Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ
Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը
Մումբայի Ջամշեդ Բհաբհա թատրոնում
Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ (եբրայերեն՝ התזמורת הפילהרמונית הישראלית, ha-Tizmoret ha-Filharmonit ha-Yisre'elit), Իսրայելի սիմֆոնիկ նվագախումբ՝ հիմնված Թել Ավիվում։ Հիմնական համերգասրահը Թել Ավիվի Չարլզ Բրոնֆմանի դահլիճն է։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պաղեստինյան նվագախմբից մինչև Իսրայել Ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ (1936-1948)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իսրայելական ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը հիմնադրվել է 1936 թվականին Պաղեստինի նվագախմբի ջութակահար Բրոնիսլավ Հուբերմանի կողմից, եվրոպական նվագախմբերից բազմաթիվ հրեա երաժիշտների հեռացման ժամանակ։ Նվագախմբի առաջին համերգը տեղի է ունեցել Թել Ավիվում, 1936 թվականի դեկտեմբերի 26-ին, Արտուրո Տոսկանինիի կողմից։ Նվագախմբի առաջին գլխավոր դիրիժորն է եղել Ուիլյամ Սթայնբերգը։
1938-1945 թվականներին նվագախմբի գլխավոր ղեկավար է եղել Լեո Քեստենբերգը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում նվագախումբը 140 անգամ հանդես է եկել դաշնակից զինվորների, այդ թվում` 1942 թվականին Էլ Ալամեյնի հրեական բրիգադի զինվորների համար։ Պատերազմի վերջում նվագախումբը հանդես է եկել ազատագրված Բելգիայում։ 1948 թվականին Իսրայելի Պետության ստեղծումից հետո նվագախումբը վերանվանվել է Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ։
1948 թվականից ի վեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1958 թվականին նվագախումբն արժանացել է Իսրայելի մրցանակին[1]։
Նվագախմբի պատմության մեջ առանձնահատուկ դիրիժորներ են եղել Լեոնարդ Բերնսթայնը և Զուբին Մեթան։ Բերնսթայնը սերտ կապեր է պահպանել նվագախմբի հետ 1947 թվականից, 1988 թվականին նվագախումբը նրան շնորհել է պատվավոր դիրիժորի կոչում։ Մեթան նվագախմբի երաժշտական խորհրդատու դարձավ 1968 թվականին։ Նվագախումբը պաշտոնապես երաժշտական ռեժիսոր չուներ, այլ՝ «երաժշտական խորհրդատուներ» մինչև 1977 թվականը, երբ Մեթան նշանակվեց նվագախմբի առաջին երաժշտական տնօրեն[2]։ 2016 թվականի դեկտեմբերին Իսրայելի ֆիլհարմոնիկը հայտարարել է, որ Մեթան պետք է պաշտոնավարի մինչև 2019 թվականի հոկտեմբեր[3]։ Նվագախմբի գլխավոր հյուր-դիրիժորներն են եղել Յոել Լևին և Ջանանդրեա Նոսեդան։
Մեթայի հետ նվագախումբը Decca Records-ի համար մի շարք ձայնագրություններ է կատարել։ Բերնսթայնի հետ նվագախումը ձայնագրել է իր ստեղծագործությունները և Իգոր Ստրավինսկու ստեղծագործությունները։ Նվագախումբը նաև համագործակցել է ճապոնացի կոմպոզիտոր Յոկո Կանոյի հետ Մակրոս Պյուս անիմեի սաունդթրեքի համար։
1936 թվականի դեկտեմբերին Պաղեստինի նվագախմբի համերգները ղեկավարել է Արտուրո Տոսկանինին՝ կատարելով Ռիչարդ Վագների երաժշտությունը[4]։ Սակայն 1938 թվականի նոյեմբերին Բյուրեղապակյա գիշերվա ջարդերից հետո նվագախումբը դե ֆակտո արգելք է դրել Վագների աշխատանքի վրա կոմպոզիտորի հակասեմականության և Նացիստական Գերմանիայի հետ նրա երաժշտության կապի համար[5]։
2007 թվականին Լահավ Շանին առաջին անգամ նվագախմբի կազմում հանդես է եկել որպես հյուր-մենակատար։ 2013 թվականի հոկտեմբերից նա նվագախմբի հետ հանդես է եկել որպես հյուր-դիրիժոր։ 2018 թվականի հունվարին նվագախումբը հայտարարել է, որ Շանին նշանակվել է հաջորդ երաժշտական տնօրեն 2020-2021 թվականների շրջանի համար։ 2019-2020 թվականներին նա կստանա Երաժշտական տնօրենի կոչում[6][7]։
Երաժշտական խորհրդատուներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ուիլյամ Սթայնբերգ (1936-1938)
- Լեոնարդ Բերնսթայն (1947-1949, դափնեկիր դիրիժոր 1988-1990)
- Պոլ Պարե (1949-1951)
- Բերնարդինո Մոլինարի
- Ժան Մարտինոն (1957-1959)
- Զուբին Մեթա (1969-1977)
Նվագախմբի ղեկավարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Զուբին Մեթա (1977-2019)
- Լահավ Շանի (2020-)
Բոյկոտի հակասություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2011 թվականի սեպտեմբերի 1-ին Լոնդոնում The Proms փառատոնի ընթացքում պաղեստինցի ցուցարարներն ընդհատել են նվագախմբի ելույթը։ Ռադիոհեռարձակումն ընդհատվել է, սակայն համերգը մի քանի օր անց կրկին հեռարձակվել է[8]։ Նվագախմբի գլխավոր քարտուղար Ավի Շոշանին Լոնդոնի «Թայմս» թերթին տված հարցազրույցի ժամանակ հայտնել է, որ նվագախումբը այլևս հանդես չի գա Մեծ Բրիտանիայում[9]։ Տեղի ունեցածի համար ոչ ոք չդատապարտվեց, մասամբ այն պատճառով, որ Ալբերտ թագավորական սրահի ղեկավարությունը, որտեղ տեղի էր ունեցել համերգը, հրաժարվել էր համագործակցել Իսրայելին աջակցող իրավաբանների խմբի հետ[10]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Israel Prize recipients in 1958 (in Hebrew)». Israel Prize Official Site. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 17-ին.
- ↑ Davidson, Justin (2007 թ․ հունվարի 28). «His Life's Work: Zubin Mehta and the Israel Philharmonic». Newsday. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 30-ին.
- ↑ «Zubin Mehta announces retirement from Israel Philharmonic». Jerusalem Post. 2016 թ․ դեկտեմբերի 26. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
- ↑ Hilferty, Robert (2007 թ․ հունվարի 29). «Facing the Wagner Question». New York Sun. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 30-ին.
- ↑ Walsh, Michael (1992 թ․ հունվարի 13). «The Case of Wagner - Again». Time. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 30-ին.
- ↑ «Lahav Shani Named Music Director of the IPO» (Press release). Israel Philharmonic Orchestra. 2018 թ․ հունվարի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 17-ին.
- ↑ Michael Cooper (2018 թ․ հունվարի 17). «After 50 Years, Israel Philharmonic Names a New Conductor». New York Times. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 17-ին.
- ↑ Marcus Dysch (2011 թ․ սեպտեմբերի 2). «Anti-Israel protesters disrupt BBC Proms». The Jewish Chronicle. United Kingdom. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 1-ին.
- ↑ Neil Fisher (2012 թ․ հունվարի 3). «We represent the country the minute we go on stage». The Times. United Kingdom.
- ↑ Simon Rocker (2012 թ․ փետրվարի 23). «No prosecution in Israel Proms disruption». The Jewish Chronicle. United Kingdom. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 3-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||||||||||
