Մումբայ

Քաղաք
Մումբայ
मुंबई
Երկիր	Հնդկաստան
Քաղաքապետ	Դաթա Դալվի
Հիմնադրված է	1507 թ.
Այլ անվանումներ	մինչ 1995 թ.-ը՝ Բոմբեյ
Մակերես	603 կմ²
ԲԾՄ	11 մ
Բնակչություն	▲ 12․478․447 մարդ (2011)
Խտություն	20 694 մարդ/կմ²
Ագլոմերացիա	21 347 412
Ժամային գոտի	UTC+5:30
Հեռախոսային կոդ	+91 22
Փոստային դասիչ	110 xxx
Ավտոմոբիլային կոդ	MH-01, MH-02, MH-03
Պաշտոնական կայք	mcgm.gov.in
Մումբայ (Հնդկաստան)
Մումբայ Վիքիպահեստում

Մումբայ. տեսարժան վայրեր

Մումբա Դևի տաճարը

Չաթրապաթի Շիվաջի /Վիկտորիա/ երկաթուղային կայարանի շենքը, որն ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության կայքում

Մումբայի համալսարանը

Բրաբուրն մարզադաշտը, որ կրիկետի հնագույն խաղադաշտերից մեկն է Հնդկաստանում

Մումբայ (մարաթհի՝ मुंबई, անգլ.՝ Mumbai) (մինչև 1995 թվականը՝ Բոմբեյ), քաղաք և նավահանգիստ Հնդկաստանի արևմուտքում, Արաբական ծովի ափին։ Մահարաշտրա նահանգի վարչական կենտրոնը։ Միջազգային օդանավակայան։

Հակիրճ տեղեկատվություն

Մումբայը Հնդկաստանի ամենաբազմամարդ քաղաքն է. Մումբայի մունիցիպալ կորպորացիա անվանումը կրող բնակավայրի կազմի մեջ ընդգրկված են Մահարաշտրա նահանգի երկու վարչական միավոր՝ բուն Մումբայը (157 կմ², 3 145 966 բնակիչ՝ 2011 թվականին) և, այսպես կոչված՝ մերձքաղաքային Մումբայը (446 կմ², 9 332 481 բնակիչ՝ 2011 թվականին), ընդհանուր առմամբ՝ 603 կմ², 12 478 447 բնակիչ՝ 2011 թվականին: Արբանյակ քաղաքների հետ միասին՝ Մումբայը կազմում է աշխարհում իր մեծությամբ ութերորդ քաղաքային ագլոմերացիան 21,3 միլիոն մարդ բնակչությամբԿաղապար:Уточнить ссылку:

Գտնվում է ծովի մակերևույթից 10 մետր բարձրության վրա: Բնակչության խտությունը կազմում է 21 665 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի վրա (այս ցուցանիշով աշխարհում զբաղեցնում է երկրորդ տեղը՝ զիջելով միայն Ֆիլիպինների մայրաքաղաք Մանիլային), բնակչության մոտավորապես կեսը մարաթհիներ են, քառորդ մասը՝ գուջարաթցիներ: Քաղաքն զբաղեցնում է Բոմբեյ կղզին՝ ամբողջությամբ և Սոլսեթ կղզու հարավային մասը. դրանք միմյանց հետ կապված են կամուրջներով ու պատվարներով:

Մումբայը միջազգային հաղորդակցության ուղիների խոշորագույն հանգույց է: Ունի բնական խոր նավահանգիստ, որն ամենախոշորն է Հնդկաստանի արևմուտքում: Քաղաքի ուղևորատար տերմինալով է անցնում Հնդկաստանի ողջ ուղևորահոսքի գրեթե հիսուն տոկոսը: Այն նաև երկրի տնտեսական ու մշակութային կարևորագույն կենտրոններից մեկն է, համարվում է հսկայական հակադրությունների քաղաք, որտեղ ճոխություն ու շքեղությունը հարևանություն են անում ծայրահեղ աղքատության՝ հյուսիսային հատվածում ծվարած հետնախորշերի հետ, որոնք զանազան վարակիչ հիվանդությունների հարուցիչների որջեր են:

Այդուհանդերձ, Հնդկաստանի մյուս քաղաքների համեմատ Մումբայն ավելի բարձր կենսամակարդակով քաղաք է, աչքի է ընկնում գործարար մեծ ակտիվությամբ: Աշխատանքի տեղավորվելու լայն հնարավորություններն այստեղ են գրավում հարյուրավոր ու հազարավոր բանվորների ինչպես բուն իսկ Հնդկաստանից, այնպես էլ Հարավային Ասիայի երկրներից:

Անվանումը

Անվանումն առաջացել է Մումբա աստվածուհու անունից, այն աստվածուհու, որին պաշտում էին տեղի ձկնորսները։

Կլիման

Մումբայի դիրքը մեղմացնում է նրա կլիման և դարձնում ավելի տանելի, քան նույն լայնության այլ քաղաքների կլիման։ Մումբայի համար ամենալավ ժամանակը հոկտեմբերից փետրվարն է, երբ այնքան էլ խիստ շոգ չի լինում։ Դրանից հետո օդը գնալով տաքանում է և հունիսի սկզբներին սկսվում է մուսսոնային անձրևների շրջանը, որը տևում է մինչև սեպտեմբերի վերջը։

Պատմություն

Հայտնի է 16-րդ դարից։ Անցյալում (1661-ից) եղել է բրիտանական գլխավոր ֆակտորիան ու հենակետը Արևմտյան Հնդկաստանում։

Գրականություն

• «Бомбей». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հրեական հանրագիտարան: In 86 Volumes (82 Volumes and 4 Additional Volumes). St. Petersburg. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
• «Бомбей». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
• Baptista, Elsie Wilhelmina (1967). The East Indians: Catholic Community of Bombay, Salsette and Bassein. Bombay East Indian Association. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Bates, Crispin (2003). Community, Empire and Migration: South Asians in Diaspora. Orient Blackswan. ISBN 978-81-250-2482-8. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Brunn, Stanley; Williams, Jack Francis; Zeigler, Donald (2003). Cities of the World: World Regional Urban Development (Third ed.). Rowman & Littlefield Publishers, Inc. ISBN 978-0-06-381225-3.
• Campbell, Dennis (2008). International Telecommunications Law [2008]. Vol. II. ISBN 978-1-4357-1699-5.
• Census of India, 1961. Vol. 5. Office of the Registrar General (India). 1962.
• Carsten, F. L. (1961). The New Cambridge Modern History (The ascendancy of France 1648–88). Vol. V. Cambridge University Press Archive. ISBN 978-0-521-04544-5. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Chaudhuri, Asha Kuthari (2005). «Introduction: Modern Indian Drama». Mahesh Dattani: An Introduction. Contemporary Indian Writers in English. Foundation Books. ISBN 978-81-7596-260-6. Վերցված է 26 April 2009-ին. {{cite book}}: External link in |chapterurl= (օգնություն); Invalid |ref=harv (օգնություն); Unknown parameter |chapterurl= ignored (|chapter-url= suggested) (օգնություն)
• Chittar, Shantaram D. (1973). The Port of Bombay: a brief history. Bombay Port Trust. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Datta, Kavita; Jones, Gareth A. (1999). Housing and finance in developing countries. Volume 7 of Routledge studies in development and society (illustrated ed.). Routledge. ISBN 978-0-415-17242-4. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• David, M. D. (1973). History of Bombay, 1661–1708. University of Mumbai. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• David, M. D. (1995). Bombay, the city of dreams: a history of the first city in India. Himalaya Publishing House. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Davis, Mike (2006). Planet of Slums [" Le pire des mondes possibles : de l'explosion urbaine au bidonville global "]. Paris: La Découverte. ISBN 978-2-7071-4915-2. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Dwivedi, Sharada; Mehrotra, Rahul (2001). Bombay: The Cities Within. Eminence Designs. ISBN 978-81-85028-80-4. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Environment and urbanization. Vol. v. 14, no. 1. International Institute for Environment and Development. April 2002. ISBN 978-1-84369-223-2. Վերցված է 29 August 2009-ին.
• «Executive Summary on Comprehensive Transportation Study for MMR» (PDF). MMRDA. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 16 April 2010-ին. Վերցված է 28 August 2009-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
• Farooqui, Amar (2006). Opium city: the making of early Victorian Bombay. Three Essays Press. ISBN 978-81-88789-32-0. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Fortescue, J. W. (2008). A History of the British Army. Vol. III. Read Books. ISBN 978-1-4437-7768-1. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Fuller, Christopher John; Bénéï, Véronique (2001). The everyday state and society in modern India. C. Hurst & Co. Publishers. ISBN 978-1-85065-471-1. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Ganti, Tejaswini (2004). «Introduction». Bollywood: a guidebook to popular Hindi cinema. Routledge. ISBN 978-0-415-28854-5. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Greater Bombay District Gazetteer. Maharashtra State Gazetteers. Vol. v. 27, no. 1. Gazetteer Department (Government of Maharashtra). 1960.
• Ghosh, Amalananda (1990). An Encyclopaedia of Indian Archaeology. Brill. ISBN 978-81-215-0088-3. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Guha, Ramachandra (2007). India after Gandhi. HarperCollins. ISBN 978-0-06-019881-7. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Hansen, Thomas Blom (2001). Wages of violence: naming and identity in postcolonial Bombay. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-08840-2. Վերցված է 16 August 2009-ին. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Huda, Anwar (2004). The Art and Science of Cinema. Atlantic Publishers & Distributors. ISBN 978-81-269-0348-1. Վերցված է 11 June 2008-ին. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Jha, Subhash K. (2005). The Essential Guide to Bollywood. Roli Books. ISBN 978-81-7436-378-7. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Keillor, Bruce David (2007). Marketing in the 21st Century: New world marketing. Vol. 1. Praeger. ISBN 978-0-275-99276-7. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Kelsey, Jane (2008). Serving Whose Interests?: The Political Economy of Trade in Services Agreements. Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-44821-5. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Khalidi, Omar (2006). Muslims in the Deccan: a historical survey. Global Media Publications. ISBN 978-81-88869-13-8. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Kothari, Rajni (1970). Politics in India. Orient Longman.
• Krishnamoorthy, Bala (2008). Environmental Management: Text And Cases. PHI Learning Pvt. Ltd. ISBN 978-81-203-3329-1. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Kumari, Asha (1990). Hinduism and Buddhism. Vishwavidyalaya Prakashan. ISBN 978-81-7124-060-9. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Lok Sabha debates. New Delhi: Lok Sabha Secretariat. 1998.
• Machado, José Pedro (1984). «Bombaim». Dicionário Onomástico Etimológico da Língua Portuguesa (Portuguese). Vol. I. {{cite book}}: |work= ignored (օգնություն); Invalid |ref=harv (օգնություն)CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
• Mehta, Suketu (2004). Maximum City: Bombay Lost and Found. Alfred A Knopf. ISBN 978-0-375-40372-9. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Metropolitan planning and management in the developing world: spatial decentralization policy in Bombay and Cairo. United Nations Centre for Human Settlements. 1993. ISBN 978-92-1-131233-1.
• Misra, Satish Chandra (1982). The Rise of Muslim Power in Gujarat: A History of Gujarat from 1298 to 1442. Munshiram Manoharlal Publishers.
• Morris, Jan; Winchester, Simon (2005) [1983]. Stones of empire: the buildings of the Raj (reissue, illustrated ed.). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280596-6. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• «Mumbai Plan». Department of Relief and Rehabilitation (Government of Maharashtra). Արխիվացված է օրիգինալից 10 March 2009-ին. Վերցված է 29 April 2009-ին.
• Naravane, M. S. (2007). Battles of the honourable East India Company: making of the Raj. APH Publishing. ISBN 978-81-313-0034-3. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• O'Brien, Derek (2003). The Mumbai Factfile. Penguin Books. ISBN 978-0-14-302947-2. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• «Office of the Commissioner of Police, Mumbai» (PDF). Mumbai Police. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF, 1.18 MB) 11 July 2009-ին. Վերցված է 15 June 2009-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
• Patel, Sujata; Masselos, Jim, eds. (2003). «Bombay and Mumbai: Identities, Politics and Populism». Bombay and Mumbai. The City in Transition. Delhi, India: The Oxford University Press. ISBN 978-0-19-567711-9. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Pai, Pushpa (2005). «Multilingualism, Multiculturalism and Education: Case Study of Mumbai City». In Cohen, James; McAlister, Kara T.; Rolstad, Kellie; MacSwan, Jeff (eds.). Proceedings of the 4th International Symposium on Bilingualism. Cascadilla Press. էջեր 1794–1806. {{cite book}}: External link in |chapterurl= (օգնություն); Invalid |ref=harv (օգնություն); Unknown parameter |chapterurl= ignored (|chapter-url= suggested) (օգնություն)
• Patil, R.P. (1957). The mangroves in Salsette Island near Bombay. Calcutta: Proceedings of the Symposium on Mangrove Forest. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Aditi Phadnis. Business Standard Political Profiles: Of Cabals and Kings. Business Standard. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• «Population and Employment profile of Mumbai Metropolitan Region» (PDF). Mumbai Metropolitan Region Development Authority (MMRDA). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 28 December 2009-ին. Վերցված է 4 June 2010-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
• Proceedings of the Indian National Science Academy. Vol. 65. Indian National Science Academy. 1999.
• Rana, Mahendra Singh (2006). India votes: Lok Sabha & Vidhan Sabha elections 2001–2005. Sarup & Sons. ISBN 978-81-7625-647-6. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Rohli, Robert V.; Vega, Anthony J. (2007). Climatology (illustrated ed.). Jones & Bartlett Publishers. ISBN 978-0-7637-3828-0. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Saini, A.K.; Chand; Hukam. History of Medieval India. Anmol Publications. ISBN 978-81-261-2313-1.
• Singh, K. S.; B. V. Bhanu; B. R. Bhatnagar; Anthropological Survey of India; D. K. Bose; V. S. Kulkarni; J. Sreenath (2004). Maharashtra. Vol. XXX. Popular Prakashan. ISBN 978-81-7991-102-0.
• Shirodkar, Prakashchandra P. (1998). Researches in Indo-Portuguese history. Vol. 2. Publication Scheme. ISBN 978-81-86782-15-6. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Swaminathan, R.; Goyal, Jaya (2006). Mumbai vision 2015: agenda for urban renewal. Macmillan India in association with Observer Research Foundation. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Strizower, Schifra (1971). The children of Israel: the Bene Israel of Bombay. B. Blackwell. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• The Gazetteer of Bombay City and Island. Gazetteers of the Bombay Presidency. Vol. 2. Gazetteer Department (Government of Maharashtra). 1978.
• «The Mumbai Municipal Corporation Act, 1888» (PDF). State Election Commissioner (Government of Maharashtra). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 5 July 2007-ին. Վերցված է 3 May 2009-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
• Kurian, Mathew; McCarney, Patricia (2010). Peri-urban water and sanitation services policy, planning and method. Dordrecht: Springer. ISBN 978-9048194254.
• Vilanilam, John V. (2005). Mass communication in India: a sociological perspective (illustrated ed.). SAGE. ISBN 978-0-7619-3372-4. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Wasko, Janet (2003). How Hollywood works. SAGE. ISBN 978-0-7619-6814-6. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• WMO bulletin. Vol. 49. World Meteorological Organization. 2000.
• Yimene, Ababu Minda (2004). An African Indian Community in Hyderabad: Siddi Identity, Its Maintenance and Change. Cuvillier Verlag. ISBN 978-3-86537-206-2.
• Yule, Henry; Burnell, A. C. (1996) [1939]. A glossary of colloquial Anglo-Indian words and phrases: Hobson-Jobson (2 ed.). Routledge. ISBN 978-0-7007-0321-0. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
• Zakakria, Rafiq; Indian National Congress (1985). 100 glorious years: Indian National Congress, 1885–1985. Reception Committee, Congress Centenary Session.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մումբայ» հոդվածին։

• Официальный сайт
• Бомбейский камерный оркестр
• Official City Report

Աղբյուրներ

• Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան, Աշխարհագրական անունների բառարան, Երևան, «Լույս», 1987, էջ 83։