Ասյա Ջաբբար

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Ասյա Ջեբարից)
Ասյա Ջաբբար
ֆր.՝ Assia Djebar
Դիմանկար
Ծնվել էհունիսի 30, 1936(1936-06-30)[1][2]
ԾննդավայրՇերշել, Ալժիր
Մահացել էփետրվարի 6, 2015(2015-02-06)[1][3][4][…] (78 տարեկան)
Մահվան վայրՓարիզի 19-րդ շրջան, Փարիզ[5]
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա[6] և  Ալժիր
Մայրենի լեզուֆրանսերեն
ԿրթությունԲարձրագույն նորմալ դպրոց, Լիցեյ Ֆենելոնա և École normale supérieure de jeunes filles
ԵրկերԿինն առանց թաղման[7], Nowhere in my Father's House?[8], Ինձ պաշարող ձայները. իմ ֆրանկոֆոնիայի շուրջ[9], Սեր, երևակայություն[10] և Ալժիրցի կանայք իրենց բնակարանում[11]
Մասնագիտությունլեզվաբան, կինոռեժիսոր, պրոֆեսոր, թարգմանչուհի, գրող և պատմաբան
ԱշխատավայրՆյու Յորքի համալսարան և Ալժիրի համալսարան
ԱմուսինՄալեկ Ալլուլա
Զբաղեցրած պաշտոններՖրանսիական ակադեմիայի 5-րդ տեղ
ԿուսակցությունԱշխատավորների կուսակցություն
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունՖրանսիական ակադեմիա[15] և Բելգիայի ֆրանսերեն լեզվի և գրականության թագավորական ակադեմիա[16]
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Assia Djebar Վիքիպահեստում

Ասյա Ջաբբար (ֆր.՝ Assia Djebar, բերբեր.` ⴰⵙⵢⴰ ⴷⵊⴱⴰⵔ, իսկությամբ Ֆաթիմա Զոհրա Իմալաեն, ֆր.՝ Fatima-Zohra Imalayen, հունիսի 30, 1936(1936-06-30)[1][2], Շերշել, Ալժիր - փետրվարի 6, 2015(2015-02-06)[1][3][4][…], Փարիզի 19-րդ շրջան, Փարիզ[5]), ալժիրցի գրող և կինոռեժիսոր։ Նրա վեպերի հիմնական թեմաներն են Ալժիրյան պատերազմը և մուսուլման կնոջ իրավիճակը։

«Հաճախ նրա անունը կապված է կին գրողների շարժման հետ, որոնց վեպերը ակնհայտորեն կենտրոնացած են ալժիրցի կանանց տոհմաբանության ստեղծման վրա, քաղաքական դիրքորոշումը հակահայրապետական է և հակագաղութային[17]։ Համարվում է Հյուսիսային Աֆրիկայի ամենահայտնի և ամենաազդեցիկ գրողներից մեկը։ 2005 թվականի հունիսի 16-ին դարձել է Ֆրանսիական ակադեմիայի անդամ` դառնալով Մաղրիբի առաջին գրողը, ով հասել է նման ճանաչման։ Իր ստեղծագործությունների համար արժանացել է 1996 թվականի Նեյշտադի անվան միջազգային գրական մրցանակի[18]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ասյա Ժեբարը ծնվել է 1936 թվականին, ֆրանսերենի ուսուցչի ընտանիքում[19]։ 1980 թվականից ապրել է Ֆրանսիայում։ Եղել է Բելգիայի ֆրանսերեն լեզվի և գրականության թագավորական ակադեմիայի անդամ։

Ժեբարի աշխատանքի մեծ մասը վերաբերում է կանանց դժվարություններին՝ ֆեմինիստական տեսանկյունից։ Գրել է «Ծարավ» (1957), «Ալժիրցի կանայք տան իրենց կեսում» (1980), «Սեր, ֆանտազիա» (1985), «Մեդինայից հեռու» (1991), «Հսկայական բանտ» (1995) վեպերը։

1969 թվականին լույս է տեսել «Կարմիր արշալույս» պիեսը, որը Ասյա Ժեբարը գրել է Ուահիդ Կարնի հետ համատեղ։ Հսկայական պիեսի 40 հերոսները ներկայացնում են Ալժիրի գրեթե ամբողջ բնակչությունն անկախության պատերազմի ընթացքում։ Չորս հերոսներից գլխավոր դերը վերագրվում է Պոետին՝ գավառական քաղաքի հրապարակում մանդոլինով կույր հեքիաթասացին։ Պոետը կարդում է դասական բանաստեղծություններ, լսում կրակոցներ հրապարակում և օգնում փախչել ենթադրյալ դավաճանին սպանած երիտասարդին։ Երիտասարդը հեռանում է լեռներ, իսկ Պոետը ինքը զենք է վերցնում, սպանում պահապաններից մեկին և խոշտանգումներից հետո մահապատժի ենթարկվում[20]։

«Սեր և ֆանտազիա» լայնամասշտաբ էպիկական վեպում (1985 թվականին ընդգրկվել է 20-րդ դարի աֆրիկյան 12 լավագույն գրքերի ցուցակում), Ասյա Ժեբարը կապում է երկու զուգահեռ ժամանակներ` 19-րդ դարի երկրորդ քառորդում ֆրանսիացիների կողմից Ալժիրի նվաճման պատմական տարեգրությունը և 1950-ականների Ալժիրյան պատերազմի ժամանակ ապրող հերոսուհու անձնական կյանքը։ Առաջին պատերազմի ահարկու, մղձավանջային, սարսափելի տեսարանները ուղեկցվում են ամբողջ ցեղերի ոչնչացմամբ, մայրերի կողմից նորածինների սպանություններով, համեմատվում են երկրորդ պատերազմի նույնքան դաժան տեսարանների հետ, երբ ալժիրցիները ետ էին «նվաճում» իրենց երկիրը։ Վեպի գլխավոր հերոսի ձայնին զուգահեռ, որը կասկածում է իր ինքնության մեջ և իրեն խորթ է զգում իր ցեղակիցների շրջանում, գիրքը պարունակում է բազմաթիվ ալժիրցի կանանց ձայներ՝ «անխոս ստրուկների երգչախումբ, որը ճեղքում է լռության խիտ խավարը»։ Համատեղելով ժամանակային և տարածական ծրագրերը՝ Ժեբարը գալիս է այն եզրակացության, որ Ալժիրը շատ թանկ վճարեց Նոր ժամանակաշրջանի համար, որն ուղեկցվում էր ազատության նոր ըմբռնումով, ազգի գիտակցության արթնացմամբ և ստրկության վերացման ցանկությամբ՝ ինչպես արտաքին, այնպես էլ ներքին ավանդույթների ճնշմամբ։

Ըստ ռուս գրականագետ Սվետլանա Պրոժոգինայի` «երկու պատումներն էլ նվիրված են մարդու, ժողովրդի, ազգի, երկրի արթնացման և հասունացման ընդհանուր թեմային, գերությունից հոգևոր ճեղքումից, ստրկությունից և անազատությունից մինչև լուսավոր կյանք, սեփական ես, սեփական ձայն, ունենալու իրավունքի ձեռքբերում ... »[21][22]:

«Օրան, մեռած լեզու» (1997) նովելների շարքում Ժեբարը անդրադառնում է Ալժիրի անկախությանը հաջորդած տարիներին և ցույց է տալիս, թե ինչպես են իսլամական ֆանատիկոսներն արմատախիլ անում կանանց ազատագրման ցանկացած դրսևորում` բոլոր այն կանայք, ովքեր ստացել էին եվրոպական կրթություն, կամ նույնիսկ պարզապես համարձակվում էին սրճարանում հանդիպել տղամարդու հետ, հաճախ դառնում էին արմատական «տեռորի» զոհ, այդ տարիներին[23]։ «Չթաղվածը» (2002) վեպի հերոսուհիները ֆրանսիացիների կողմից սպանված պարտիզաններ են, սկզբում մայրը, այնուհետև՝ նրա դուստրը, ովքեր որոշել էին շարունակել պայքարել հանուն Ազատության[24]։

Ասյա Ժեբարը մահացել է 2015 թվականին։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վեպեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • La Soif, 1957 («Жажда», рус. пер. С. Прожогиной, 1990)
  • Les Impatients, 1958 («Нетерпеливые», рус. пер. В. Орлова, 1990)
  • Les Enfamts du Nouveau Monde, 1962
  • Les Alouettes naïves, 1967
  • Poème pour une algérie heureuse, 1969
  • Rouge l’aube
  • L’Amour, la fantasia, 1985
  • Ombre sultane, 1987
  • Loin de Médine, 1991
  • Vaste est la prison, 1995
  • Le blanc de l’Algérie, 1996
  • Femmes d’Alger dans leur appartement, 2002
  • La femme sans sépulture, 2002
  • La Disparition de la langue française, 2003
  • Nulle part dans la maison de mon père, 2007

Ֆիլմեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • La nouba des femmes du Mont Chenoua. 1977
  • La Zerda ou les chants de l’oubli, 1979

Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականության և կինոյի բնագավառում նվաճումների համար Նեյշտադտի միջազգային գրական մրցանակի (1996)[25], գերմանական գրավաճառների խաղաղության մրցանակի (2000) և այլ մրցանակների դափնեկիր։ Ֆրանսիական ակադեմիայի անդամ (2005)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Internet Movie Database — 1990.
  2. ↑ 2,0 2,1 Babelio (ֆր.) — 2007.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Fichier des personnes décédées
  6. ↑ https://www.lavoixdunord.fr/1046096/article/2021-07-17/la-question-pas-si-bete-qui-est-assia-djebar-qui-donne-son-nom-un-centre-social
  7. ↑ https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb388079888
  8. ↑ https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb411770467
  9. ↑ https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb370395444
  10. ↑ https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb34840431h
  11. ↑ https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb34632963f
  12. ↑ https://www.neustadtprize.org/1996-neustadt-prize-laureate-assia-djebar/
  13. ↑ https://www.friedenspreis-des-deutschen-buchhandels.de/alle-preistraeger-seit-1950/2000-2009/assia-djebar
  14. ↑ http://geschichte.univie.ac.at/en/persons/assia-djebar-fatima-zohra-imalayene-dr
  15. ↑ Académie française (ֆր.)
  16. ↑ http://www.arllfb.be/composition/successions.html
  17. ↑ Hiddleston, Jane. «Assia Djebar: In Dialogue with Feminisms (review)». French Studies: A Quarterly Review. 61 (2): 248–9. doi:10.1093/fs/knm041.
  18. ↑ Alison Flood, "Assia Djebar, Algerian novelist, dies aged 78", The Guardian, 9 February 2015.
  19. ↑ «"Assia Djebar", Voices from the Gaps, University of Minnesota» (PDF).
  20. ↑ Прожогина1, 1993, էջ 301-304
  21. ↑ Прожогина1, 1993, էջ 194-197
  22. ↑ Прожогина2, 2010, էջ 54
  23. ↑ Прожогина2, 2010, էջ 70-71
  24. ↑ Прожогина2, 2010, էջ 71-72
  25. ↑ «1996 Neustadt Prize Laureate - Assia Djebar». worldliteraturetoday.org.

Լրացուցիչ գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Hiddleston, Jane. Assia Djebar: Out of Algeria. Liverpool: Liverpool University Press, 2006.
  • Ivantcheva-Merjanska, Irene. Ecrire dans la langue de l'autre. Assia Djebar et Julia Kristeva. Paris: L'Harmattan, 2015.
  • Merini, Rafika. Two Major Francophone Women Writers, Assia Djébar and Leila Sebbar: A Thematic Study of Their Works. New York: P. Lang, 1999.
  • Mortimer, Mildred P. Assia Djebar. Philadelphia: CELFAN Editions, 1988.
  • Murray, Jenny. Remembering the (post)colonial Self: Memory and Identity in the Novels of Assia Djebar. Bern: Peter Lang, 2008.
  • O'Riley, Michael F. Postcolonial Haunting and Victimization: Assia Djebar's New Novels. New York: Peter Lang, 2007.
  • Rahman, Najat. Literary Disinheritance: The Writing of Home in the Work of Mahmoud Darwish and Assia Djebar. Lanham, MD: Lexington Books, 2008.
  • Ringrose, Priscilla. Assia Djebar: In Dialogue with Feminisms. Amsterdam: Rodopi, 2006.
  • Thiel, Veronika. Assia Djebar. La polyphonie comme principe générateur de ses textes Vienna: Praesens, 2005.
  • Thiel, Veronika. Une voix, ce n’est pas assez... La narration multiple dans trois romans francophones des années 1980. Le Temps de Tamango de Boubacar B. Diop, L’Amour, la fantasia d’Assia Djebar et Solibo Magnifique de Patrick Chamoiseau. PHD thesis, Vienna University, 2011.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Assia Djebar: Bio, excerpts, interviews and articles in the archives of the Prague Writers' Festival
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ասյա Ջաբբար» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ասյա_Ջաբբար&oldid=9512702» էջից