Աբո Թիֆլիսեցի

Աբո Թիֆլիսեցի
Աբո Թիֆլիսեցի
Ծնունդ	մոտ 756
Ծննդավայր	Բաղդադ, Սասանյան Պարսկաստան
Վախճան	հունվարի 6, 786
Վախճան վայր	Թիֆլիս
Վախճան պատճառ	գլխատում
Եկեղեցի	Վրաց ուղղափառ եկեղեցի
Սրբացված կարգ	սուրբ
Հիշատակության օր	Հունվարի 8
Սուրբ հովանավոր	Թիֆլիս
Երկիր	Իրաք

Աբո Թիֆլիսեցի կամ Աբո Թբիլելի, Հաբո Տփիլելի (վրաց.՝ აბო თბილელი, ჰაბო ტფილელი, մոտ 756, Բաղդադ, Սասանյան Պարսկաստան - հունվարի 6, 786(0786-01-06), Թիֆլիս), նահատակ, Թիֆլիս քաղաքի երկնային հովանավորը։ Ոգեշնչման արարողությունը կատարվում է Վրաց ուղղափառ եկեղեցում հունվարի 8-ին՝ ըստ հուլյան տոմարի (21 հունվարի գրիգորյան օրացույցով)։

Ազգությամբ արաբ է։ Բաղդադում զբաղվել է անուշահոտ յուղեր պատրաստելով։ Քարթլիի թագավոր Ներսեի շքախմբի կազմում 775 թվականին գնում է Թիֆլիսի էմիրություն, որ գտնվում էր արաբական տիրապետության ներքո։ Ներսեն Բաղդադում ամբաստանության պատճառով երեք տարի անցկացրել էր բանտում, արդարացվել էր խալիֆի կողմից և ուղարկվել Վրաստան։ Թիֆլիսում Աբոն հակվում է դեպի քրիստոնեական հավատը, սկզբում նա աստվածաբանական բանավեճեր էր վարում քրիստոնյաների հետ, սակայն հետո հավատում էր նրանց հայացքների ճշմարիտ լինելուն։ 781 թվականին Ներսեն փախչում է Խազարիա։ Աբոն գնում է նրա հետ։ Խազարիայում նա մկրտվում է, ապա ճգնավորի կյանք է վարում Աբխազիայում։ 782 թվականին վերադառնում է Թիֆլիս և քարոզչությամբ զբաղվում արաբ քրիստոնյաների շրջանում։ 785 թվականին արաբ էմիրի հրամանով բանտ է նետվել և գլխատվել Քրիստոսի մկրտության օրը, մարմինն այրվել է, իսկ աճյունը լցվել ոչխարի մորթու մեջ ու նետվել Կուր գետը։ Այս վայրում, ըստ ավանդության, երևաել է լույսի սյուն։

Աբոյի գործերի վկա Իոանե Սաբանիձեն գրել է նրա վարքն ու նահատակությունը Քարթլիի կաթողիկոս Սամուիլ VII-ի հանձնարարությամբ։ Այդ աշխատությունը Վրաստանի պատմությանն ամենահին գրավոր աղբյուրներից ու գրական հուշարձաններից մեկն է, որ գրվել է Վասիլի Մեծի՝ Սեբաստիայի 40 նահատակներին նվիրված աշխատության, Արեոպագիտի, ինչպես նաև վրացական վաղ վարքագրությունների ազդեցությամբ։ Աբո Թիֆլիսեցու վարքը ներառվել է վարքագրությունների տարբեր ժողովածուներում և բազմիցս վերամակվել։ Կուրի ափին՝ Աբոյի մարմինն այրելու վայրում, XIII դարում կառուցվել է Մետեխիի տաճարը։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Полное жизнеописание святых Грузинской церкви // Перевод М. Сабинина. СПб., 1871, ч. 1.
Кекелидзе К. С. Памятники древнегрузинской агиографической литературы. Тбилиси, 1956.
Attwater, Donald and Catherine Rachel John. The Penguin Dictionary of Saints. 3rd edition. New York: Penguin Books, 1993. ISBN 0-14-051312-4.
Holweck, F. G. A Biographical Dictionary of the Saints. St. Louis, MO: B. Herder Book Co. 1924.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]