Շիկինյա Գոնզագա

Շիկինյա Գոնզագա
Բնօրինակ անուն	բրազ.-պորտ.՝ Francisca Edwiges Neves Gonzaga
Ի ծնե անուն	բրազ.-պորտ.՝ Francisca Edwiges Neves Gonzaga
Նաև հայտնի է որպես	Chiquinha Gonzaga
Ծնվել է	հոկտեմբերի 17, 1847; Ռիո դե Ժանեյրո, Բրազիլիայի կայսրություն
Երկիր	Բրազիլիա
Մահացել է	փետրվարի 28, 1935 (87 տարեկան); Ռիո դե Ժանեյրո, Բրազիլիա
Ժանրեր	choro? և marchinha?
Մասնագիտություն	կոմպոզիտոր, դիրիժոր, դաշնակահարուհի և ակտիվիստ
Գործիքներ	դաշնամուր
	Chiquinha Gonzaga Վիքիպահեստում

Շիկինյա (Չիկինյա) Գոնզագա (պորտ.՝ Chiquinha Gonzaga, իսկական անունը՝ Ֆրանսիսկա Էդվիժես Նևես Գոնզագա պորտ.՝ Francisca Edwiges Neves Gonzaga, հոկտեմբերի 17, 1847(1847-10-17)^[1]^[2], Ռիո դե Ժանեյրո, Բրազիլիայի կայսրություն^[3] - փետրվարի 28, 1935(1935-02-28)^[1]^[2], Ռիո դե Ժանեյրո, Բրազիլիա^[3]), բրազիլացի առաջին կին կոմպոզիտորը, դաշնակահարուհի, դիրիժոր։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանսիսկա Նևես Գոնզագան ծնվել է 1847 թվականի հոկտեմբերի 17-ին, եղել է բարձրաստիճան սպա (հետագայում՝ մարշալ) Ժոզե Բազիլեու Նևես Գոնզագայի (պորտ.՝ Jose Basileu Neves Gonzaga) և խառնածին Ռոզա Մարիա դե Լիմայի (պորտ.՝ Jose Basileu Neves Gonzaga)՝ արտամուսնական կապից ծնված երեխան։ Ավելի ուշ, հակառակ ընտանիքի դիմադրությանը, Ժոզե Բազիլեուն ոչ միայն ճանաչել է դստերը, այլև ամուսնացել Ռոզայի հետ։

Ֆրանսիսկան լավ կրթություն է ստացել 19-րդ դարի կնոջ տեսանկյունից։ Նրան սովորեցրել են կարդալ, գրել, սովորել է օտար լեզուներ, մաթեմատիկա, կատեխեզիս, մեծ ուշադրություն են հատկացրել երաժշտության կրթությանը։ Արդեն 11 տարեկան հասակում նա ստեղծել է իր առաջին երգը։

1863 թվականին հոր ցանկությամբ նա ամուսնացել է ձեռնարկատեր Ժասիտու Ռեբեյրու դու Ամարալի հետ (պորտ.՝ Jasinto Ribeiro do Amaral)։ Ամուսնությունը հաջող չի եղել․ ամուսինն արգելել է երաժշտությամբ զբաղվել։ Ամուսնությունից ծնվել են երեք երեխաներ՝ Ժուան Գալբերտուն (1864-?), Մարիա դու Պատրոսինյոն (1865-?) և Իլարիոն (1868-?)։

1869 թվականին Ֆրանսիսկան վերջնականապես լքել է ամուսնուն։ Նա եղել է կաթոլիկ Բրազիլիայի առաջին կինը, որին հաջողվել է հասնել ամուսնալուծության։ Նրա դուստր Մարիան դաստիարակվել է պապի ու տատի ընտանիքում և նունիսկ նրանց իր ծնողները համարել, իսկ որդին՝ Իլարիոնը, մնացել է ամուսնու մոտ։ Շիկինյա Գոնզագան մտերմացել է նշանավոր ֆլեյտահար Ժոակիմ Անտոնիու դա Սիլվա Կալադուի հետ (պորտ.՝ Joaquim Antonio da Slva Callado, 1848—1880), որը համարվում է բրազիլական շորո ժանրի հիմնադիրը։ Ժանրն իր մեջ միավորում է աֆրիկյան ու եվրոպական երաժշտության տարրերը։ Հենց Կալադուն է Ֆրանսիսկային երաժշտական աշխարհ մտցրել, որտեղ նա հայտնի է դարձել Շիկինյա Գոնզագա անունով (Շիկինյան Ֆրանսիսկայի կրճատ տարբերակն է)։ Նա Ֆրանսիսկային որպես դաշնակահար հրավիրել է իր Choro do Callado խումբը և նրան նվիրել «Բոլորի սիրելին» (պորտ.՝ Querida por Todos, 1865) կոմպոզիցիան։ Գումար վաստակելու նպատակով նա սկսում է դաշնամուրով պիեսներ նվագել տոներին, երաժշտական միջոցառումներին, երաժշտության դասեր տալ։ Շիկինյա Գոնզագան որպես երաժիշտ դարձել է առաջին կինը, որ կատարել է շորո երաժշտություն, որը բարձր հասարակության մեջ համարվում էր ցածր ոճի ժանր։

Ընտանիքից ու հասարակությունից լքված՝ Ֆրանսիսկա Գոնզագան սկսում է հանդիպել երիտասարդ ինժեներ Ժուան Բատիստա դե Կարվալիոյի հետ (պորտ.՝ João Batista de Carvalho)։ Նրանք միասին լքում են Ռիո դե Ժանեյրոն և մի քանի տարի անցկացնում գյուղական մի բնակավայրում։ 1876 թվականին ծնվում է նրանց դուստր Ալիսան, սակայն իմանալով Ժուանի անհավատարմության մասին՝ Շիկինյան շքում է նրան՝ դստերը թողնելով Ժուանի հետ։ Այնուհետև Շիկինյան որդու՝ Ժուան Գուալբերտուի հետ վերադառնում է Ռիո դե Ժանեյրո և շարունակում ընդհատված երաժշտական կարիերան։

1877 թվականին Շիկինյան առաջին հաջողությունն է ունենում որպես կոմպոզիտոր։ Նրա «Հմայիչը» (պորտ.՝ Atraente) պոլկան մեծ հաջողություն է ունենում։ Շիկինյա Գոնզագան հեղինակել է ընդհանուր առմամբ 250 կոմպոզիցիա՝ պոլկաներ, վալսեր, մատչիշ ոճի 41 պիես (դրանք քողարկվել են «բրազիլական տանգո» ոճի ներքո)։ 1885 թվականին դարձել է Բրազիլիայում առաջին կին դիրիժորը՝ ներկայացնելով Պալյարես Ռիբեյրայի՝ մեկ գործողությամբ օպերան։ 1899 թվականին գրել է «Մի կո՛ղմ քաշվք, ես ուզում են անցնել» (պորտ.՝ O Abre Alas) երգը, որը դարձել է դիմակահանդեսային առաջին երգը։

Շիկինյա Գոնզագան ակտիվ մասնակցություն է ունեցել երկրի քաղաքական կյանքին, հանդես եկել Բրազիլիայում ստրկությունը վերացնելու կոչերով, մասնակցել ցույցերի։

1899 թվականին նա հանդիպել է Ժուան Բաուտիստու Ֆերնանդես Լաժեի հետ։ Շիկինյան արդեն 52 տարեկան էր, իսկ Ժուանը՝ 16։ Շիկինյան նրան ներկայացնում էր որպես իր որդի։ Նրանց սիրավեպը շարունակվել է մինչև Շիկինյայի մահը։ 1900-ական թվականներին սիրահարներն այցելել են Եվրոպա։ Ճամփորդության ընթացքում Շիկինյան երաժշտական խանութներից մեկում հայտնաբերել է իր ստեղծագործությունների նոտաները, որոնք հրատարակված են եղել առանց իր իրավունքի։ 1909 թվականին, Բրազիլիա վերադառնալով, Շիկինյա Գոնզագան ակտիվ պայքար է սկսել հեղինակային իրավունքները պաշտպանելու համար։ 1916 թվականին Բրազիլիայի կոնգրեսը հաստատել է քաղաքացիական օրենսգիրքը, որը ներառել է հեղինակային իրավունքի մասին օրենքը։ 1917 թվականին Շիկինյա Գոնզագան մտել է այդ ժամանակ հիմնադրված «Թատերական հեղինակների բրազիլական միության» մեջ։

Գոնզագան մահացել է 1935 թվականի փետրվարի 28-ին։

Կինոյում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1999 թվականին «Գլոբո» ստուդիան նկարահանել է «Շիկինյա Գոնզագա» կենսագրական սերիալը։ Գլխավոր դերը կատարել են Գաբրիելա Դուարտեն (Շիկինյան երիտասարդ տարիքում) և Ռեժինա Դուարտեն։
2006 թվականին «Բրազիլիա 18 %» ֆիլմում նրա դերը մարմնավորել է դերասանուհի Բեթ Մենդեսը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural (порт.) — São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Musica Brasilis Project

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պաշտոնական կայք (порт.)
Շիկինյա Գոնզագան muslib.ru կայքում(չաշխատող հղում)
Շիկինյա Գոնզագայի մասին (порт.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շիկինյա Գոնզագա» հոդվածին։

[_00b7c52f44f909bd-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_af78ff1ee74910e9-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural (порт.) — São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7

[_0b7fc13f45ad557a-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Musica Brasilis Project

[1]

[2]

[3]