Հոգևոր մենություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ռետրիտի կենտրոն Ջորջիա նահանգի Հռոմ քաղաքում
Սեմինարիստը աղոթում է Մասաչուսեթսի օրհնված Հովհաննես 23-րդ ազգային ճեմարանի մատուռում մասնագիտական տարբերակման նահանջի ժամանակ

Հոգևոր մենություն կամ ռետրիտ (անգլ.՝ retreat), միջազգային նշանակում՝ հոգևոր պրակտիկային նվիրված ժամանցի համար։

Տարբեր կրոնական համայնքների համար իմաստը կարող է տարբեր լինել։ Հոգևոր նահանջները հինդուական, հուդայական, բուդդայական, քրիստոնեական և սուֆիական շատ համայնքների անբաժանելի մասն են։

Կան տարբեր տեսակի հոգևոր նահանջներ, ինչպիսիք են առողջության նահանջները, սպա, արկածային, դետոքսային, յոգայի և կրոնական[1]։

Հինդուիզմում և բուդդիզմում մեդիտատիվ նահանջները ոմանց կողմից դիտվում են որպես կենտրոնացման և խորաթափանցության կարողությունը խորացնելու ինտիմ միջոց։

Նահանջները տարածված են նաև քրիստոնեական եկեղեցիներում և ստեղծվել են Սուրբ Իգնատիոս դե Լոյոլայի (1491-1556) կողմից իր հոգևոր վարժություններում։ Ավելի ուշ՝ 1922 թվականին, Պիոս XI պապը Իգնատիոսին հռչակել է հոգևոր վանքերի հովանավոր սուրբ։ Շատ բողոքականներ, կաթոլիկներ և ուղղափառ քրիստոնյաներ ամեն տարի մասնակցում և կազմակերպում են հոգևոր նահանջների։

Մեդիտատիվ նահանջները կարևոր պրակտիկա են սուֆիզմի մեջ՝ իսլամի առեղծվածային ուղին։ Սուֆի ուսուցիչ Իբն Արաբի արաբերեն գիրքը՝ «Ճանապարհորդություն դեպի տիրո ուժը» (Ռիսալաթ Ալ-Անվար)[2], որը ներքին ճանապարհորդության ուղեցույց է, այն հրատարակվել է ավելի քան 700 տարի առաջ։

Բուդդիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երիտասարդ վանականը մեդիտացիոն նահանջում, Յերպա, Տիբեթ, 1993 թվական

Նահանջը կարող է լինել ինչպես մեկուսացման ժամանակ, այնպես էլ համայնքային փորձ։ Որոշ նահանջներ անցկացվում են լուռ, իսկ մյուսները կարող են շատ խոսակցություններ ունենալ՝ կախված ընդունող հաստատության և (կամ) մասնակից(ների) հասկացողությունից և ընդունված պրակտիկայից։ Նահանջները հաճախ անցկացվում են գյուղական վայրերում կամ հեռավոր վայրերում, մասնավոր, նահանջի համար նախատեսված կենտրոններում՝ ինչպիսին է վանքը։ Որոշ առաջադեմ պրակտիկանտների նահանջներ կարող են անցկացվել մթության մեջ, նահանջի մի ձև, որը տարածված է որպես ձոգչենի առաջադեմ պրակտիկա տիբեթական բուդդիզմի Նյինգմա դպրոցում։

Հոգևոր նահանջները ժամանակ են տալիս արտացոլման, աղոթքի կամ մեդիտացիայի համար։ Դրանք անհրաժեշտ են համարվում բուդդիզմում[3] և սովորական պրակտիկա են, քանի որ Վասան կամ անձրևային սեզոնի նահանջը հաստատվել է բուդդիզմի հիմնադիր Գաուտամա Բուդդայի կողմից։ Զեն բուդդիզմում նահանջները հայտնի են որպես սեշին։

Քրիտոնեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վոդզիսլավ Սլենսկի «Մենության տունը»

Քրիստոնեական նահանջը կարող է ամենահեշտը սահմանվել որպես որոշակի ժամանակ (մի քանի ժամից մինչև մեկ ամիս տևողությամբ), որն անցկացվել է սովորական կյանքից հեռու՝ նպատակ ունենալով վերամիավորվել, սովորաբար աղոթքով, Աստծո հետ։ Թեև առօրյա կյանքը ավելի խորը մակարդակի վրա Աստծո հետ կապվելու պրակտիկան, լինի դա անապատում, թե վանքում, գրեթե նույնքան հին է, որքան քրիստոնեությունը, Աստծուց որոշակի ժամանակ անցկացնելու պրակտիկան ավելի ժամանակակից երևույթ է, որը թվագրվում է 1520-ական թվականներով և Սուրբ Իգնատիուս Լոյոլայի ստեղծագործությունը հոգևոր վարժությունների մասին[4]։ Հիսուսի քառասուն օրվա պահքը անապատում օգտագործվում է որպես մենության աստվածաշնչյան արդարացում[5]։

Նահանջը մասսայականացվել է հռոմեական կաթոլիկ հասարակության մեջ Հիսուսի (Հիսուսի միաբանություն) հասարակության կողմից, որի հիմնադիրը՝ Սուրբ Իգնատիոս Լոյոլան, լինելով աշխարհիկ մարդ, սկսել է 1520-ականներին ուրիշներին ուղղորդել վարժությունների կատարման (դրանց մասնակցության) մեջ[4]։ Ի հայտ է եկել վարժությունների մեկ այլ ձև, որը հայտնի է դարձել որպես տասնիններորդ «Դիտարկում»՝ թույլ տալով շարունակել իրենց սովորական գործունեությունը՝ պայմանով, որ այդ հատուկ նպատակի համար օրական մի քանի ժամ հատկացվի[6]։ Հոգևոր վարժությունները նախատեսվել են այն մարդկանց համար, որոնք ցանկանում էին իրենց կյանքում ավելի մոտ ապրել Աստծո կամքին։ 17-րդ դարում նահանջները շատ ավելի լայն տարածում են գտել կաթոլիկ եկեղեցում։

Ի սկզբանե նահանջները համապատասխան չեն համարվել կանանց համար, բայց 1674 թվականին Կատրին դե Ֆրանչևիլը, բրետոնացի Վինսենթ Հյուբիի (Ֆրանսիա) աջակցությամբ, հիմնել է կանանց նահանջի տունը Վան քաղաքում։ Սա վերածվել է աշխարհականների համայնքի, որոնք նույնպես դուստր տուն են հիմնել Քեմփերում, բայց ցրվել են ֆրանսիական հեղափոխության կողմից։ Այնուամենայնիվ, ոմանք միավորվել են դպրոցներ հիմնելու համար, և լրացուցիչ համայնքներ են ստեղծվել Անգլիայում, իսկ ավելի ուշ՝ Իռլանդիայում, Բելգիայում, Նիդեռլանդներում և Իտալիայում։ Դրանք զարգացել են 19-րդ դարի ընթացքում La Retraite անվան տակ՝ միանձնուհիների կրոնական ժողովի մեջ։ Քույրերի ակտիվ մասնակցությունը նահանջներին կրճատվել է ավելի ուշ՝ 19-րդ դարում, բայց կրկին ծաղկել է Վատիկանի երկրորդ ժողովից հետո՝ ներառելով համայնքի ընդլայնումը Չիլիում, Հարավային Աֆրիկայում, Կամերունում և Մալիում[7]։

Հոգևոր նահանջները Անգլիկան եկեղեցում ներդրվել են Սուրբ Խաչի անգլո-կաթոլիկ եկեղեցու քահանաների կողմից 1856 թվականին՝ նախ հոգևորականների, իսկ ավելի ուշ՝ աշխարհականների համար[8][9][10]։ Այս նահանջները շարունակվել են հինգ օր[11]։ Սուրբ Խաչի ընկերության առաջին նահանջներն անցկացվել են գաղտնի։ Այս պրակտիկան տարածվել է անգլո-կաթոլիկ քահանաների կողմից, ինչպիսիք են Ֆրենսիս Հենրի Մյուրեյը[12], Ալեքսանդր Ֆորբսը և Թոմաս Թելուսոն Քարթերը։ Օքսֆորդի շարժումը հետագայում տարածել է նահանջի պրակտիկան շատ բարեպաշտ տղամարդկանց և կանանց շրջանում՝ փոխառելով կաթոլիկ պրակտիկաները։ Նրանց նահանջները սովորաբար տևել են 3-4 օր և ուղեկցվել են լռությամբ ու աղոթքներով։

19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի առաջին տարիներին նահանջները սկսել են տարածվել բանվոր դասակարգի շրջանում և նրանց սահմաններից դուրս, որոնք աչքի էին ընկնում ուշագրավ նվիրվածությամբ։ Այս նահանջներն ավելի քիչ ասկետիկ բնույթ են ունեցել և ներառել էին ավելի շատ զրույցներ ու Ժամանց։ Սովորաբար դրանք տևել են 1-3 օր։

Հոգևոր նահանջները կարող են կենտրոնանալ տարբեր թեմաների վրա, որոնք ամրապնդում են քրիստոնեական արժեքները, սկզբունքները և սուրբ գրությունների ըմբռնումը։ Դրանք կարող են լինել անհատական կամ ներառել խմբեր։ Հաճախ տեղի են ունենում քրիստոնեական երիտասարդական խմբերի նահանջներ, ինչպես նաև կիրակնօրյա դպրոցի դասընթացներ, Աստվածաշնչի ուսումնասիրության տղամարդկանց և կանանց խմբեր և էքսկուրսիաներ քրիստոնեական դպրոցներում։ Քրիստոնեական նահանջների ընդհանուր վայրերն են եկեղեցիները և նահանջի կենտրոնները։ Նահանջի կենտրոնները սովորաբար առաջարկում են գիշերակաց (օրինակ՝ տնակում կամ հանրակացարանում), սնունդ, միջոցառումներ, հանդիպումների սենյակներ և մատուռի տարածք։

Մանրեսի նահանջի կենտրոն, Պիկերինգ, Օնտարիո

Մեդիտացիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեդիտացիայի դասընթացները կամ նահանջները, ինչպես խմբով, այնպես էլ միայնակ, շատ մեդիտատիվ ավանդույթների սովորական մասն են կազմում[13][14][15][16]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. - 12 Different Types Of Retreats You Can Experience
  2. Ibn Arabi (1981). Journey to the Lord of Power: A Sufi Manual on Retreat. Rabia Terry Harris (trans.). Inner Traditions. ISBN 978-0-89281-018-5.
  3. «What is a retreat? at Padmaloka.org». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  4. 4,0 4,1 O'Malley, J W 1993, 'The First Jesuits', Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts p. 4
  5. Desert Living 2009, page 52
  6. O'Malley, J W 1993, 'The First Jesuits', Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts p. 129
  7. La Retraite – history
  8. McIlhiney, D.B. (1988). A Gentleman in Every Slum: Church of England Missions in East London, 1837-1914. Princeton Theological Monograph Series. Pickwick Publications. էջ 25. ISBN 978-0-915138-95-1. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 11-ին.
  9. Bodington, C. (1905). Devotional Life in the Nineteenth Century. SPCK. էջ 176. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 11-ին.
  10. Walsh, W. (1899). The Secret History of the Oxford Movement. His Synthetic philosophy. C.J. Thynne. էջ 57. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 11-ին.
  11. Stone, Darwell (1919). «Retreats». In Hastings, J.; Selbie, J.A.; Gray, L.H. (eds.). Encyclopaedia of Religion and Ethics. Encyclopaedia of Religion and Ethics. Scribner. էջ 744.
  12. Yates, P.E.H.N.; Yates, N. (1999). Anglican Ritualism in Victorian Britain, 1830-1910. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-826989-2.
  13. Dhamma Giri - Vipassana International Academy
  14. «How an intensive ten-day meditation retreat could transform your life». The Independent (անգլերեն). 2015 թ․ օգոստոսի 18.
  15. Dunford, Jane (2018 թ․ հունվարի 13). «The best yoga, mindfulness and fitness breaks for 2018». The Guardian.
  16. «10 of the world's best meditation retreats». CNN Travel (անգլերեն). 2013 թ․ հունիսի 25.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հոգևոր մենություն» հոդվածին։