Արշավիր Հակոբյան

Արշավիր Հակոբյան
Ծնվել է	հունվարի 6, 1908; Սիտական, Կաղզվանի գավառ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հունվարի 27, 1993 (85 տարեկան); Երևան, Հայաստան
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	պատմաբան
Հաստատություն(ներ)	ՀԿԿ, Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա և ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ
Ալմա մատեր	Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան (1940)
Կոչում	պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	պատմական գիտությունների դոկտոր (1967)
Տիրապետում է լեզուներին	հայերեն
Պարգևներ	; և
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Հակոբյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Արշավիր Մնացականի Հակոբյան (հունվարի 6, 1908(1908-01-06)^[1]^[2], Սիտական, Կաղզվանի գավառ, Ռուսական կայսրություն^[1]^[2] - հունվարի 27, 1993(1993-01-27)^[2], Երևան, Հայաստան^[2]), հայ պատմաբան։ Պատմական գիտությունների դոկտոր (1954), պրոֆեսոր (1960)։ ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1967)։ ԽՍՀՄ Հայրենական Մեծ Պատերազմի մասնակից («Հանուն հայրենիքի» ռազմաճակատային թերթի խմբագիր)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արշավիր Հակոբյանը ծնվել է 1908 թվականի հունվարի 6-ին Կարսի մարզի Սարիղամիշի գավառի Ստհան գյուղում։ Փրկվելով քեմալական թուրքերի կոտորածներից՝ ապաստան է գտել Երևանում։ 1920 թվականին աշխատել է Երևանի տպարանում, եղել գրաշարի օգնական, ապա՝ գրաշար։ Խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո Հակոբյանի աշխատանքի և ուսման հնարավորություններն ընդյալնվել են։ 1924 թվականին անդամագրվել է լենինյան կոմերիտմիությանը, 1928 թվականի հոկտեմբերին տպարանի կուսակցական կազմակերպությունը Հակոբյանին ընդունել է լենինյան կուսակցության շարքերը։ 1929-1930 թվականներին եղել է «Սովետական Հայաստան» թերթի կուսակցական և մասսայական բաժնի քարտուղար։ Բանֆակն ավարտելուց հետո նշանակվել է Երևանի գյուղատնտեսական բանֆակի ուսմասվար և պատմության դասատու։ 1932-1939 թվականներին վարել է կուսակցական ղեկավար աշխատանք, եղել շրջկոմի բաժնի վարիչ, Լենինականի քաղկոմի հրահանգիչ, կուսշրջկոմի քարտուղար, ՀԿԿ Կենտկոմի պրոպագանդիստ։ 1939-1941 թվականներին աշխատել է ԽՍՀՄ ԳԱ Հայկական մասնաճյուղի (Արմֆան) պատմության ինստիտուտում՝ որպես կրտսեր գիտաշխատող, մարքսիզմ-լենինիզմի հիմունքներ է դասավանդել Գյուղատնտեսական ինստիտուտում։ Ավարտել է Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական ինստիտուտի պատմության ֆակուլտետը (1940)։ 1951-1980 թվականներին եղել է ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի բաժնի վարիչ, ապա՝ գիտական խորհրդատու^[3]։

Հայրենական մեծ պատերազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1941 թվականի հուլիսին Հակոբյանը զորակոչվել է Կարմիր բանակ, ծառայել Հայկական 408-րդ հրաձգային դիվիզիայում, սկզբում որպես 672-րդ հրաձգային գնդի պրոպագանդիստ, 1942 թվականի մարտից՝ «Հանուն հայրենիքի» թերթի խմբագիր։ 1942 թվականի դեկտեմբերին ավագ քաղղեկ Հակոբյանը նշանակվել Է Անդրկովկասյան ռազմաճակատի հյուսիսային զորախմբի «Առաջ՝ հանուն հայրենիքի» թերթի խմբագրի տեղակալ։ 1943 թվականի սեպտեմբերի սկզբին կապիտան Հակոբյանը նշանակվել է Հայկական 89-րդ հրաձգային դիվիզիայի քաղբաժնի ագիտատոր և մասնակցել Թամանի, Կերչի և Ղրիմի ազատագրման համար մղված մարտերին։ Ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Լեհաստանի ազատագրման համար մղված մարտերին, աչքի ընկել Ռուսկի Բրուդի մոտ ֆաշիստական շուրջ վեց հազար հոգուց բաղկացած խմբավորման ջախջախմանը։ Հայկական 89-րդ Թամանյան դիվիզիայի շարքերում Հակոբյանն ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Օդերի Ֆրանկֆուրտ քաղաքից հարավ՝ գետի ձախ ափին գրավված հենակետի 60-օրյա հերոսական պաշտպանությանը, ապա Բեռլինի ճակատամարտին։ Հայկական Թամանյան եռակի շքանշանակիր հրաձգային դիվիզիայի կազմում վերադարձել է Խորհրդային Հայաստան և մինչև 1946 թվականի հուլիս շարունակել է ծառայությունը բանակում։ Այնուհետև Հակոբյանն աշխատել է Երևանի սպայի տանը՝ որպես մարքս-լենինյան պատրաստության գծով ավագ հրահանգիչ։ Սովետական բանակից զորացրվել է 1947 թվականի հուլիսին^[4]։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարմիր աստղի շքանշան (2)
«Պատվո նշան» շքանշան
«Աշխատանքային արիության համար» մեդալ
«Աշխատանքի վետերան» մեդալ
«50 տարի ԽՄԿԿ շարքերում» կրծքանշան
Հայրենական պատերազմի 1-ին աստիճանի շքանշան
Հայրենական պատերազմի 2-րդ աստիճանի շքանշան
ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1967)

Գիտական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխատությունները վերաբերում են Խորհրդային Հայաստանի պատմությանը («Սովետական Հայաստանը ժողովրդական տնտեսության վերականգնման ժամանակաշրջանում (1921-1925 թթ.)», 1955, «Սովետական Հայաստանը կոմունիստական շինարարության հինգերորդ հնգամյակի տարիներին. 1951-1955 թ.», 1962)։ Մասնակցել է «Հայ ժողովրդի պատմություն» (հ. 7, 1967, հ. 8, 1970) կոլեկտիվ աշխատության ստեղծմանը։

Հակոբյանը գործուն մասնակցություն է ունեցել Խորհրդային Հայաստանում լույս տեսած փաստաթղթերի մի շարք ժողովածուների, այդ թվում «Հոկտեմբերյան Սոցիալիստական մեծ հեղափոխությունը և սովետական իշխանության հաղթանակը Հայաստանում» (ռուսերեն) «Սովետական Հայաստանը Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին» և այլն^[5]։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքացիական կռիվները Հայաստանում, 1921 թվականին, Երևան, 1948։
Կոմունիստական պարտիայի քաղաքականությունը սովետական հասարակարգի կենսական հիմքն է։ Նյութեր զեկուցողների համար, Նիկոլաև Վ. Ֆ, Հակոբյան Արշավիր Մնացականի, ՀՍՍՌ քաղաքական և գիտական գիտելիքների տարածման ընկերություն, Երևան, ՀՍՍՌ ԳԱ հրատարակչություն, 1953^[6]։
Ուրվագծեր Սովետական Հայաստանի պատմության։ Պրակ 1-ին, Երևան, ՀՍՍՌ ԳԱ հրատարակություն, 1954 (համահեղինակ)։
Սովետական Հայաստանը ժողովրդական տնտեսության վերականգնման ժամանակաշրջանում 1921-1925 թվականներ, 1955։
Հայ ժողովրդի պատմություն։ Ձեռնարկ միջնակարգ դպրոցի համար, Երևան, ՀՍՍՌ ԳԱ հրատարակչություն, 1957 (համահեղինակ)։
Մեծ Հոկտեմբերի դրոշի ներքո։ (Հոդվածների ժողովածու), Երևան, ՀՍՍՌ ԳԱ հրատարակչություն, 1957 (համահեղինակ)։
Հայ ժողովրդի պատմություն։ Դասագիրք. Մաս 3, Հակոբյա Արշավիր Մնացականի, Մնացականյա Ա., Երևան, ԳԱԱ հրատարակչություն, 1958։
Ուրվագծեր Սովետական Հայաստանի պատմության։ Պրակ 2-րդ, Երևան, ՀՍՍՌ ԳԱ հրատարակություն, 1958 (համահեղինակ)։
Հայաստանի բանվորների և գյուղացիների հաղթանակը 1921 թվականի քաղաքացիական կռիվներում։ Երևան, Հայպետուսմանկհրատ, 1960։
Հոկտեմբերյան Սոցիալիստական Մեծ ռևոլյուցիան և Սովետական իշխանության հաղթանակը Հայաստանում։ Փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու, Երևան, ՀՍՍՌ ԳԱ հրատարակչություն, 1960 (համահեղինակ)։
Սովետական Հայաստանը կոմունիստական շինարարության հինգերորդ հնգամյակի տարիներին. 1951-1955 թվականներ, 1962։
Գիրք հերոսների մասին։ Հակոբյան Արշավիր Մնացականի, Խալեյան Ե. Մ., Երևան, ՀՍՍՌ ԳԱ հրատարակչություն, 1964^[7]։
Հավասարների եղբայրությունը։ Հակոբյան Արշավիր Մնացականի, Երևան, «Հայաստան», 1973։
Հայաստանի բանգյուղտեսչությունը սոցիալիզմի համար մղված պայքարում։ (1920-1934), Հակոբյան Արշավիր Մնացականի, Երևան, ՀԽՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, 1974։
Հերոսական մարտերում։ Հակոբյան Արշավիր Մնացականի, Երևան, «Հայաստան», 1975։
Մեծ Հոկտեմբերի ուղիով։ Երևան, ՀԽՍՀ ԳԱ հրատարակչությոուն, 1977 (համահեղինակ)։
89-րդ Թամանյան կարմրադրոշ, Կուտուզովի II աստիճանի, Կարմիր աստղի շքանշանակիր հայկական հրաձգային դիվիզիայի մարտական ուղին։ Փաստաթղերի և նյութերի ժողովածու, ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Պատմության ինստիտուտ, Երևան, Ա. հ, 1985 (համահեղինակ)^[8]։
Կովկասյան նախալեռներից մինչև Բեռլին։ ՀԽՍՀ «Գիտելիք» ընկերություն, Երևան, Ա. հ., 1985 (համահեղինակ)^[9]։
Կովկասյան նախալեռներից մինչև Բեռլին-Էլբա։ Եռակի շքանշանակիր 89-րդ Թամանյան հայկական հրաձգային դիվիզիայի մարտական ուղին, Երևան, ՀԳԱ հրատարակչություն, 1991 (համահեղինակ)^[10]։
Հայոց քաղաքական պատմություն։ Դասախոսության համառոտագիր, 2-րդ լրամշակված հրատարակություն, Երևան, ՀՊՃՀ, 1995 (համահեղինակ)։
Ծրագիր։ «Ժամանակակից միջազգային հարաբերություններ» առարկայի բակալավրական կրթության համար։ Գործնական պարապմունքների պլան 60 ժամ, Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան, Երևան, Ա. հ., 2011 (համահեղինակ)^[11]։
Ժամանակակից միջազգային հարաբերություններ։ Ուսումնամեթոդական ցուցումներ։ (Առկա և հեռակա ուսուցման բակալավրական կրթության համար), Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան, Երևան, Ա. հ., 2012 (համահեղինակ)^[12]։

Խմբագրական կոլեգիայի անդամ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խմբագրական կոլեգիա` Աղայան Է. Բ., Առաքելյան Բ. Ն., Գալոյան Գ. Ա., Երեմյան Ս. Տ., Խաչիկյան Լ. Ս., Հակոբյան Ա. Մ., Հովհաննիսյան Ա. Գ., Ներսիսյան Մ. Գ.: Հայ Ժողովրդի Պատմություն, Հ. 1.» ՀԽՍՀ ԳԱ պատմության ինստիտուտ. Երևան։ ՀԽՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, 1971

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 ^2,13 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
↑ «AV Production - Արշավիր Հակոբյան». avproduction.am. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 6-ին.(չաշխատող հղում)
↑ lraber.asj-oa.am (PDF) http://lraber.asj-oa.am/3991/1/1988-4(91).pdf. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 6-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)(չաշխատող հղում)
↑ «Կոհա առցանց քարտարան, Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի». haygirk.nla.am. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 6-ին.
↑ Նիկոլաև, Վ Ֆ (1953). Կոմունիստական պարտիայի քաղաքականությունը սովետական հասարակարգի կենսական հիմքն է։ Նյութեր զեկուցողների համար. Translated by Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի. ՀՍՍՌ քաղաքական և գիտական գիտելիքների տարածման ընկերություն. Երևան: ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ.
↑ Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի; Խալեյան, Ե Մ; Պատմության ինստիտուտ ՀՍՍՌ ԳԱ, eds. (1964). Գիրք հերոսների մասին. Երևան: ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ.
↑ Հարությունյան, Ա Հ; Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի; ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, eds. (1985). 89-րդ Թամանյան կարմրադրոշ, Կուտուզովի II աստիճանի, Կարմիր աստղի շքանշանակիր հայկական հրաձգային դիվիզիայի մարտական ուղին =: Боевой путь 89-й стрелковой армянской Таманской орденов красного знамени, Кутузова II степени, Красной звезды дивизии: 1942-1945: Փաստաթղերի և նյութերի ժողովածու. Բանբեր Հայաստանի արխիվների. Երևան: Ա. հ.
↑ Նալբանդյան, Սիմոն Սարգսի (1985). Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի (ed.). Կովկասյան նախալեռներից մինչև Բեռլին. Դասախոսի գրադարան. ՀՍՍՀ "Գիտելիք" ընկերություն. Երևան: Ա. հ.
↑ Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի (1991). Բարսեղյան, Խիկար Հակոբի (ed.). Կովկասյան նախալեռներից մինչև Բեռլին-Էլբա։ Եռակի շքանշանակիր 89-րդ Թամանյան հայկական հրաձգային դիվիզիայի մարտական ուղին. Պատմության ինստիտուտ ՀԳԱ. Երևան: ՀԳԱ հրատ. ISBN 9785808002272.
↑ Մանուչարյան, Հ Հ; Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի; Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան, eds. (2011). Ծրագիր։ «Ժամանակակից միջազգային հարաբերություններ» առարկայի բակալավրական կրթության համար։ Գործնական պարապմունքների պլան 60 ժամ. Երևան: Ա. հ.
↑ Մանուչարյան, Հ Հ (2012). Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի; Աղաջանյան, Գ Ս (eds.). Ժամանակակից միջազգային հարաբերություններ։ Ուսումնամեթոդական ցուցումներ։ (Առկա և հեռակա ուսուցման բակալավրական կրթության համար). Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան. Երևան: Ա. հ.

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արշավիր Հակոբյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 71)։

Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_1578c531847d93ae-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 ^2,13 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.

[3] «AV Production - Արշավիր Հակոբյան». avproduction.am. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 6-ին.(չաշխատող հղում)

[4] lraber.asj-oa.am (PDF) http://lraber.asj-oa.am/3991/1/1988-4(91).pdf. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 6-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)(չաշխատող հղում)

[5] «Կոհա առցանց քարտարան, Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի». haygirk.nla.am. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 6-ին.

[6] Նիկոլաև, Վ Ֆ (1953). Կոմունիստական պարտիայի քաղաքականությունը սովետական հասարակարգի կենսական հիմքն է։ Նյութեր զեկուցողների համար. Translated by Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի. ՀՍՍՌ քաղաքական և գիտական գիտելիքների տարածման ընկերություն. Երևան: ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ.

[7] Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի; Խալեյան, Ե Մ; Պատմության ինստիտուտ ՀՍՍՌ ԳԱ, eds. (1964). Գիրք հերոսների մասին. Երևան: ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ.

[8] Հարությունյան, Ա Հ; Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի; ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, eds. (1985). 89-րդ Թամանյան կարմրադրոշ, Կուտուզովի II աստիճանի, Կարմիր աստղի շքանշանակիր հայկական հրաձգային դիվիզիայի մարտական ուղին =: Боевой путь 89-й стрелковой армянской Таманской орденов красного знамени, Кутузова II степени, Красной звезды дивизии: 1942-1945: Փաստաթղերի և նյութերի ժողովածու. Բանբեր Հայաստանի արխիվների. Երևան: Ա. հ.

[9] Նալբանդյան, Սիմոն Սարգսի (1985). Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի (ed.). Կովկասյան նախալեռներից մինչև Բեռլին. Դասախոսի գրադարան. ՀՍՍՀ "Գիտելիք" ընկերություն. Երևան: Ա. հ.

[10] Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի (1991). Բարսեղյան, Խիկար Հակոբի (ed.). Կովկասյան նախալեռներից մինչև Բեռլին-Էլբա։ Եռակի շքանշանակիր 89-րդ Թամանյան հայկական հրաձգային դիվիզիայի մարտական ուղին. Պատմության ինստիտուտ ՀԳԱ. Երևան: ՀԳԱ հրատ. ISBN 9785808002272.

[11] Մանուչարյան, Հ Հ; Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի; Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան, eds. (2011). Ծրագիր։ «Ժամանակակից միջազգային հարաբերություններ» առարկայի բակալավրական կրթության համար։ Գործնական պարապմունքների պլան 60 ժամ. Երևան: Ա. հ.

[12] Մանուչարյան, Հ Հ (2012). Հակոբյան, Արշավիր Մնացականի; Աղաջանյան, Գ Ս (eds.). Ժամանակակից միջազգային հարաբերություններ։ Ուսումնամեթոդական ցուցումներ։ (Առկա և հեռակա ուսուցման բակալավրական կրթության համար). Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարան. Երևան: Ա. հ.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]