Ակնախոտ
| Ակնախոտ | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Euphrasia gibbsiae subsp. subglabrifolia
|
||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||
| Euphrasia
Tourn. L., 1753
|
||||||||||||
|
Ակնախոտ (լատ.՝ Euphrasia), աչախոտ, խլածաղկավորների ընտանիքի միամյա, հազվադեպ՝ բազմամյա կիսամակաբույծ խոտաբույսերի ցեղ։
Տարածվածությունը Հայաստանում[խմբագրել]
Հայտնի է 200, ՀՀ-ում՝ 4 տեսակ՝ ակնախոտ սանրակերպ (E. pectinata), ակնախոտ սևանյան (E. sevanensis), ակնախոտ Յուզեպչուկի (E. juzepczukii), ակնախոտ մազոտ (E. hirtella)։ Տարածված է Արագածոտնի, Լոռու, Տավուշի, Գեղարքունիքի, Վայոց ձորի, Սյունիքի և այլ մարզերում։ Աճում է մարգագետիններում, թփուտների մացառուտներում, քարերի մեջ, խոտածածկ լանջերին, առվակների երկայնքով և այլն։
Ձևաբանություն[խմբագրել]
Ցողունը թավոտ է, ճյուղավորվող, բարձրությունը՝ 6-40 սմ։ Տերևները լայն ձևաձև են, հակադիր, նստադիր, սղոցաեզր կամ խոշոր ատամնաեզր։ Ծաղկաբույլը հասկանման է, ծաղիկները՝ մանր, երկշուրթ, սպիտակ, վարդագույն կամ ծիրանագույն՝ մեկական, նստած տերևածոցերում։ Ծաղկում է հուլիսի կեսերից։ Պտուղը երկարավուն տուփիկ է, սերմերը՝ մանր, բազմաթիվ։ Դաշտավլուկազգիների ընտանիքի բույսերի մակաբույծ է։ Դեղաբույս է, պարունակում է սրտային գլիկոզիդներ, օգտագործվել է նաև ակնաբուժության մեջ (այստեղից՝ «ակնախոտ» անավնումը)։ Մեղրատու է։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։  |
