Գերասկոֆոբիա
Գերասկոֆոբիա, ծերացման հանդեպ անբնական կամ անդադար վախ[1]։
Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գերասկոֆոբիա տերմինը ծագում է հունարեն γηράσκω, գերասկո՝ «Ես ծերանում եմ», և φόβος, ֆոբոս՝ «վախ» բառերից[2]։ Որոշ հեղինակներ այն անվանում են գերոնտոֆոբիա, չնայած դա կարող է վերաբերել նաև տարեցների վախին՝ memento mori[2]։
Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գերասկոֆոբիան կլինիկական ֆոբիա է, որը սովորաբար դասակարգվում է հատուկ ֆոբիաների կամ մեկ հատուկ խուճապային տրիգերից վախերի շարքում։ Գերասկոֆոբիան կարող է հիմնված լինել միայնակ մնալու, առանց ռեսուրսի և տարիքային թուլության պատճառով իր մասին հոգ տանելու անկարողության վախի վրա[3]։
Ֆոբիան ունեցողները հաճախ զգում են, որ ծերացումն առաջին նշանն է, որ իրենց իմունային համակարգը սկսում է թուլանալ, ինչն իրենց դարձնում է ավելի խոցելի և հակված հիվանդությունների։ Նրանք ծերացումը դիտարկում են որպես մարդկային թերություն, քայքայում, երկարատև հաշմանդամություն, մահացու քրոնիկ հիվանդություն[4][5][6]։ և վերջնական ինքնաբուխ կենսաբանական ինքնաոչնչացում, այլ ոչ թե բնական գործընթաց[7][8][9]։
Նույնիսկ երեխաները, ովքեր բախվում են կյանքի անցողիկության գաղափարին, սահմանափակ առողջությանը, արտաքին կախվածությանը (օրինակ՝ դեղանյութեր, հատուկ գործիքներ՝ անվասայլակ, ռոլեր, ընթերցանության ակնոց), ծերացումը և դրա ինքնաոչնչացնող հետևանքները (ինչպիսիք են քաղցկեղը և առողջության կորուստը, փխրունությունը, հոդաբորբը և մահը), կարող են գերասկոֆոբ դառնալ ճանաչողական կոգնիտիվ դիսոնանսի պատճառով։
Ախտանշաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիրաբուժություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որոշ գերասկոֆոբներ[8] հաճախ դիմում են պլաստիկ վիրաբուժության՝ կնճիռները ձգելու համար, որպեսզի ավելի երիտասարդ տեսք ունենան[10]։, մինչդեռ մյուսների հիմնական մտահոգությունը ծերացման գործընթացում առաջացած ներքին, կենսաբանական երկարատև վնասներն են։
Կենսաբանական անբավարարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գերասկոֆոբները հատկապես վախենում են առողջության թուլացումից, տարիքային հիվանդությունների ռիսկայնությունից և բարեկեցության անխուսափելի կորստից, որը գալիս է ծերացման գործընթացի հետ միասին։ Սա ներառում է սահմանափակ անհատական շարժունակություն, կախվածություն դեղատոմսային դեղերից, ատամների ոսկրափուտ և պրոթեզների կորուստ, ոսկրային խտության կորուստ, գենետիկական վնասվածքների կուտակում, ձայնի աղավաղում, մարմնի ֆունկցիոնալության կորուստ (օրինակ՝ տեսողություն, որը հանգեցնում է արտաքին գործիքներից կախվածության), կատարակտ, հոդաբորբ, աղեստամոքսային տրակտի հիվանդություններ, հիդրացիայի խանգարում, երիկամային անբավարարության և քաղցկեղի աճող ռիսկ, լիմֆոմա, ուղեղի մշտական անդառնալի վնասում, խլություն, մկանների զանգվածի կորուստ, պտղաբերության և էրեկտիլ դիսֆունկցիայի կորուստ, զգայական դեֆիցիտներ[11]։, դեմենցիա (մոռացում, հիշողության կորուստ, Ալցհայմերի հիվանդություն, կյանքի ընդհանուր որակի մշտական կորուստ[8][9]։
Մարդու դանդաղ գործողության կենսաբանական ռումբի (կամ տարիքային ռումբի) ներկայումս անդառնալի վնասակար հետևանքների պատճառով նրա ֆիզիկական հնարավորությունները և ազատությունը գնալով ավելի սահմանափակ են դառնում, մշտապես սահմանափակվում են ծերությամբ, ինչը կարող է հանգեցնել անորոշության և կյանքի իմաստի արժեզրկման[12][13]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գերոնտոֆոբիա
- Մահվան վախ
- Ֆոբիաների ցանկ
- Միջին տարիքի ճգնաժամ
- Նիհիլիզմ
- Այլասիրություն
- Էքզիստենցիալ ճգնաժամ
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Definition of gerascophobia on MedTerms.com». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 18-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 8-ին.
- ↑ 2,0 2,1 Perspectives on Aging, by Priscilla W. Johnston, 1982, 0-88410-734-5, pp. 239-241
- ↑ John G. Robertson, An Excess of Phobias and Manias, p. 90.
- ↑ 2015 StatNews article about aging
- ↑ Futurism.com article by medical experts
- ↑ Article by LongevityReporter.org from December 5th 2016.(չաշխատող հղում)
- ↑ https://www.the-scientist.com/?articles.view/articleNo/47264/title/Opinion--Aging--Just-Another-Disease/
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Quote from BBC documentary “Can ageing be delayed, stopped or even reversed? BBC News” by Unity Biotechnology founder Nathaniel David: "Everyone you know suffers from aging. Everyone."
- ↑ 9,0 9,1 Quote from BBC documentary “Can ageing be delayed, stopped or even reversed? BBC News” by Unity Biotechnology founder Nathaniel David: "Anyone who tells you that aging is beautiful and something to embrace is either dishonest with you or dishonest with themselves. I see no beauty."
- ↑ https://abcnews.go.com/GMA/BeautySecrets/story?id=2991351&page=1
- ↑ FightAging.org article “The fall into nihilism”, 2017-07-25
- ↑ PsychologyToday article: The complicated relationship between disability and purpose
- ↑ Article from ConfinedToSuccess.com about lacking sense of purpose due to disability: Finding purpose when disabled.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տեսանյութեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Video by science channel Veritasium (Derek Müller)
- “Our Greatest Dilusion” (2015-08-18)
- “How Long Will You Live?” (2015-11-25).
- “Becoming immortal - VPRO documentary - 2018” (2018-03-04)
- “The End Of Ageing (Medical Documentary) - Real Stories” (2017-11-10)
- BBC News documentary movie։ “Can ageing be delayed, stopped or even reversed? BBC News” (2018-02-11)
- “How we can finally win the fight against aging | Aubrey De Grey | TEDxMünchen” (2017-01-11)
- How People Disappear by vSauce (Michael Stevens) (2013-09-25)
- Why don't we all have cancer by vSauce (2014-05-19).
- CGP Grey։ “Why Die?”
- Kurzgesagt – In a Nutshell։
- Why Age? Should We End Aging Forever? (2017-10-20)
- How to Cure Aging – During Your Lifetime? (2017-11-03)
- A Selfish Argument for Making the World a Better Place – Egoistic Altruism (2018-03-18)
- Optimistic Nihilism (2017-07-26)