Jump to content

Բիսկվիթ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բիսկվիթ
Prinzregententorte?, Frankfurter Kranz?, Օպերա և Դոբոշ
Ենթատեսակfoam cake?
Առաջացման երկիր Իտալիա
Հիմնականալյուր
 Sponge cakes Վիքիպահեստում

Բիսկվիթ, թեթև խմորի տեսակ, որը պատրաստվում է ձվով, ալյուրով և շաքարով[1], երբեմն՝ ավելացվում է նաև փխրեցուցիչ[2]։ Որոշ բիսկվիթներ չեն պարունակում ձվի դեղնուց՝ ինչպես Էնջլ քեյկը: Հարած ձվերով բիսկվիթների պատրաստումը նկարագրվում է վերածննդի դարաշրջանում, հնարավոր է՝ Իսպանիայում[3]:

Ենթադրվում է, որ բիսկվիթը առաջին տորթերից է, որի պատրաստումը չի պահանջել խմորիչ։ Բիսկվիթի ամենավաղ բաղադրատոմսը անգլերեն լեզվով հայտնաբերվել է բրիտանացի բանաստեղծ Ջերվազ Մարքեմի «The English Huswife․ ներքին և արտաքին արժանիքներ, որոնք պիտի լինեն իդեալական կնոջ մեջ» գրքում (1615)[4]։ Տորթը ավելի շատ նման է եել կրեկերի՝ բարակ և փխրուն:

Բիսկվիթային տորթերը դարձել են ճանաչելի այն ժամանակ, երբ 18-րդ դարի կեսերին հացթուխները սկսեցել են օգտագործել հարած ձվերը որպես խմորը հասունացող ագենտ: 1843 թվականին սննդամթերք արտադրող բրիտանացի Ալֆրեդ Բիրդի կողմից փխրեցուցիչի ստեղծումը վիկտորյանական դարաշրջանում թույլ է տվել խմորին կարագ ավելացնել, ինչի արդյունքում ստեղծվել է վիկտորյա բիսկվիթային տորթը:

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բիսկվիթային տորթի հայտնի ամենավաղ բաղադրատոմսը Ջերվազ Մարքեմի «The English Huswife» (1615) գրքից է՝ պատրաստված ձվերի մեջ ալյուրն ու շաքարավազը խառնելով, այնուհետև համեմված անիսոնի և համեմի սերմերով[5]: 19-րդ դարի «ավրալ հացի» (հուղարկավորության թխվածքաբլիթների) նկարագրությունները տարբեր գրականություններում տարբերվում են, բայց, երբեմն այն նկարագրվում է որպես «բիսկվիթային թխվածքաբլիթ» կամ «փխրուն բիսկվիթ»՝ շաքարի փոշիով ծածկված[6]։ Ավանդական ամերիկյան բիսկվիթի բաղադրատոմսերը տարբերվել են պատրաստման նախկին մեթոդներից՝ օգտագործելով այնպիսի բաղադրիչներ, ինչպիսիք են քացախը, փխրեցուցիչը, տաք ջուրը կամ կաթը[7]: Հիմնական բաղադրատոմսը օգտագործվում է նաև մադլենների, սավոյարդի թխվածքաբլիթների և թրայֆլների, ինչպես նաև ելակով շորթքեյքերի որոշ տարբերակների պատրաստման համար[8]:

Թեև բիսկվիթը սովորաբար պատրաստվում է առանց կարագի, դրա համը հաճախ բարելավվում է ավելացնելով կարագ, քաստարդով կամ այլ տեսակի միջուկներով և գլազուրով[9]: Բիսկվիթը ներծծում է թարմ մրգերի, միջուկների և կրեմի սոուսների խոնավությունը[10]: Եփած գլազուրով պատված բիսկվիթը շատ տարածված է եղել ամերիկյան խոհանոցում 1920-1930-ական թվականներին: Բիսկվիթային տորթերի նուրբ կառուցվածքը և պատրաստման դժվարությունը դրանց գինը ավելի թանկ են դարձրել, քան ամենօրյա հիմնական կարկանդակներինը:

Պատրաստման եղանակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դասական հարած բիսկվիթը ճարպ չի պարունակում: Այն պատրաստվում է ձվի սպիտակուցը և շաքարավազը հարելով և հարած դեղնուցի և ալյուրի հետ նրբորեն խառնելով[11]: Ձվի սպիտակուցը հարելու ընթացքում առաջանում են օդի պղպջակներ՝ ստեղծելով փրփուր, որի արդյունքում ստեղծվում է մասամբ մակարդված զանգված՝ դարձնելով սպիտակուցն ավելի կոշտ և մեծացնելով դրանց ծավալը[12]: Տորթի այս տեսակի պատրաստումը, որը կոչվում է նաև փրփուրային տորթ, կախված է ձվերի՝ օդով հարստացումից և թխման ջերմաստիճանից[13]: Բիսկվիթների որոշ տեսակներ թխվում են չյուղած տապակների մեջ՝ տորթի բարձրացումը բարելավելու համար, թույլ տալով, որ խմորը կպչի հատակին և բարձրանա տապակի կողքերով[14]: Տորթի խոնավությունն ավելացնելու համար այն երբեմն պատրաստում են կարտոֆիլի ալյուրով[15]։

Դասական բիսկվիթի տարբեր բաղադրատոմսերում ավելացնում են կարագ՝ տորթը ավելի խոնավ և յուղային դարձնելու համար: Ժենուազ տորթի համար ալյուրը և հալվեցված կարագը ավելացնում են հարած ձվի խառնուրդին, որպեսզի տորթը ավելի փափուկ և խոնավ լինի[16]: Վաղ ամերիկյան խոհանոցի բիսկվիթը պատրաստվում է ձվի դեղնուցը շաքարավազի հետ հարելով, այնուհետև հարած սպիտակուցը և ալյուրը դանդաղ ավելացնելով: Ըստ Էնն Ուիլանի․ «բիսկվիթի մեջ կարող է կարագ ավելացվել, բայց ոչ շատ, այլապես այն չի բարձրանա»[17]: 20-րդ դարի որոշ խոհարարական գրքերում կալիումի հիդրոտարտրատը կամ սոդան խորհուրդ է տրվում ավելացնել շվեյցարական ռուլետներին՝ դրանք ավելի ճկուն և հեշտ փաթաթվող դարձնելու համար[18]:

Որոշ տորթերի համար, ինչպիսին է վիկտորյանական բիսկվիթը, կարագը և շաքարավազը նախօրոք են հարում՝ նախքան ձվերի և ալյուրի հետ խառնելը․ դրանցից է ֆունտային կեքսը[19][20]: Բրիտանական անգլերենում վիկտորյանական սպունգի նման շերտավոր տորթերը կոչվում են «սենդվիչ բիսկվիթ»[21]: Կարագով թխվածքի այս տեսակը հնարավոր չէ ստանալ առանց սոդայի, որը հայտնաբերել է անգլիացի սննդամթերք արտադրող Ալֆրեդ Բըրդը 1843 թվականին[22][23]:  

Տեսակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ասիական

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գոլորշու վրա պատրաստված բիսկվիթ՝ այտնի որպես մա լաի գաո

Ֆիլիպիններում դասական և շիֆոնային բիսկվիթները հայտնվել են իսպանական ժամանակաշրջանից: Դրանք հայտնի են «մամոն» անունով։ Դրանք սովորաբար թխվում են որպես քափքեյք (տորտա), որպես հաց (տաիսան), կամ որպես ռուլետներ (պիոնոնո)։ Ավանդաբար դրանք մատուցվում են միայն կարագով (կամ մարգարինով) և սպիտակ շաքարով։ Մամոնպատրաստելիս օգտագործվում են նաև հատուկ բաղադրիչներ, որոնցից ամենատարածվածը մանուշակագույն յամն ու պանդանի տերևներն են, որոնց արդյունքում ստացվում է ուբե տորթ և բուկո պանդան տորթ[24][25][26]: Փխրուն թխվածքաբլիթների նման տարբերակները հայտնի են որպես մամոն տոստադո և բրոա[27][28][29]։   

Շոգեխաշած բիսկվիթները, որոնցից է մա լաի գաոն, սովորաբար հանդիպում են Մալայզիայում։ Չինական նուշով բիսկվիթը շոգեխաշում են և պատում խաշած գլազուրով, շոկոլադով, բանջարեղենով կամ թարմ մրգերով: Կորեական բիսկվիթև, որը կոչվում է սեն, սովորաբար պատրաստվում է բրնձի ալյուրով և պատվում է տարատեսակ գլազուրներով և մրգերով: Վիետնամական որոշ տեսակի բիսկվիթների մեջ կարող են ավելացվել թարմ խոտաբույսեր, ինչպիսիք են անանուխը, կիտրոնախոտը կամ ռեհանը,իսկ վրան դնել կարամելացված արևադարձային մրգեր: Արևմտյան ոճի բիսկվիթները` հարած սերուցքով և ելակով, շատ տարածված են Ճապոնիայում, որտեղ բիսկվիթը օգտագործվում է որպես հիմք` չիզքեյքերի պատրաստման համար[30]:

Էնջլ քեյք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էնջլ քեյք

Էնջլ քեյքը 19-րդ դարի ամերիկյան տորթ է, որը չի պարունակում ձվի դեղնուց և կարագ: Տորթը խմորվում է՝ օգտագործելով միայն ձվի սպիտակուցը և փխրեցուցիչը[31]: Այս բաղադրատոմսը կարելի է գտնել 18-րդ դարի ամերիկյան խոհարարական գրքերում: Նուրբ տորթը թխում են չյուղած տապակի մեջ և շրջում՝ սառեցնելիս[32]։

Բոստոնյան կրեմով կարկանդակ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բոստոնյան կրեմով կարկանդակ

Բոստոնյան կրեմով կարկանդակը՝ Մասաչուսեթսի պաշտոնական պետական աղանդերը, շոկոլադապատ, շերտավոր դեղին բիսկվիթ է՝ լցոնված հքաստարդով: Ենթադրում են, որ դրա բաղադրատոմսը կարող է հիմնված լինել վաշինգտոնյան կարկանդակի վրա, որը պատրաստվում է երկու շերտ դեղին բիսկվիթով՝ մուրաբայի միջուկով և շաքարի փոշիով[33]: Առաջին հայտնի գրավոր բաղադրատոմսում՝ տպագրված 1878 թվականի Գրանիտե երկաթե իրերի խոհարարական գրքում, օգտագործվում է փխրեցուցիչ: Մարիա Պարլոան հրապարակել է այս կրեմով կարկանդակի մի քանի բաղադրատոմս, այդ թվում՝ շոկոլադե կրեմով կարկանդակի համար: Պարլոայի բաղադրատոմսը ամենամոտն է ժամանակակից բոստոնյան կրեմով կարկանդակին[34]:

Շիֆոնային տորթ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գունավոր շիֆոնային բիսկվիթ

Շիֆոնային տորթը թեթև և փափուկ տորթ է, որը, ի տարբերություն դասական բիսկվիթի, պարունակում է և՛ բուսական յուղ, և՛ փխրեցուցիչ։ Այն նման է էնջլ քեյկին և 1930-ականներին Հոլիվուդի Բրաուն դերբիումմատուցվել է թուրինջի հետ[35]:

Ժենուազ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բիսկվիթի այս տեսակը ստեծել են ֆրանսիացի հրուշակագործները, որն ավելի շատ ֆունտային տորթ է հիշեցնում: Տորթը հնարավոր է լինում թեթևացնել հատուկ տեխնիկայով՝ ձվերը կրակի վրա հարելով կամ ձվի դեղնուցն ու սպիտակուցն առանձին հարելով[36]։

Պան դի սպանյա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պան դի սպանյան առաջացել է Ժենուազ բիսկվիթից՝ որպես բնօրինակ բաղադրատոմսը պարզեցնելու փորձ:

Ջոկոնդա քեյք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Rolled cake with orange and yellow dots over the surface
Ջոկոնդա իմպրիմե

Որպես ժենուազի ազգական՝ ջոկոնդա բիսկվիթը բարակ է՝ պատրաստված աղացած նուշով[37][38]։ Այն կարող է օգտագործվել որպես շերտավոր տորթի հիմք (օրինակ՝ օպերա տորթը), կամ դեկորատիվ նպատակներով՝ որպես ջոկոնդե իմպրիմե[37][39]:  

Պաո-դե-Լո

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պաո-դե-Լո

Պորտուգալական խոհանոցի այս բիսկվիթի տարբերակը պատրաստվում է կիտրոնի կամ նարնջի կեղևով: Այն կարող է ներառվել այլ աղանդերի պատրաստման մեջ, ինչպիսիք են պուդինգները: The պաո-դե-լո ալֆեյցերաոն թխվում է մինչև պուդինգի խտությունը, ավելի նման է պաո-դե-լո դե օվարին, որին ավելացվում է կոնյակ։ Տորթի ծագման մասին անեկդոտային լեգենդները կապում են այն գաղտնի բաղադրատոմսի հետ, որը միանձնուհիները փոխանցել են Ալֆեյցերաո գյուղին:

Պաո-դե-լո անվանումն առաջացել է հին ֆրանսերեն pain de lof-ից, որն իր հերթին հոլանդերեն loef բառի փոխառություն է[40]։ 16-րդ դարում պորտուգալացի առևտրականների կողմից Ճապոնիա ներմուծված տորթի ճապոնական տարբերակները հայտնի են որպես կաստելա, կասուտերա կամ պարզապես պան[41][42]:  

Պլավա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պլավան բիսկվիթ է, որը հանդիպում է հրեական խոհանոցում և սովորաբար ուտում են Պեսախի ժամանակ: Խմորը պատրաստվում է ձվի սպիտակուցներով և հաճախ ներառում է բուրավետիչներ, ինչպիսիք են կիտրոնի կեևը կամ նուշի թուրմը[43]:

Շվեյցարական ռուլետ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շվեյցարական ռուլետ

Շվեյցարական ռուլետը բարակ բիսկվիթ է, որին քսում են միջուկի շերտ և փաթաթում են ռուլետի տեսքով (գերանի տեսքով)[44]:

Կան բազմաթիվ տարատեսակներ։ Սուրբ Ծննդյան թեմայով Շոկոլադե ռուլետը կոչվում է սուրբծննդյան գերան[45]։ ԱՄՆ-ում և մի շարք այլ երկրներում այն կարող է լցոնված լինել ջեմով և կոչվել ջելի-ռոլլ[46]: Իսպանախոս երկրներում այն հաճախ անվանում են brazo de reina (թագուհու ձեռքը) կամ արոլադո և մատուցվում է խտացրած կաթով[47][48], իսկ ելակի միջուկով տարբերակն անվանում են rollo de fresa (ելակի ռուլետ)[49]։

Թիպսի քեյք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իզաբելլա Բիթոնը «Միսս Բիթոնի կենցաղային կառավարումը» գրքում ներառել է թիպսի քեյկի իր տարբերակի բաղադրատոմսը, որտեղ տորթը թխում են դեկորատիվ կաղապարի մեջ՝ նախքան այն շերիով և կոնյակով թրջելը, վրան լցնում են կրեմ, կամ կտրատում են ավելի փոքր կտորների և քսում հարած սերուցք[50]:

Ֆանտա քեյք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆանտա քեյք

Ֆանտա քեյքը տորթ է, որը ծագել է Գերմանիայում ՝ պատրաստված բիսկվիթի հիմքով: Բիսկվիթի հիմնական բաղադրիչը Fanta-ն կամ այլ գազավորված հանքային հյութ է։ Այսպիսով տորթի հիմքը դառնում է ավելի փափուկ, քան սովորական բիսկվիթի վրա հիմնված տորթերը: [51] Այն շատ տարածված է Գերմանիայում, Հարավային ԱՄՆ-ում և Արևմտյան Աֆրիկայում:

Թրայֆլ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թրայֆլ

Թրայֆլի ամենավաղ հայտնի ձևը եղել է պարզ թանձրացված կրեմը, որը համեմված է եղել շաքարով, վարդաջրով և կոճապղպեղով, սակայն 18-րդ դարի կեսերից հայտնի են դարձել այլ բաղադրատոմսեր, որոնք պարունակել են նուշով մակարուններ և գինով թրջված ռատաֆիա թխվածքաբլիթներ: 1747թվականին Հաննա Գլասը կրեմի վրա ավելացրել է սիլաբաբ և հաղարջի ժելե: Նմանատիպ բաղադրատոմսեր հայտնի են նաև շերիի, գինու կամ մրգային հյութի մեջ թաթախված բիսկվիթի հետ: Էլիզա Էքթոնի «Դուքսի քաստարդ»-ի բաղադրատոմսը պատրաստվում է կրեմից, որը լցնում են կոնյակի մեջ պահված, շաքարով պատված բալի վրա, և բիսկվիթով (կամ մակարունով) ու վարդագույն հարած սերուցքով:  

Վիկտորյա բիսկվիթ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Two tier Victoria sandwich cake with a filling of strawberry jam; two slices have been taken ready to serve, and demonstrate the cake's construction
Վիկտորյա սենդվիչ քեյք

Վիկտորյա բիսկվիթը, որը նաև հայտնի է որպես Վիկտորյա սենդվիչ տորթ, անվանվել է Վիկտորյա թագուհու պատվին, որը հայտնի էր իր կեսօրվա թեյի հետ փոքրիկ տորթեր վայելելով: Վիկտորյա թագուհու սիրած տարբերակը պատրաստվում էր միայն ջեմով, բայց ժամանակակից տարբերակները հաճախ պարունակում են կրեմ[52]: Տորթի վերին մասը բացի շաքարի փոշուց ոչնչով չի զարդարվում: Բաղադրատոմսը առաջացել է դասական ֆունտային բիսկվթից, որը պատրաստվում է ալյուրի, կարագի, շաքարի և ձվի հավասար համամասնությամբ: 1843 թվականին անգլիացի սննդամթերք արտադրող Ալֆրեդ Բիրդի կողմից Բիրմինգհեմում փխրեցուցիչի գյուտը թույլ տվեց, որ տորթը բարձրանա ավելի շատ, քան հնարավոր էր նախկինում[52][53]: Խոհարարական գրքերի հեղինակ Ֆելիսիթի Քլոքը գրում է, որ այս գյուտը «նշվել է հայրենասիրական տորթով» - վիկտորիայի բիսկվիթով[52]։

Վիկտորիա բիսկվիթը պատրաստվում է երկու մեթոդներից մեկի միջոցով[54]: Ավանդական մեթոդը ներառում է շաքարավազը կարագով մանրակրկիտ հարելով և խառնելով հարած ձվի հետ, այնուհետև ավելացնելով ալյուրը և խմորը բարձրացնող ագենտը: Ըստ ժամանակակից մեթոդի, որում օգտագործվում է էլեկտրական հարիչ, իրենից եթադրում է բոլոր բաղադրիչների միասին հարումը մինչև միասեռ զանգված[55][56][57]: Բացի այդ, ժամանակակից մեթոդը սովորաբար օգտագործում է լրացուցիչ բարձրացնող ագենտներ, և որոշ բաղադրատոմսեր պահանջում են չափազանց փափուկ կարագ կամ մարգարին[54]: Այս տորթի բաադրատոմսը հիմք է ծառայում մի շար պուդինգների, քափքեյքերի, շոկոլադե տորթերի համար[55] [57] [56]։

Կրոնական տոնակատարություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փեսախ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քանի որ բիսկվիթները խմորիչով չեն պատրաստվում, դրանք Փեսախի տոնի համար հայտնի աղանդեր են հանդիսանում[58]։ Սովորաբար Փեսախի բիսկվիթները պատրաստվում են մացա ալյուրից, մանրացված կոկոսից[59], կարտոֆիլի կամ ընկույզի ալյուրից (նուշ, պնդուկ և այլն), քանի որ ցորենի ալյուր չի կարող օգտագործվել[60]: Այս տոնի համար չի թույլատրվում օգտագործել խմորը բարձրացնող ագենտ՝ նույնիսկ խմորիչ էֆեկտի առաջացման համար։ Հետևաբար, թեթև խմոր ստանալու համար ձվի սպիտակուցը անհրաժեշտ է լավ հարել: Շատ ընտանիքներ ունեն առնվազն մեկ բաղադրատոմս, որը փոխանցվում է սերնդեսերունդ: Կոշերային խանութներում հեշտությամբ կարելի է գտնել մի քանի ապրանքանիշեր, հատկապես Փեսախին ընդառաջ: Տիպիկ արոմատիզատորները ներառում են նուշ, խնձոր, մուգ շոկոլադ, կիտրոն, պեկան և կակաչի սերմեր: Օգտագործվում է նաև խնձորի կամ նարնջի հյութը՝ որպես հեղուկ բաղադրիչն: Կաթն արգելվում է, քանի որ այն չի կարող ներառվել մսի վրա հիմնված կերակուրից հետո մատուցվող աղանդերի մեջ: Սպունգը կամ ավելի ծանր տարբերակը՝ նուշի պուդինգի տեսքով, կարող է ներառվել որպես դեսերտի տարր Փեսախի ընթացքուն Սեդեր ծառայության ժամանակ, երբ այն հաճախ համակցվում է մրգային կոմպոտի հետ[61] [62]։

Սուրբ ծնունդ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սուրբծննդյան գերանը ամանորյա աղանդեր է, որը պատրաստվում է միջուկով փաթաթված բիսկվիթի շերտից: Այն պատում են շոկոլադով` կեղևի տեսք հաղորդելու համար: Տորթի պատրաստի տեսքը բարելավելու համար կարելի է ավելացնել դեկորատիվ տարրեր, ինչպիսիք են բեզեից պատրաստված սնկերը, շաքարավազից պատրաստած սարդոստայները կամ մանրացված պիստակը[63]։

Պատկերասրահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Կաստելա քեյքը պորտուգալական ծագում ունեցող թխվածքաբլիթի ճապոնական տեսակ է։ Կաստելան առաջին անգամ պատրաստվել է 16-րդ դարում պորտուգալական բիսկվիթի բաղադրատոմսերով, որոնք փոխանակվել են երկու երկրների կողմից, երբ նրանք սկսել են առևտուր անել միմյանց հետ:
    Կաստելա քեյքը պորտուգալական ծագում ունեցող թխվածքաբլիթի ճապոնական տեսակ է։ Կաստելան առաջին անգամ պատրաստվել է 16-րդ դարում պորտուգալական բիսկվիթի բաղադրատոմսերով, որոնք փոխանակվել են երկու երկրների կողմից, երբ նրանք սկսել են առևտուր անել միմյանց հետ:
  • Պանդան քեյքը հարավարևելյան Ասիայի բիսկվիթի է: Տորթերի պատրաստման տեխնոլոգիան Ասիա է բերվել Եվրոպական առևտրի կամ գաղութացման արդյունքում։
    Պանդան քեյքը հարավարևելյան Ասիայի բիսկվիթի է: Տորթերի պատրաստման տեխնոլոգիան Ասիա է բերվել Եվրոպական առևտրի կամ գաղութացման արդյունքում։
  • Տրես լեչես տորթը բիսկվիթ է, որը ներծծված է երեք տեսակի կաթով:
    Տրես լեչես տորթը բիսկվիթ է, որը ներծծված է երեք տեսակի կաթով:
  • Տնական բատենբերգ տորթը պատված է մարցիպանով և կտրվածքի վրա շապմատի տախտակի տեսք ունի՝ վարդագույն և դեղին գույներով։
    Տնական բատենբերգ տորթը պատված է մարցիպանով և կտրվածքի վրա շապմատի տախտակի տեսք ունի՝ վարդագույն և դեղին գույներով։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Oxford English Dictionary
  2. ↑ «Sponge cake». BBC. Վերցված է 2019-11-19-ին.
  3. ↑ Castella, Krystina (2010). A World of Cake: 150 Recipes for Sweet Traditions From Cultures Around the World, pp. 6–7. 978-1-60342-576-6.
  4. ↑ Davidson, Alan (2002). The Penguin Companion to Food. Penguin Books. էջ 147.
  5. ↑ Humble, Nicola (2010). Cake: A Global History.
  6. ↑ Oxford Companion of Sugar and Sweets
  7. ↑ Byrn, Anne (2016-09-06). American Cake: From Colonial Gingerbread to Classic Layer, the Stories and Recipes Behind More Than 125 of Our Best-Loved Cakes. Rodale. ISBN 9781623365431.
  8. ↑ Mary Berry's Ultimate Cake Book. 1995 printing.
  9. ↑ Braker, Flo (2003). The Simple Art of Perfect Baking. Chronicle Books. ISBN 9780811841092.
  10. ↑ Byrn, Anne (2016-09-06). American Cake: From Colonial Gingerbread to Classic Layer, the Stories and Recipes Behind More Than 125 of Our Best-Loved Cakes. Rodale. ISBN 9781623365431.
  11. ↑ Mary Berry's Ultimate Cake Book. 1995 printing.
  12. ↑ Hanneman, L. J. (2005). Patisserie. Elsevier. էջ 81.
  13. ↑ Braker, Flo (2003). The Simple Art of Perfect Baking. Chronicle Books. ISBN 9780811841092.
  14. ↑ Byrn, Anne (2016-09-06). American Cake: From Colonial Gingerbread to Classic Layer, the Stories and Recipes Behind More Than 125 of Our Best-Loved Cakes. Rodale. ISBN 9781623365431.
  15. ↑ Bennion, E. B. (1997). The Technology of Cake Making. Springer. էջ 15.
  16. ↑ Mary Berry's Ultimate Cake Book. 1995 printing.
  17. ↑ Byrn, Anne (2016-09-06). American Cake: From Colonial Gingerbread to Classic Layer, the Stories and Recipes Behind More Than 125 of Our Best-Loved Cakes. Rodale. ISBN 9781623365431.
  18. ↑ The Bulawayo Cookery Book. 1909. էջ 114.
  19. ↑ Mary Berry's Ultimate Cake Book. 1995 printing.
  20. ↑ Gisslen, Wayne (2005). Professional baking (4th ed.). Hoboken, N.J.: John Wiley. էջ 354. ISBN 0-471-46427-9. OCLC 53021627.
  21. ↑ Oxford Companion of Sugar and Sweets
  22. ↑ Cloake, Felicity (16 May 2013). «How to make the perfect Victoria sponge cake». The Guardian. Վերցված է 17 May 2013-ին.
  23. ↑ "Alfred Bird: Egg-free custard inventor and chemist" Արխիվացված 2018-02-26 Wayback Machine. Birmingham Mail. Retrieved 25 February 2018.
  24. ↑ Polistico, Edgie (2017). Philippine Food, Cooking, & Dining Dictionary. Anvil Publishing, Incorporated. ISBN 9786214200870.
  25. ↑ «Mamon Recipe». Foxy Folksy. 21 June 2017. Վերցված է 7 December 2018-ին.
  26. ↑ Agbanlog, Liza (29 October 2014). «Mamon (Filipino Sponge Cake)». Salu Salo Recipes. Վերցված է 7 December 2018-ին.
  27. ↑ «'Broas,' Baclayon's more famous attraction». Philippine Daily Inquirer. 2 January 2016. Վերցված է 19 November 2022-ին.
  28. ↑ «Mamon tostado(filipino cookie)». PetitChef. Վերցված է 7 December 2018-ին.
  29. ↑ «Mamon Tostado». Atbp.ph. 25 June 2016. Վերցված է 7 December 2018-ին.
  30. ↑ Humble, Nicola (2010). Cake: A Global History.
  31. ↑ Humble, Nicola (2010). Cake: A Global History.
  32. ↑ Byrn, Anne (2016-09-06). American Cake: From Colonial Gingerbread to Classic Layer, the Stories and Recipes Behind More Than 125 of Our Best-Loved Cakes. Rodale. ISBN 9781623365431.
  33. ↑ Oxford Companion of Sugar and Sweets
  34. ↑ Patent, Greg. «Boston Cream Pie». {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  35. ↑ Oxford Companion of Sugar and Sweets
  36. ↑ Krondl, Michael (2011). Sweet Invention: A History of Dessert. էջ 152.
  37. ↑ 37,0 37,1 Segnit, Niki (2018). Lateral cooking. London: Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-4088-5689-5. OCLC 1019930826.
  38. ↑ Gisslen, Wayne (2005). Professional baking (4th ed.). Hoboken, N.J.: John Wiley. էջ 354. ISBN 0-471-46427-9. OCLC 53021627.
  39. ↑ Charles, Gilles (2009). La cuisine expliquée. Editions BPI. էջ 497. ISBN 9782857087250.
  40. ↑ S.A, Priberam Informática. «Consulte o significado / definição de ló no Dicionário Priberam da Língua Portuguesa, o dicionário online de português contemporâneo». dicionario.priberam.org.
  41. ↑ Oxford Companion of Sugar and Sweets
  42. ↑ «Kasutera: The cake introduced in Japan by the Portuguese in the 16th century – Heritage». May 16, 2012.
  43. ↑ Phillips, Denise. The Gourmet Jewish Cookbook. էջ 239.
  44. ↑ Gisslen, Wayne (2005). Professional baking (4th ed.). Hoboken, N.J.: John Wiley. էջ 354. ISBN 0-471-46427-9. OCLC 53021627.
  45. ↑ Castella, Krystina (2012-01-03). A World of Cake: 150 Recipes for Sweet Traditions from Cultures Near and Far; Honey cakes to flat cakes, fritters to chiffons, tartes to tortes, meringues to mooncakes, fruit cakes to spice cakes (անգլերեն). Storey Publishing, LLC. էջ 116. ISBN 978-1-60342-446-2.
  46. ↑ Castella, Krystina (2012-01-03). A World of Cake: 150 Recipes for Sweet Traditions from Cultures Near and Far; Honey cakes to flat cakes, fritters to chiffons, tartes to tortes, meringues to mooncakes, fruit cakes to spice cakes (անգլերեն). Storey Publishing, LLC. էջ 116. ISBN 978-1-60342-446-2.
  47. ↑ Castella, Krystina (2012-01-03). A World of Cake: 150 Recipes for Sweet Traditions from Cultures Near and Far; Honey cakes to flat cakes, fritters to chiffons, tartes to tortes, meringues to mooncakes, fruit cakes to spice cakes (անգլերեն). Storey Publishing, LLC. էջ 116. ISBN 978-1-60342-446-2.
  48. ↑ «Brazo de Reina Recipe (Swiss Roll)». PBS Food (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024-03-15-ին.
  49. ↑ Martínez, Mely (2024-04-30). Mexico in Your Kitchen: Favorite Mexican Recipes That Celebrate Family, Community, Culture, and Tradition (անգլերեն). Rock Point. էջ 194. ISBN 978-1-63106-937-6.
  50. ↑ Norwak, Mary (2008-04-11). English Puddings: Sweet & Savoury. Grub Street Publishers. ISBN 9781910690574.
  51. ↑ «Learn About Cake Baking with Soda Pop». BettyCrocker.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 4 November 2023-ին. Վերցված է 7 October 2023-ին.
  52. ↑ 52,0 52,1 52,2 "The great Victoria sandwich" Արխիվացված 2018-04-13 Wayback Machine. The Telegraph. Retrieved 25 February 2018.
  53. ↑ "Alfred Bird: Egg-free custard inventor and chemist" Արխիվացված 2018-02-26 Wayback Machine. Birmingham Mail. Retrieved 25 February 2018.
  54. ↑ 54,0 54,1 Cloake, Felicity (16 May 2013). «How to make the perfect Victoria sponge cake». The Guardian. Վերցված է 17 May 2013-ին.
  55. ↑ 55,0 55,1 Be-Ro flour Home recipes 40th edition
  56. ↑ 56,0 56,1 Mary Berry's Ultimate Cake Book. 1995 printing.
  57. ↑ 57,0 57,1 Delia Smith's Book of Cakes. Sixth Impression, 1981.
  58. ↑ Fabricant, Florence (March 28, 1993). «FOOD: Healthful Tips for Passover Favorites». New York Times. Վերցված է October 20, 2007-ին.
  59. ↑ «Raffaello Cake Recipe – Coconut & White Chocolate». VideoCulinary.com (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2016-01-04-ին.
  60. ↑ Fabricant, Florence (April 8, 1990). «FOOD: Meeting the Challenge of a Dessert for the Passover Meal». New York Times. Վերցված է October 20, 2007-ին.
  61. ↑ «Shalom Boston – Traditional Passover Seder Menu» (անգլերեն).
  62. ↑ Nathan, Joan (1998). Jewish Cooking in America. Knopf Doubleday Publishing. ISBN 9780375402760.
  63. ↑ Oxford Companion of Sugar and Sweets
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բիսկվիթ&oldid=10254585» էջից