Աթիլա Պեչաուեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Աթիլա Պեչաուեր
Անձնական տեղեկություն
Սեռ՝արական
Բնօրինակ անուն՝հունգ.՝ Petschauer Attila
Մասնագիտացում՝սուսերամարտիկ և լրագրող
Երկիր՝ Հունգարիա
Ծննդյան ամսաթիվ՝դեկտեմբերի 14, 1904(1904-12-14)
Ծննդավայր՝Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա
Մահվան ամսաթիվ՝հունվարի 20, 1943(1943-01-20)[1] (38 տարեկան)
Մահվան վայր՝Davidovka concentration camp, Ուկրաինա

Աթիլա Պեչաուեր (հունգարերեն՝ Attila Petschauer, դեկտեմբերի 14, 1904(1904-12-14), Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա - հունվարի 20, 1943(1943-01-20)[1], Davidovka concentration camp, Ուկրաինա), հրեական ծագումով հունգարացի մարզիկ, սուսերամարտիկ, օլիմպիական խաղերի կրկնակի չեմպիոն[2]

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Բուդապեշտում, հրեայի ընտանիքում[3][4][5]։ Ութ տարեկանից հաճախել է հրեա վարպետ Կարոլի Ֆոդորի (Մոզես Ֆրայբերգերի) հիմնադրած մարզադպրոցում գործող թրասուսերի խմբակի պարապմունքներին (մինչև 20 տարեկան դառնալը), այնուհետև շարունակել է պարապել սիոնիստ իրավաբան Մարսել Հայդուի հիմնած Nemzeti Vivó Club-ում (NVC)[6]: Այդ ընթացքում մասնակցելով սուսերամարտի Հունգարիայի առաջնության մրցումներին՝ չորս անգամ հռչակվել է այդ երկրի պատանիների չեմպիոն[6]։ Ընդգրկվել է սուսերամարտի Հունգարիայի ազգային հավաքականի կազմում և մասնակցել 1928 և 1932 թվականների օլիմպիական խաղերին։ Պեչաուերը 1920-ական թվականների վերջերին և 30-ականների սկզբներին համարվում էր աշխարհի ուժեղագույն սուսերամարտիկներից մեկը[7][8]։ 1925-ից 1931 թվականների միջակայքում կայացած աշխարհի առաջնություններում նա երեքական անգամ արծաթե և բրոնզե մեդալակիր է դարձել[9][10]։

Օլիմպիական կարիերան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1928 թվականին՝ 23 տարեկան հասակում մասնակցելով Ամստերդամում անցկացված ամառային օլիմպիական խաղերին՝ թիմային հաշվարկով արժանացել է ոսկե, անհատական հաշվարկով՝ արծաթե մեդալի[6][11]։ Լոս Անջելեսի 1932 թվականի ամառային օլիմպիադայում նույնպես ոսկե մեդալ է նվաճել թիմային հաշվարկով[6][12], իսկ անհատական մրցապայքարում գրավել է հինգերորդ տեղը[11]։

Սպանությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավանդազրույցի համաձայն՝ 1943 թվականին ֆաշիստները ձերբակալել են Պեչաուերին՝ որպես հրեայի, և ուղարկել են հարկադիր աշխատանքային ճամբար՝ Ուկրաինայի Դավիդովկա բնակավայրի մերձակայքում[7][13][14][15]։ Ըստ վարկածներից մեկի՝ այստեղ նա տանջահար է արվել ու սպանվել Հունգարիայի օլիմպիական թիմի նախկին անդամներից մեկի կարգադրությամբ, նախկին մի ընկերոջ, ով որպես սպա՝ ֆաշիստների մոտ ծառայության մեջ էր գտնվում այդ ճամբարում[14][16]։ Իսկ ճամբարային ընկերը՝ օլիմպիական չեմպիոն, ըմբշամարտիկ Կարոլի Կարպատին հայտնել է հետևյալը. «Վերակացուները գոչում էին. «Է՛յ օլիմպիակա՛ն մեդալիստ, արի տեսնենք՝ ծառ մագլցելուց ո՛նց ես»»։ Ձմեռվա կեսն էր, ահավոր սառնամանիք, երբ նրան մերկացնելով՝ ստիպեցին ծառ մագլցել, և դեռ հետն էլ՝ ծուղրուղու կանչել։ Իսկ իրենք հռհռում էին ու ջուր շփում խեղճի վրա։ Պեչաուերը ցրտահարվել էր ու կարճ ժամանակ անց մահացավ»[14][17][18][19]։ Պեչաուերի կյանքի ու մահվան պատմությունը գեղարվեստորեն արտացոլվել է 1999 թվականին թողարկված Sunshine կինոնկարում[11][20]։

Վերջերս որոշ ուսումնասիրողներ կարծիք են հայտնել, որ հունգարական թագավորական բանակի արխիվում պահպանված արձանագրությունների համաձայն՝ Պեչաուերը մահացել է խորհրդային ճամբարներից մեկում, տիֆից[21]։

Հիշատակը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1985 թվականին նշանավոր մարզիկի անունն ընդգրկվել է Միջազգային սպորտի հրեական փառքի սրահում[16]։

Աթիլա Պեչաուերի հետնորդներից մեկի՝ դոկտոր Ռիչարդ Մարկովիցի նախաձեռնությամբ 1995 թվականից ի վեր անցկացվում է նրա հիշատակին նվիրված ամենամյա մրցաշար[18], որը համարվում է թրասուսերի՝ ԱՄՆ-ում անցկացվող ամենակարևոր մրցումներից մեկը[22]։

Միջազգային նվաճումները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օլիմպիական խաղեր
Տարին Մրցավայրը Մեդալը Մրցաձևը
1928 Ամստերդամ ( Նիդերլանդներ) ոսկե թրասուսեր, թիմային
1928 Ամստերդամ ( Նիդերլանդներ) արծաթե թրասուսեր, անհատական
1932 Լոս Անջելես (ԱՄՆ-ի դրոշը ԱՄՆ) ոսկե թրասուսեր, թիմային
Աշխարհի առաջնություններ
Տարին Մրցավայրը Մեդալը Մրցաձևը
1925 Օստենդե Բելգիա Բելգիա բրոնզե թրասուսեր, անհատական
1926 Բուդապեշտ (Հունգարիա) Հունգարիա արծաթե թրասուսեր, անհատական
1929 Նեապոլ (Իտալիա) Իտալիա բրոնզե թրասուսեր, անհատական
1930 Լիեժ Բելգիա Բելգիա ոսկե թրասուսեր, թիմային
1930 Լիեժ Բելգիա Բելգիա արծաթե թրասուսեր, անհատական
1931 Վիեննա Ավստրիա Ավստրիա ոսկե թրասուսեր, թիմային
1931 Վիեննա Ավստրիա Ավստրիա բրոնզե թրասուսեր, անհատական

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Attila Petschauer. In: Joseph Siegman: Jewish Sports Legends: The International Jewish Hall of Fame. Third Edition. Brassey, Washington D.C. 2000, ISBN 1-57-488284-8, S. 79. (mit Bild)
  • George Eisen: Attila Petschauer: Ein olympischer Sieger während des Holocaust, in: Diethelm Blecking, Lorenz Peiffer (Hrsg.) Sportler im „Jahrhundert der Lager“. Profiteure, Widerständler und Opfer. Göttingen : Die Werkstatt, 2012, S. 265–271

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Attila Petschauer
  2. ↑ Paul Taylor. Jews and the Olympic Games: The Clash Between Sport and Politics - With a ... Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 23-ին.
  3. ↑ The International Jewish Sports Hall of Fame - Joseph M. Siegman
  4. ↑ Day by Day in Jewish Sports History - Bob Wechsler
  5. ↑ Encyclopedia of Jews in Sports - Bernard Postal, Jesse Silver, Roy Silver
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Jews in the Gym: Judaism, Sports, and Athletics
  7. ↑ 7,0 7,1 Masquerade: Dancing Around Death in Nazi-occupied Hungary - Tivadar Soros
  8. ↑ Jews and the Olympic Games: the clash between sport and politics: with a ... - Paul Taylor
  9. ↑ By the Sword: A History of Gladiators, Musketeers, Samurai, Swashbucklers ... - Richard Cohen
  10. ↑ «Fencing World Championships (1921-2011)». Pág. del Comité Olímpico Estadounidense (անգլերեն).
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 «Petschauer, Attila». Jews In Sports. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 11-ին.
  12. ↑ «Attila Petschauer» Արխիվացված 2020-04-17 Wayback Machine. Sports-Reference.com (SR/Olympic Sports) (անգլերեն).
  13. ↑ Not Just a Game - Doug Zipes
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 In the Darkroom - Susan Faludi
  15. ↑ «Olympians Who Were Killed or Missing in Action or Died as a Result of War». Sports Reference. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 24-ին.
  16. ↑ 16,0 16,1 «Attila Petschauer». Jewishsports.net. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 20-ին.
  17. ↑ Lipman, Steve (2008 թ․ օգոստոսի 8). «In Attila's Memory». New York Jewish Week. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 17-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 Who Betrayed the Jews?: The Realities of Nazi Persecution in the Holocaust - Agnes Grunwald-Spier
  19. ↑ Jewish Jocks: An Unorthodox Hall of Fame
  20. ↑ London, Europe and the Olympic Games: European Perspectives
  21. ↑ https://www.academia.edu/35429986/Olimpiai_%C3%A9remszerz%C5%91k_trag%C3%A9di%C3%A1ja_a_Donn%C3%A1l_Petschauer_Attila_%C3%A9s_Sz%C3%A9kely_Andr%C3%A1s_mint_zsid%C3%B3_munkaszolg%C3%A1latosok_a_magyar_2._hadseregn%C3%A9l_Tragedy_of_Olympic_Medalists_at_the_River_Don_Attila_Petschauer_and_Zolt%C3%A1n_Sz%C3%A9kely_as_Jewish_Labour_Workers_at_the_Hungarian_2nd_Army_Seregszemle_2016_1.pp.108-114_ and https://index.hu/velemeny/olvir/2013/01/23/a_munkaszolgalat_embertelen_de_tulzo_mozgo_vesztohelynek_nevezni/
  22. ↑ «fencingcenterli.com». fencingcenterli.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 20-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աթիլա_Պեչաուեր&oldid=9576099» էջից