Արգիլ Ռոբերտսոնի բբեր
| Արգիլ Ռոբերտսոնի բբեր | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | հիվանդության կարգ |
| Բժշկական մասնագիտություն | նյարդաբանություն |
| Հայտնաբերող | Դուգլաս Արգիլ Ռոբերտսոն |
| Անվանվել է | Դուգլաս Արգիլ Ռոբերտսոն |
 Argyll Robertson pupil Վիքիպահեստում | |
Արգիլ Ռոբերտսոնի բբեր (ԱՌ բբեր, հայտնի է նաև որպես մարմնավաճառի բիբ)՝ երկկողմանի փոքր բբեր, չափերով փոքրանում են առարկա մոտեցնելիս (այսինքն ակկոմոդացիայի իրականացում), բայց վառ լույսից չեն փաքրանում (բբերի լուսային ռեֆլեքսի բացակայություն)։ Այս ֆենոմենը բարձր սպեցիֆիկությամբ օժտված նշան է նեյրոսիֆիլիսի ժամանակ, սակայն կարող են լինել նաև դիաբետիկ նեյրոպաթիայի նշան։ Ընդհանուր առմամաբ, ակկոմոդացվող, բայց լուսային ռեակցիայի բացակայությամբ բբերի առկայության դեպքում նշվում է «լույս-մոտ հեռավորություն» դիսոցիացիա (այսինքն լույսի ազդեցությամբ միոտիկ ռեակցիայի բացակայություն, ինչպես ուղղակի, այնպես էլ կոնսենսուսային, որը տեղի է ունենում, երբ լույսի աղբյուրը ուղղվում է մյուս աչքին, և ակկոմոդատիվ ֆունկցիայի պահպանում)[1] ։
ԱՌ բբերը հազվադեպ են հանդիպում զարգացած երկրներում։ Վերոնշյալ երևույթի հիմքում ընկած ախտաֆիզիոլոգիայի հանդեպ մշտապես առկա է մեծ հետաքրքրություն, սակայն այս դեպքերի աղքատության պատճառով առաջանում են դժվարությունններ ընթացիկ հետազոտություններում։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արգիլ Ռոբերտսոնի բբեր կոչել են Դուգլաս Արգիլ Ռոբերտսոնի (1837–1909) անվամբ, ով շոտլանդացի օֆթալմոլոգ և վիրաբույժ էր, 1860-ականներին նկարագրել է այս երևույթը նեյրոսիֆիլիսի ժամանակ։
20-րդ դարի սկզբում Ուիլիամ Ջոն Ադին նկարագրեց բբերի տեսակ՝ «ակկոմոդացվող, բայց ոչ ռեակտիվ»։ Ադիի տոնիկ բիբը սովորաբար կապված է բարորակ ընթացքով պերիֆերիկ (ծայրամասային) նեյրոպաթիայի հետ (Ադիի կամ Հելսոն-Ադիի համախտանիշ), բայց ոչ սիֆիլիսի հետ[2]։
1940-ականներին պենիցիլինի հասանելիության մեծացման հետ միասին նվազեց ԱՌ բբերի տարածվածությունը, որոնք հայտնաբերվում են միայն վարակումից հետո տասնամյակներ անց չբուժելու պայմաններում)։ Ներկայումս ԱՌ բբերը հազվադեպ հանդիպող երևույթ են։ Հայտնաբերվող «Ակկոմոդացվող, բայց ոչ ռեակտիվ» բբերը տոնիկ են, իսկ ոչ թե ԱՌ բբեր։
1950-ականներին Լևենֆելդը տարբերում էր երկու բբային ռեակցիաներ, համեմատելով յուրաքանչյուր դեպքում բբերի նեղացումը մոտիկ առարկաներին նայելիս[3]։ Այդ ռեակցիան ԱՌ բբերի դեպքում իրականանում էր արագ և միանգամից, իսկ տոնիկ բբերի դեպքում՝ դանդաղ և շարունակական։
Ախտաֆիզիոլոգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բբային ռեակցիայի երկու ձևերի առկայությունը պայմանավորված է հիմքում ընկած տարբեր հիվանդագին վիճակներով։ Ադիի բբի ֆենոմենն առաջանում է դեպի բիբն ուղղված պերիֆերիկ (ծայրամասային) ուղիների վնասման հետևանքով (թարթչային հանգույցում պարասիմպաթիկ նեյրոնների վնասում, որոնք նորմայում ապահովում են բբի տրամագծի նեղացում վառ լուսավորման և մոտակա օբյեկտներին նայելու ժամանակ)։ Իսկ Արգիլ Ռոբերտսոնի բբերի նմանատիպ երևույթի առաջացման պրոցեսում ախտաֆիզիոլոգիկ մեխանիզմները բացահայտված չեն, չնայած ենթադրվում է, որ դրա պատճառը միջին ուղեղում պրետեկտալ կորիզների երկկողմանի վնասումն է։ Հետազոտությունները չկարողացան ցուցադրել ֆոկալ տեղակայված ախտահարման օջախը։ Ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին սակայն, որ երրորդ փորոքում գտնվող սիլվյան ջրածորանին մոտ տեղակայված միջին ուղեղի ռոստրալ հատվածը ախտահարման ավելի հավանական օջախն է։ Այս հատվածի ախտահարումը կներառի էդինգեր-Վեստֆալի կորիզի դորզալ (մեջքային) կողմով անցնող բբային էֆֆերենտ նյարդաթելերը (ֆունկցիան կապված է լուսային ռեակցիայի հետ), դրա հետ մեկտեղ չընդգրկելով նյարդաթելերը, որոնց գործառույթը մոտ հեռավորության վրա բբային ռեակցիայի (տրամագծի փոքրացում) ձևավորումն է, որոնք էլ ավելի վենտրալ (փորային) են տեղակայված[4]։ Հստակ կապը բբային ռեակցիայի այս երկու ձևերի (ԱՌ և տոնիկ բբեր) և սիֆիլիսի միջև ներկա ժամանակներում մնում է չպարզված։ Գրականության ավելի հին աղբյուրներում չէին նշվում մանրամասնություններ ԱՌ բբերի նեղացման վերաբերյալ (կտրուկ կամ, հակառակը, տոնիկ), ինչն անհրաժեշտ է ԱՌ և Ադիի տոնիկ բբերը տարբերակելու համար։ Տոնիկ բբային ռեակցիան կարող է դրսևորվել նեյրոսիֆիլիսի ժամանակ[5]։ Անհայտ է, կարող է արդյոք ինքնին նեյրոսիֆիլիսը (ավելի հստակ՝ դժգույն տրեպոնեմայով վարակումը) առաջացնել բբերի տոնիկ ռեակցիա թե Ադիի բբերը սիֆիլիսի ժամանակ ուղղակի արտացոլում են առկա պերիֆերիկ նեյրոպաթիան։
Թոմփսոնը և Կարդոնը[6] ներկայացնում են ընդհանրացված ընթացիկ պատկերը․
- Ուսումնասիրությունները ապացուցում են այն, որ միջին ուղեղում տեղի ունեցող փոփոխություններն են առաջացնում ԱՌ բբեր, սակայն այն դեպքում, երբ ըստ Լևենֆելդի նկարագրածի բացակայում է միայն լուսային ազդակին ի պատասխան բբի տրամագծի նեղացումը, առկա է ակկոմոդացիոն ռեակցիան, այն էլ, ոչ տոնիկ բնույթի։
- Հարցը՝ ԱՌ բբերը կենտրոնական թե պերիֆերիկ (ծայրամասային) ծագման են, լուծելու համար անհրաժեշտ կլինի իրականացնել ծիածանաթաղանթի տրանսիլյումինացիա (կամ զննում խոշորացնող ճեղքող լամպի միջոցով) լույս-մոտ հեռավորություն դիսոցիացիա ունեցող պացիենտների գերակշռության մոտ (մոտակա ռեակցիայի տոնիկ կամ ոչ տոնիկ լինելու դեպքերում), հնարավոր է, աշխարհի տարբեր երկրներում։
Պարինոյի համախտանիշ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լույս-մոտ հեռավորություն դիսոցիացիայի երրորդ պատճառն է Պարինոյի համախտանիշը, որը կոչվում է նաև դորզալ միջին ուղեղային համախտանիշ (ինչպես նաև մայր մտնող աչքերի համախտանիշ)։ Այս հազվադեպ սինդրոմը ընդգրկում է ուղղահայաց հայացքի լուծանք (պարալիզ) բբի՝ «ակկոմոդացվող, բայց ոչ ռեակտիվ», հետ ասոցիացված[7]։ Պարինոյի համախտանիշի պատճառները ներառում են գլխուղեղի ուռուցքներ (պինեալոմա), ցրված սկլերոզ և ուղեղաբնի կաթված։
Գրականության հին աղբյուրներում մանրամասնությունների բացակայության և ԱՌ բբերի վերաբերյալ հավաստի ինֆորմացիայի անբավարարության պատճառով ներկայումս անհայտ է մնում սիֆիլիսի ժամանակ Պարինոյի համախտանիշի առաջացման հնարավորության փաստը։ Անհայտ է նաև ԱՌ բբերի տարբերության առկայությունը կամ բացակայությունը միջին ուղեղի այլ դորզալ ախտահարումների ժամանակ առաջացող բբային ռեակցիաներից։
Տվյալ վիճակն ախտորոշվում է կլինիկորեն պրակտիկ բժշկի կողմից։
Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որոշակի բուժում գոյություն չունի, բայց, քանի որ սիֆիլիսը կարող է լինել հիմնական պատճառը, հարկավոր է անցկացնել սիֆիլիսի բուժում։ Սակայն այս դեպքում գործ ունենալով նեյրոսիֆիլիսի հետ, հարկավոր է բուժումն իրականացնել բյուրեղային պենիցիլինով։ Եթե պացիենտն ունի ալերգիա պենիցիլինից, անհրաժեշտ է անցկացնել դեսենսիբիլիզացիա, հետո նոր սկսել բուժումը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Digre, Kathleen A. (1986). «Light-Near Dissociation». content.lib.utah.edu. Spencer S. Eccles Health Sciences Library, University of Utah. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
- ↑ Kawasaki, A (December 1999). «Physiology, assessment, and disorders of the pupil». Current Opinion in Ophthalmology. 10 (6): 394–400. doi:10.1097/00055735-199912000-00005. PMID 10662243.
- ↑ Thompson, HS; Kardon, RH (June 2006). «Irene E. Loewenfeld, PhD Physiologist of the Pupil». Journal of Neuro-Ophthalmology. 26 (2): 139–48. doi:10.1097/01.wno.0000222970.02122.a0. PMID 16845317.
- ↑ Dente, Christopher; Gurwood, Andrew (1999 թ․ սեպտեմբերի 10). «The Argyll Robertson pupil». Optometry Today: 23–25. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 7-ին.
- ↑ Fletcher WA, Sharpe JA (1986). «Tonic pupils in neurosyphilis». Neurology. 36 (2): 188–92. doi:10.1212/wnl.36.2.188. PMID 3945389. S2CID 11710415.
- ↑ Thompson HS, Kardon RH (2006). «The Argyll Robertson pupil». Journal of Neuro-Ophthalmology. 26 (2): 134–8. doi:10.1097/01.wno.0000222971.09745.91. PMID 16845316.
- ↑ Digre, Kathleen A. (1986). «Convergence Retraction Nystagmus (Parinaud's Syndrome)». content.lib.utah.edu. Spencer S. Eccles Health Sciences Library, University of Utah. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արգիլ Ռոբերտսոնի բբեր» հոդվածին։ |
| ||||||
