Մարդին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քաղաք
Մարդին
Վարչական տարածքԹուրքիա
ՎիլայեթԴիարբեքիրի վիլայեթ
ԳավառՄարդինի գավառ
Այլ անվանումներՄարդա, Մարդե, Մարդես, Մարդիս, Մարտին, Մերդին, Մերթին, Մերիտ, Մերտ, Մերտին
ԲԾՄ1083±1 մետր
Պաշտոնական լեզուՀայերեն
Բնակչություն86 948 մարդ (2012)[1]
Ազգային կազմՀայեր (մինչև Մեծ եղեռնը)
Ժամային գոտիUTC+3
Հեռախոսային կոդ0482
Փոստային ինդեքսներ47000–47901
Ավտոմոբիլային կոդ47
Պաշտոնական կայքmardin.bel.tr(թուրքերեն)
Մարդին (Թուրքիա)##
Մարդին (Թուրքիա)

Մարդին, (թուրքերեն՝ Mardin, հայտնի է նաև որպես Մարդա, Մարդե, Մարդե բերդ, Մարդես, Մարդիս, Մարտին, Մերդին, Մերթին, Մերիտ, Մերտ, Մերտին), քաղաք, բերդաքաղաք Թուրքիայի հարավարևելյան հատվածում։ Վերին (Հայոց) Միջագետքի հին բերդաքաղաքներից էր։ Գտնվում էր Եդեսիա և Մծբին քաղաքների միջև, բարձր և ապառաժոտ լեռան զառիվայր լանջին։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շրջապատված էր հաստ պարիսպներով և աշտարակներով։ Հարավից շրջապատված էր լեռնային վեմերով։ Տները շինված էին լեռան դարավանդների վրա։ Ջուրն աղի էր, խմում էին անձրևաջուր։ Օդը առողջարար։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիշատակված է հայ միջնադարյան աղբյուրներում։ Օսմանյան տիրապետության շրջանում կոչվել է նաև Մերդին։

Քյաթիբ Չելեբին լեռան վրա «ապակու հանքեր» էր տեղադրել։ 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ Մարդինից տարագրվել է 4663 հայ, իսկ քաղաքի մոտ գտնվող Ռաս էլ Այն (Րասուլ Այն) փոքրիկ բնակավայրում թուրքերը դաժանորեն կոտորել են 90000 հայերի։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

XX դարի սկզբներին ուներ 1000 տուն, դարի վերջին՝ մոտ 20000 բնակիչ, որից 7230 հայեր, 1914 թ՝ 25000 բնակիչ, որից 1500 հայեր, մնացածը՝ թուրքեր, ասորիներ, քրդեր, արաբներ և այլք։

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայերն զբաղվում էին արհեստներով (հատկապես պղնձագործությամբ) և առևտրով։ Քաղաքի շրջակայքում մշակում էին բամբակ, իսկ քաղաքում սրանից պատրաստում էին բեհեզ և այլ գործվածքներ։

Պատմամշակութային կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուներ երկու եկեղեցի, մզկիթներ, դպրոց։ Հայկական եկեղեցին եպիսկոպոսանիստ էր։ Այստեղ կային հրապարակներ, բաղնիքներ, իջևանատներ, ջրհորներ։ Հնում ավելի բազմամարդ և շքեղ էր։

Պահպանվել են մի շարք հնություններ, որոնց թվում Մարդինի անառիկ բերդը՝ իր աշտարակ դիտարանով, որը գտնվում էր լեռան վրա և ուներ քաղաքին կապող արհեստական սանդղավոր ճանապարհ։ Վերևում՝ բերդի ներսում, կային ցանքատարածություն և աղբյուր։ Բերդապահների թիվը 19-րդ դարի սկզբին հասնում Էր 500-ի։ Քաղաքից դուրս կար մենաստան[2]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 308