Գալիասկար Քամալ

Գալիասկար Քամալ
Ծնվել է	հունվարի 6, 1879
Ծննդավայր	Կազան, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	հունիսի 16, 1933 (54 տարեկան)
Վախճանի վայր	Կազան, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	դրամատուրգ, գրող, արձակագիր, լրագրող և թարգմանիչ
Լեզու	թաթարերեն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Ժանրեր	արձակ և պիես
Պարգևներ	Աշխատանքի հերոս
Զավակներ	Änäs Kamal?
	Galiasgar Kamal Վիքիպահեստում

Գալիասկար Քամալ (իսկական անունը՝ Գալիասկար Գալիաքբարովիչ Քամալեթդինով, թաթ.՝ Галиәсгар Камал (Галиәсгар Галиәкбәр улы Камалетдинов, Ğaliəsgar Əliəkbər uğlı Qamaletdinov, հունվարի 6, 1879(1879-01-06)^[1], Կազան, Ռուսական կայսրություն - հունիսի 16, 1933(1933-06-16), Կազան, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), խորհրդային շրջանի թաթար գրող, թաթարական դրամատուրգիայի դասականներից^[2], հասարակական գործիչ։

Որպես թաթարական դրամատուրգիայի և թաթարական թատրոնի հիմնադիրներից մեկը՝ Գալիասկար Քամալին (Քամալեթդինովին) 1923 թվականի հունիսին շնորհվել է «Աշխատանքային հերոսի» կոչում, իսկ որոշ ժամանակ անց տրվել է Թաթարական ԻԽՍՀ ժողովրդական դրամատուրգի կոչում^[3]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Կազանում, արհեստավորի ընտանիքում։ Մանկությունն անցել է Նիժնի Մասրում՝ մոր հայրենի գյուղում (այժմ՝ Արսկի շրջան)։

Սովորել է Կազանի «Գոսմանիա» մեդրեսեում, 1889-1897 թվականներին՝ «Մուհամմադիա» մեդրեսեում։

1901 թվականին թողարկել է «Тәраккый» («Առաջադիմություն») թերթը, հիմնել է «Мәгариф» («Լուսավորում») հրատարակչությունը։ 1906 թվականից աշխատել է «Азат» («Ազատություն») թերթում, հետո՝ «Азат халык» («Ազատ ժողովուրդ») թերթում, որտեղ հրատարակվել են մարքսիզմի գաղափարները հռչակող հոդվածներ։

Եղել է «Яшен» («Կայծակ», 1908-1909) սատիրիկ ամսագրի հրատարակիչը և խմբագիրը, աշխատել է «Йолдыз» («Աստղ», 1907-1917) թերթում։

Տպագրվել է 1900 թվականից։ Նշանակալի ստեղծագործություններից են՝ «Դժբախտ պատանին» դրաման (1907, 2-րդ տարբերակ), «Նվերի պատճառով» կատակերգություն (1908), «Սիրուհին» (1911), «Մեր քաղաքի գաղտնիքը» (1911), «Սնանկացում» (1912, ռուսերեն վերահրատարակումը՝ 1944)։ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո Քամալը գրել է երգիծական բանաստեղծություններ, համագործակցել է «Эш» («Աշխատանք»), «Кызыл байрак» («Կարմիր դրոշակ») թերթերի հետ։

Թաթարերեն է թարգմանել Նիկոլայ Գոգոլի «Ռևիզոր», Ալեքսանդր Օստրովսկու «Որոտ», Մաքսիմ Գորկու «Վերջերս» ստեղծագործությունները։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1978 թվականին թողարկվել է գրողին նվիրված գեղարվեստական նշանագրված ծրար։
Գ. Քամալի անունով են կոչվել փողոցներ Կազանում^[4], Ելաբուրգում^[5] և Նաբերեժնիե Չելնիում^[6]։
Կազանում պահպանվել է Գալիասկար Քամալի տունը, որը կառուցվել է 1902 թվականին, ճանաչվել է պատմական հուշարձան և վերանորոգվել է 2012 թվականին։
Կազանում գրողի պատվին է անվանակոչվել Թաթարստանի Գ. Քամալի անվան պետական ակադեմիական թատրոնը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
↑ Классик татарской драматургии Галиаскар Камал(չաշխատող հղում)
↑ ««Герой Труда» Галиаскар Камал | Tatarlar Deutschland»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-05-ին։ Վերցված է 2010-12-14
↑ Ул. Галиаскара Камала в Казани
↑ Ул. Галиаскара Камала в Елабуге
↑ Ул. Галиаскара Камала в Набережных Челнах

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Татарский энциклопедический словарь. — Казань : Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 1998։

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Галиаскар Камал в татарской электронной библиотеке Archived 2019-05-02 at the Wayback Machine.
Галиаскар Камал в Официальном портале мэрии Казани

[_78d236b8dcadc20f-1] 1,0 ^1,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.

[2] Классик татарской драматургии Галиаскар Камал(չաշխատող հղում)

[3] ««Герой Труда» Галиаскар Камал | Tatarlar Deutschland»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-05-ին։ Վերցված է 2010-12-14

[4] Ул. Галиаскара Камала в Казани

[5] Ул. Галиаскара Камала в Елабуге

[6] Ул. Галиаскара Камала в Набережных Челнах

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]