Սարսափներ
Սարսափներ անգլ.՝ Goosebumps | |
|---|---|
 | |
| Հեղինակ | Ռոբերտ Սթայն |
| Տեսակ | գրքերի շարք |
| Ժանր | գիտական ֆանտաստիկա, մանկական գրականություն և թրիլեր |
| Բնօրինակ լեզու | անգլերեն |
| Լեզու | անգլերեն |
| Երկիր | Միացյալ Նահանգներ |
| Հրատարակիչ | Scholastic Corporation |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1992 |
| Կայք | scholastic.com/goosebumps/(անգլ.) |
 Goosebumps (books) Վիքիպահեստում | |
Սարսափներ, մանկական գրականությանը դասվող գեղարվեստական ժանրի վիպաշար՝ հեղինակած Ռոբերտ Սթայնի կողմից և հրատարակած Scholastic հրատարակչության կողմից։ Վիպաշարը պատմում է երեխաների մասին, ովքեր հայտնվում են սարսափելի իրավիճակներում՝ հաճախ բախվելով հրեշների կամ այլ գերբնական կերպարների։ 1992–1997 թվականներն ընկած ժամանակահատվածը հրատարակվեց վաթսուներկու գիրք «Սարսափներ» ընդհանուր անվան ներքո[1]։ Սարսափների հիման վրա թողարկվել են հեռուստատեսային սերիալներ, որոնցում ներկայանում էր Ջեք Բլեքը՝ Սթայնի կերպարով։
1992 թվականի հուլիսին «Բարի գալուստ մեռած տուն»՝ առաջին վեպի հրապարակումից հետո վիպաշարը վաճառել է մոտ 400 միլիոն գիրք ամբողջ աշխարհում, այն էլ երեսուներկու լեզվով՝ դառնալով երկրորդ ամենաշատ վաճառվող վիպաշարը Ջոան Ռոուլինգի Հարրի Փոթեր վիպաշարից հետո։ Այս շարքից առանձին գրքեր դասվեցին մի քանի բեսթսելլերների շարքի՝ տեղ գտնելով նաև Նյու Յորք Թայմսի մանկական բեսթսելլերի ցանկում։
Սյուժե և կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Սարսափներ»-ը իր մեջ ներառում է արձակ, սարսափ և թրիլլեր ժանրերին, չնայած ըստ Սթայնի՝ շարքը սարսափելի լինելու հետ մեկտեղ նաև զվարճալի է։ Յուրաքանչյուր գրքում ներկայացված են տարբեր կերպարներ և գործողությունների իրականացման տարբեր վայրեր[2]։ Առաջին պրոտագոնիստները պատկանում են միջին խավի և կարող են լինել և՛ արական, և՛ իգական սեռի։ Սարսափներ շարքի առաջին հերոսները հաճախ պատկերված են հեռավոր կամ, այսպես ասած, հասարակությունից մեկուսացած վայրերում։ Այսպիսի տեղանքներ կարող են լինել արվարձանային տարածքներից մինչև գիշերօթիկ դպրոցներ, օտար գյուղեր, քեմփինգներ[3]։ Գրքերում հիմնականում այն կերպարներն են, որոնք կամ վերջերս են տեղափոխվել նոր թաղամաս, կամ նրանց ուղարկել են իրենց բարեկամների տուն։
Սարսափներ շարքի գրքերը ունեն նմանատիպ սյուժետային կառուցվածքներ՝ երեխաները հայտնվում են տարբեր սարսափելի իրավիճակներում։ Ասում են, որ Սթայնն իր ամենածաղկուն շրջանում այս պատմությունները բավականին արագ է ավարտին հասցրել, որոնցից որոշները գրվել են միայն վեց օրում[4]։ Գրքերը մեծ մասամբ գրված են առաջին դեմքից։ Դրանք հաճախ անսպասելի ավարտ են ունենում։ Գրքերում ներկայացված են անիրական սարսափ դեպքեր և կերպարները բախվում են տարօրինակ և գերբնական արարածների։ Սթայնը ասում է, որ գրքում մահվան տեսարաններ չեն ներառվել, իսկ իր վեպերի երեխաները երբեք չեն հայտնվում այնպիսի իրավիճակներում, որ չափազանց լուրջ կամ վտանգավոր կլինեն[5]։ Նա իր գրքերի հաջողության գրավականը համարում է այն, որ դրանք զերծ են անբարոյականությունից, բռնությունից[6]։
Ոգեշնչում և թեմաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սթայնը հիշում է, թե ինչպես էր նա երիտասարդ տարիքում կարդում «Պատմվածքներ նկուղից» կոմիքսների հայտնի շարքը և ոգեշնչվում։ Շարքի գրքերը և կերպարների ստեղծման ոգեշնչման աղբյուրները գրքերն ու ֆիլմերն էին։ Օրինակ իր գրքից մի կերպար ոգեշնչված էր մանկական գրականության դասական ստեղծագործություններից մեկից՝ Պինոկիոյի արկածները Փայտե տիկնիկի պատմությունից[7]։ Գրքերում զետեղված գաղափարներից որոշները վերցված են նաև իրական կյանքից։ The Haunted Mask կերպարի միտքը ծնվել է այն ժամանակ, երբ նրա որդին Հելլոուինի ժամանակ դժվարությամբ էր հանում դիմակը[8]։ Սթայնը նաև հիշում է իր մանկական վախերը, որոնք նրան օգնում են գրքերը գրելիս։ Հեղինակն ասում է, որ բարեբախտաբար նա հիանալի հիշողություն ունի։ Երբ պատմություն է գրում, հիշում է վախի և տագնապի զգացողությունները[9]։ Սթայնը շեշտում է, որ նա սկզբում հաճախ որոշում է վերնագիրը, որն էլ առաջնորդում է պատմությանը[10]։
Շարքի երկու հիմնական թեմաններն են երեխաների չարի դեմ պայքարելու և հաղթելու ճիգը, իսկ մյուսը երեխաների սարսափելի կամ զարհուրելի իրավիճակներում հայտնվելը և իրենց խելքն ու երևակայությունը օգտագործելու կարողությունը՝ այդ իրավիճակներից խույս տալու[11]։ Սթայնը չի փորձում իր վեպերում կյանքի դասեր ներառել և ասում է, որ գրքերը հետապնդում են միայն մոտիվացիա ապահովելու նպատակը[12]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Stine, R. L. (2017 թ․ հունվարի 31). «This is Slappy's World - You only scream in it!». rlstine.com. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
- ↑ Rosenberg, Joyce M. (1996 թ․ հոկտեմբերի 27). «Goosebumps: So successful they're scary». Lawrence Journal-World. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
- ↑ «Get Goosebumps with R.L. Stine». ChennaiOnline. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
- ↑ «R.L. Stine Explains How He Could Write An Entire 'Goosebumps' Book In 6 Days». HuffPost Canada (կանադական անգլերեն). 2014 թ․ սեպտեմբերի 23. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 10-ին.
- ↑ «'Goosebumps' writer R.L. Stine looks to his childhood for book ideas». The Washington Post. Reuters. 2012 թ․ սեպտեմբերի 4. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 16-ին.
- ↑ Moore, Frazier (1997 թ․ հուլիսի 20). «TV special aims to give kids goosebumps». The Beaver County Times. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
- ↑ Stine, R. L. «Where Do You Get Your Ideas?». Scholastic. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
- ↑ Israeli, Tali. «Author enjoys entertaining young readers». News Transcript. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
- ↑ «R.L. Stine – Part II». Reading Is Fundamental. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 17-ին.
- ↑ Neary, Lynn (2008 թ․ հոկտեմբերի 31). «Goosebumps And Guffaws In Stine's 'HorrorLand'». NPR. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
- ↑ Orndorff, Amy (2008 թ․ ապրիլի 27). «He's Baaaack...». The Washington Post. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 2-ին.
- ↑ Aberbach, Katie (2012 թ․ սեպտեմբերի 20). «Invasion of the Books». Express. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 16-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սարսափներ» հոդվածին։ |
| ||||||
