատներին, որբախնամ ընկերությունների շնորհիվ ստանում է երաժշտական կրթություն։ Երաժշտության տեսությունն ուսումնասիրել է անձամբ Կոմիտաս վարդապետի մոտ։ Աչքի ընկնելով իր բնատուր շնորհով և ճանաչում ձեռք բերելով որպես տաղանդավոր երաժիշտ, Հայ եկեղեցու հրավերով տեղափոխվում է Քիլիս՝ երաժշտություն դասավանդելու։ Նա նվագում էր քանոն, ջութակ, փողային գործիքներ, երգում էր և գրում երաժշտություն։ Երբ վերսկսվում են վայրագությունները, Գևորգը 1919 թվականին տեղափոխվում է Սիրիա՝ որոշ ժամանակ բնակություն հաստատելով Հալեպում և շարունակելով իր մանկավարժական գործունեությունը։

Կյանքի տարիները Եթովպիայում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եթովպիայի կայսր Հայլե Սըլլասե Ա (1892-1975)

1924 թվականին տեղափոխվում է Երուսաղեմ և տեղի Հայոց պատրիարքարանի մանկատան սաներից ստեղծում մի երաժշտական խումբ։ Մի քանի ամիս անց, նույն տարում, Երուսաղեմ է այցելում Եթովպիայի գահի խնամակալ Հայլե Սըլլասեն և ներկա լինում Գևորգ Նալբանդյանի ղեկավարած երաժշտախմբի ելույթին։ Նա անչափ հիանում է հայ որբերի երաժշտական ունակություններով և տոնախմբությունից հետո խնդրանքով դիմում Երուսաղեմի հայոց պատրիարք Եղիշե Դուրյանին, որպեսզի իրեն հանձնվի երաժշտախումբը։ Նա խոստանում է հարազատ հոր պես հոգ տանել նրանց մասին։ Եվ ահա, Եթովպիայի գահի խնամակալը, որդեգրելով 40 պատանի երաժիշտներին, նրանց հետ վերադառնում է Ադիս Աբեբա։ Իր որբերի հետ Եթովպիայի մայրաքաղաք է մեկնում նաև Գևորգ Նալբանդյանը։ Հայլե Սըլլասեի հրամանագրով հայ որբերից կազմավորվում է «Արբա Լըջոչ» կայսերական նվագախումբը, որի գեղարվեստական ղեկավար է նշանակվում Գևորգ Նալբանդյանը։ Նվագախմբի անունը ամհարերենով նշանակում է «Քառասուն մանկունք»։ Իր խոստմանը համաձայն, Հայլե Սըլլասեն հոգում է հայ որբերի բոլոր կարիքները՝ նրանց կրթության տալով և ապահովելով բնակարաններով։ Հայրենակից որբերի կրթությամբ մեծապես զբաղվում է հենց Գևորգ Նալբանդյանը։

Եթովպիայի պետական օրհներգի երաժշտության հեղինակը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շուտով Եթովպիայի գահակալ Հայլե Սըլլասեն թագադրվելու էր կայսր, որի առթիվ նա Գևորգ Նալբանդյանին պատվիրում է գրել Եթովպական կայսրության ազգային օրհներգը։ Երաժիշտը կատարում է պատվերը՝ ստեղծագործությունն անվանելով «Թեֆերի մարշ, Իթյոպյա հոյ», որ նշանակում է «Երջանիկ եղիր, Եթովպիա»։ Հանրության առաջ երգն առաջին անգամ կատարվում է 1930 թվականի նոյեմբերի 2-ին, Հայլե Սըլլասեի կայսր թագադրվելու օրը։ Այդ թվականից սկսած Գևորգ Նալբանդյանի ստեղծագործությունը մնում է Եթովպիայի պետական օրհներգը մինչև 1974 թվականը։ Դրանից հետո Եթովպիայում մեծ հարգանք վայելող Գևորգ Նալբանդյանը շարունակում է իր ստեղծագործական գործունեությունը՝ գրելով հիսունից ավելի եթովպական երգեր, որոնց մեծ մասը նվիրված էին կայսրին։ Նա նաև հիմնադրում է Ադիս Աբեբայի թատրոնը։

Գևորգ Նալբանդյանի երաժշտական ժառանգությունը մեզ է հասել առաջին հերթին նրա զարմիկ Ներսես Նալբանդյանի միջոցով, որը կարևոր դեր է ունեցել ջազի առանձին տեսակի՝ էթիո-ջազի (եթովպական ջազի) զարգացման գործում։ Գևորգ Նալբանդյանը մահացել է 1963 թվականին Եթովպիայում։

Ստացած պարգևներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գևորգ Նալբանդյանը պարգևատրվել է ֆրանսիական կառավարության «Ակադեմիայի պսակ» պատվավոր կոչումով։