Քարադրանմաններ
| Քարադրանմաններ | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Միջերկրածովյան որոր | ||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||
|
||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||
| Charadriiformes | ||||||||||
| Հատուկ պահպանություն | ||||||||||
| Ընտանիքներ | ||||||||||
| ||||||||||
|
Քարադրանմաններ (լատին․՝ Charadriiformes[2]), թռչունների կարգ։ Ծովային և կիսաջրային թռչունների ամենամեծ կարգը։ Տարածված են ողջ աշխարհով և էապես տարբերվում են և՛ իրենց մորֆոլոգիական հատկանիշներով, և՛ վարքագծով։ Այս կարգի թռչնատեսակները կարող են լինել փոքր և խոշոր։ Նրանց քաշը կարող է լինել 19—30 գրամից (օրինակ՝ Calidris minutilla) մինչև 1,3—2 կգ, ինչպես օրինակ՝ Ծովային որոր (Larus marinus)։ Նրանց մեջ կան ինչպես գաղութներով բնակվող, այնպես էլ մենակյացներ (Tringa solitaria))։ Sterna paradisaea տեսակը չվում է Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսի և Անտարկտիդայի ափերից գրեթե 28 հազար կմ-ի վրա ընկած կղզիներում, դրան հակառակ՝ Gallinago solitaria տեսակը նստակյաց կենսակերպ է վարում։
Քարադրանմանների կարգը ներառում է 3 ենթակարգ 17 ընտանիքով՝ կազմված 287-289 տեսակներից և հարակից 87-113 ցեղերով։ ԱՊՀ-ի տարածքում հայտնաբերված են 51-56 ցեղեր, որոնցից 120-121 տեսակ անկասկաս բնադրում է այստեղ[1]։ Վերջին շրջանում քարադրանմանների ներկայացուցիչների թիվը նվազում է[3]։ Ավելի քան 10 տեսակ ներառված են Բնության պահպանության միջազգային միության և Ռուսաստանի Կարմիր գրքերում։
Ընդհանուր նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարգի ներկայացուցիչների մորֆոլոգիան էապես տարբերվում է, թեև ունի անատոմիական ընդհանուր հատկանիշներ։ Կենդանիների արտաքին հատկանիշները փոփոխվում են բնական արեալից կախված։ Կլիմայական պայմանները ևս կարող են ազդել փետրածածկի գունափոխման վրա։ Այդպիսի մեխանիզմներից մեկը օսմոկարգավորումն է։
Սոցիալական վարքագիծ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տեսակների մեծամասնությունը ողջ տարին ապրում է երամներով։ Որորները (Laridae) և Alcidae-ները բնադրում են մեծ գաղութներով, որոնցում առանձնյակների թիվը կարող է լինել մի քանի հարյուրից մինչև մի քանի հազար։ Բազմացման ժամանակ գաղութներում կարող են հայտնվել այլ թռչնատեսակներ, ինչպես օրինակ՝ Cladorhynchus leucocephalus Ավստրալիայից։ Չվող շատ տեսակներ, չվում են երամներով, օրինակ՝ Calidris pusilla։
Բազմացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներկայացուցիչների մեջ գերակշռում են մոնոգամ տեսակները և մի քանի սեզոն պահպանում են իրենց զույգին։ Պոլիանդրիա կամ պոլիգինիա ձևերը հանդիպում են Jacanidae-ների, Phalaropus-ների մոտ։ Որպես կանոն, բնադրում են տարվա մեջ մեկ անգամ։ Որպես այդպիսին բույնը բացակայում է կամ պարզագույն ձևով է կառուցված։ Օրինակ՝ շատ ծովափնյա տեսակներ, ինչպես օրինակ՝ Alcae, ձվադրում է ժայռերի ծերպերին։ Brachyramphus-ներն ու որոշ Scolopacidae-ներ իրենց բույնը ծառերի վրա կամ օգտագործում են այլ թռչունների հին և լքված բներ, որը մասամբ է բնորոշ քարադրանմաններին։ Ձվերը բավականին շատ են՝ 1-4 հատ[4]։ Ինկուբացիոն շրջանը տևում է 3 կամ ավելի շաբաթ։
Սնունդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քարադրանմանների տարբեր ընտանիքների ներկայացուցիչների սնունդը էապես տարբերվում է և կարող է ներառել բուսական, ինչպես նաև կենդանական ծագման սնունդ։ Շատ ծովային թռչուններ սնվում են համարյա միայն ձկնատեսակներով։ Սնվում են ջրային և ցամաքային փափկամորթները։ Որորների ցեղի ներկայացուցիչների մեծ մասը, որոնց հանդիպում են Անտարկտիդայում, սնվում է ջրիմուռներով։ Պտուղների սերմերով սնվում է Pedionomus torquatus-ը, Thinocorus-ներն ու Attagis-ները։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քարադրանմաններ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քարադրանմաններ» հոդվածին։ |
| ||||||||||
