Ականտոպանաքս նստածաղկավոր
| Ականտոպանաքս նստածաղկավոր | |
 Ականտոպանաքս նստածաղկավոր | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Հովանոցածաղկավորներ (Apiales) |
| Ընտանիք | Արալիազգիներ (Araliaceae) |
| Ենթաընտանիք | Արալիայիններ (Aralioideae) |
| Տրիբա | Schefflerieae |
| Ցեղ | Էլեուտերոկոկուս (Eleutherococcus) |
| Տեսակ | Ականտոպանաքս նստածաղկավոր (E. sessiliflorus) |
| Միջազգային անվանում | |
| Eleutherococcus sessiliflorus | |
Ականտոպանաքս նստածաղկավոր (լատին․՝ Acanthopanax sessiliflorum), արալիազգիների ընտանիքի, ականտոպանաքս ցեղի բույս։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սակավաճյուղ տերևաթափ թուփ է՝ 2-3 (հազվադեպ՝ 4) մետր բարձրությամբ, բաց մոխրագույն, մանր, երկարավուն ճաքերով ծածկված կեղևով։ Ընձյուղները դեղնամոխրավուն են, մերկ, հարթ կամ սակավաթիվ փշերով ծածկված։ Տերևները բարդ թաթաձև են, կազմված 3-5 տերևիկներից, 4-12 սմ երկարությամբ տերևակոթուններով, որոնք մերկ են կամ թեթևակի մազմզուկապատ, հաճախ հատ ու կենտ փշերով։ Տերևիկները նշտարաէլիպսաձև են կամ նշտարաձև, հազվադեպ՝ երկարավուն, հակառակ ձվաձև, սուր ծայրով և սեպաձև հիմքով, 5-18 սմ երկարությամբ և 2,5-7 սմ լայնությամբ, սուր կրկնակի ատամնաեզր, վերևի կողմից՝ մերկ կամ ցրված կարճ մազմզուկապատ, ներքևի կողմից՝ ջղերի ուղղությամբ խոզանանման մազմզուկներով կամ մանր փշերով ծածկված։ Տերևիկակոթունները նույնպես մազմզուկապատ են կամ համարյա մերկ, 0,5-1,2 սմ երկարությամբ, երբեմն տերևիկները համարյա նստադիր են։ Ծաղիկները շատ կարճ կոթունավոր, 1-3 սմ տրամագծով հովանոցներ են, 2-6-ական հավաքված ողկուզանման կամ հովանոցանման ծաղկաբույլերում կամ կիսահովանոցներում։ Ծաղկակոթերը կարճ են, հաստ, սպիտակ գույնի թաղիքամազմզուկապատ։ Կենտրոնական հովանոցը ավելի խոշոր է կողմնայիններից, ավելի շուտ է բացվում և կազմված է միայն առէջային կամ երկսեռ, պտղաբերող ծաղիկներից։ Կողմնային հովանոցները կազմված են երկսեռ կամ միայն առէջային ծաղիկներից։ Պսակաթերթիկները կարմրակամ մանուշակագորշավուն են, երբեմն՝ գրեթե սև։ Սերմնարանը 2 բնանի է, երկու սերտաճած սռնակներով, որոնք միայն գագաթում են բաժանված երկու կարճ սպիով։ Պտուղը էլիպսոիդանման է կամ ձվաձև, բութ, անկյունավոր, սև, 0,8-1,4 սմ երկարությամբ, կողքերից խիստ սեղմված 2 կորիզով։ Ծաղկում է օգոստոսին, պտուղները հասունանում են սեպտեմբեր-հոկտեմբերին։
Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տարածված է Հեռավոր Արևելքում (Ամուրի մարզի հարավ-արևելքում, Խաբարովսկի երկրամասում, բացառությամբ հյուսիսային մասի, Պրիմորսկի երկրամասում), Հյուսիսային և Միջին Կորեայում, հյուսիսարևելյան Չինաստանում (Մանջուրիա, Հեբեյ)։ Աճում է միայնակ կամ փոքր խմբերով, գետերի ու գետակների անտառապատ հովիտներում, անտառաեզրերում, բացատներում, լեռնալանջերում և այլն։ Ստվերատար է, սակայն առատ ծաղկում և պտղաբերում է միայն լավ լուսավորվածության պայմաններում։ Միանգամայն ցրտադիմացկուն է և ձմեռադիմացկուն։ Բազմանում է սերմերով, կտրոններով և արմատային մացառներով։ Հայաստանի պայմաններում լավ է հարմարվել մեզոֆիլ անտառային գոտու պայմաններում (Վանաձոր), որտեղ առատորեն ծաղկում և պտղաբերում է։ Երևանում խիստ տուժում էր օդի չորությունից և բարձր ջերմաստիճաններից, որի հետևանքով էլ ոչնչացել է 10-12 տարեկան հասակում։ Հեռանկարային է Հայաստանի միջին և բարձր լեռնային գոտիների համար։
Կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էկոլոգիական խումբը՝ XIIա։ Մշակության հեռանկարային շրջանները՝ 5-7, 9-1 7, 21, 29, 31[1]:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Հարությունյան Լ․ Վ․, Հարությունյան Ս․ Լ․, Հայաստանի դենդրոֆլորան, հ. 2, Երևան, «Լույս հրատարակչություն», 1985, էջ 165։
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ականտոպանաքս նստածաղկավոր» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ականտոպանաքս նստածաղկավոր» հոդվածին։ |
| ||||||
