Տյումեն

Քաղաքային շրջան
Տյումեն
Tyumen
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Ռուսաստան
Քաղաք	Tyumen Urban Okrug?
Հիմնադրված է	1586 թ.
Մակերես	698,48 կմ²
ԲԾՄ	102 մետր
Կլիմայի տեսակ	480
Պաշտոնական լեզու	ռուսերեն
Բնակչություն	861 100 մարդ (հունվարի 1, 2024)
Ժամային գոտի	UTC+ 2
Հեռախոսային կոդ	3452
Փոստային դասիչ	625000
Պաշտոնական կայք	tyumen-city.ru​(ռուս.)
Տյումեն (Ռուսաստան)
Տյումեն Վիքիպահեստում

Տյումեն, քաղաք, ՌԴ-ի Տյումենի մարզի վարչական կենտրոնը։ Նավահանգիստ Տուրա գետի (Տոբոլի վտակ) ափին։ Երկաթուղային հանգույց։ Մեքենաշինության (նավաշինության և այլն), փայտամշակման, տեքստիլ արդյունաբերության կենտրոն։

Ստուգաբանություն

Տյումեն Սիբիրում ռուսների հիմնած առաջին քաղաքն է։ Հիմնադրվել է 1586 թվականին Չինգի-Տուրա («Չինգիզի քաղաք») թաթարական քաղաքի տեղում։ Ռուսները Տյումեն անունը փոխառել են այն տարածաշրջանից, որում հայտնի էր թաթարական Տյումեն թագավորությունը։ Դրա անվանման հիմքում են մոնղոլ և թուրք тюмян, тюмэн բառերը, որ նշանակում են «տասը հազար», տասը հազար մարդ միավորող զորամիավորում։ Այդպես էին կոչվում նաև այդ տարածքը և դրա վրա բնակվող ցեղը։ Այսպիսով`զորամիավորման, տարածքի և դրա բնակիչների անունը դարձավ նաև ռուսական Տյումեն քաղաքի անունը։

Քույր քաղաքներ

•  Բրեստ, Բելառուս (հոկտեմբերի 11, 1999)
•  Դացին, Չինաստան (հունիսի 29, 1993)
•  Կաունաս, Լիտվա
•  Հյուստոն, ԱՄՆ (հոկտեմբերի 21, 1995)
•  Ցելլե, Գերմանիա (մայիսի 25, 1994)

Կլիմա

Ժամային գոտի

Տյումենը գտնվում է MSC + 2 ժամային գոտում (Եկատերինբուրգի ժամանակ)։ UTC- ի նկատմամբ կիրառելի ժամանակի հաշվարկը +5: 00  աստղագիտական կեսօրը սկսվում է ժամը 12։ 38-ին:

Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Տյումեն
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	տարին
բացարձակ առավելագույնը (°C)	5,6	7,3	17,1	30,7	34,9	36,2	37,5	37,4	31,2	24,1	12,8	9,0	37,5
միջին առավելագույնը (°C)	−10,7	−8,2	0,1	9,4	17,7	23,3	24,5	21,2	14,7	7,2	−3,5	1,4	7,2
միջին ջերմաստիճանը (°C)	−15	−13,3	−5,3	3,7	11,3	17,1	18,8	15,8	9,6	3,1	−7	−13	2,2
միջին նվազագույնը (°C)	−19,2	−18,1	−10,4	−1,3	5,4	11,3	13,6	11,1	5,4	−0,4	−10,4	−16,9	−2,5
բացարձակ նվազագույնը (°C)	−46,2	−43,7	−38,4	−29,5	−10,2	−1,9	0,7	−2,7	−8,6	−26,7	−41	−49,2	−49,2
տեղումների քանակը (մմ)	25	15	17	23	45	55	89	60	57	39	34	27	485
Աղբյուր՝ Տյումեն կլիմա (ռուսերեն)

Քաղաքի ընդհանուր բնութագրերի համաձայն, կլիման չափավոր մայրցամաքային է։ Տեղումները ցածր են, միջինում տարեկան 480 մմ, հիմնականում ամռանը։ Հունվար ամսվա միջին ջերմաստիճանը -15 °C է, մինչ այսօր գրանցված ամենացածր ջերմաստիճանը 1958 թ. Դեկտեմբերի 26-ին էր`- 49.2 °C,: Ձմռանը տեղումների քանակը մինչեւ 130 է։ Ձմեռը չափավոր է։ Ձմռան առաջին կեսը համեմետաբար մեղմ է երկրորդ կեսից, հաճախակի տաքացումներով։ Հունվարից փետրվար պահպանվում է ցուրտ եղանակը, հնարավոր են նաև խիստ սառնամանիքներ։ Փետրվարը ամենածանր ձմեռային ամիսն է։ Մարտը ցուրտ է, գարնան եղանակային փոփոխություն նկատվում է ապրիլի առաջին օրերին։ Լինում են ուժեղ շոգեր՝ առանց անձրևների, կամ միայն անձրևոտ օրեր և թեթև քամիներ։ Ամառը ուղեկցվում է փոփոխական եղանակներով՝ շոգ օրերին հաջորդում են զով եղանակները։ Հուլիսի ջերմաստիճանը +18,8 °C է, ամռանը առավելագույնը `+ 37,5 ° C: Աշունը նույնպես տաք է։

Բնակչություն

Համաձայն 2018 թ. Համառուսական մարդահամարի բնակչության թիվը 1111 է։ Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքներից 70-րդն էր։ Սիբիրում `4-րդ, Ուրալը` 3-րդ տեղը։

2019 թ. Հունվարի 1-ին տվյալներով բնակչության թիվը ավելացել է 791,236 հազարի։

Ծանոթագրություններ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տյումեն» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 12, էջ 24)։