Շահեն Շահինյան

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Շահինյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Շահեն Շահինյան
Ծնվել է	մարտի 16, 1922(1922-03-16)
Ծննդավայր	Չալթր, Ռոստովի շրջան, Դոնի մարզ, ՌԽՖՍՀ
Վախճանվել է	մարտի 16, 1988(1988-03-16) (66 տարեկան)
Մասնագիտություն	գրող, բանահավաք, հայրենագետ և լրագրող
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ ժուռնալիստների միություն
Պարգևներ	և

Շահեն Մեսրոպի Շահինյան (մարտի 16, 1922(1922-03-16), Չալթր, Ռոստովի շրջան, Դոնի մարզ, ՌԽՖՍՀ - մարտի 16, 1988(1988-03-16)), գրող, բանահավաք, գավառագետ։ ԽՍՀՄ ժուռնալիստների միության անդամ։

Կենսագրություն

Շահեն Շահինյանը ծնվել է 1922 թվականի մարտի 16-ին Չալթր գյուղում (Ռոստովի մարզ, Ռուսաստան) հողագործի ընտանիքում։

Վաղ տարիքում կորցրել է հորը և կրտսեր քրոջ հետ մնացել են մոր խնամքին։ Սովորել է Չալթրի թիվ 1 դպրոցում։ Հատկապես տարվել է լեզուներով՝ հայերեն, ռուսերեն և գրականություն։ Ստեղծագործական հակումներն ի հայտ են եկել վաղ տարիքից։ 12 տարեկանում իր առաջին բանաստեղծությունը տվել է տարածաշրջանային թերթին։ Նույն տարիներին ուսուցիչների հանձնարարականով ընկերների հետ միասին սկսել է հավաքել բանահյուսության գործեր։ Դպրոցական տարիներին հետաքրքրվել է թատերարվեստով, մասնակցել գյուղական բեմում անցկացվող ներկայացումներին։ 8-րդ դասարանից հետո ընդունվել է Երևանի թատերական դպրոց, սակայն սկսվել է Հայրենական մեծ պատերազմը, և նա վերադարձել է Չալթր։ Նախքան զորակոչվելն աշխատել է «Կոմմունար» տարածաշրջանային թերթի խմբագրատանը, այնուհետև մոբիլիզացվել է աշխատանքային բանակի կազմում և ուղարկվել Շախտի քաղաք։ 1943 թվականին Շահինյանը մոբիլիզացվել է զինված ուժերի շարքերում և կռվել է Հյուսիսային Կովկասում, Ուկրաինայի հարավում, Ղրիմում։ Եղել է ականանետերի անձնակազմի հրամանատար։ Վիրավորվել է Սևաստոպոլի մերձակայքում, ապամոբիլիզացվել է վերքի պատճառով, տուն է վերադարձել որպես երկրորդ խմբի հաշմանդամ։

Հետպատերազմյան տարիներին Շահինյանը նշանակվել է շրջանի Մշակույթի պալատի տնօրեն։ 1952 թվականին կրկին վերադարձել է տարածաշրջանային թերթի խմբագրություն, որտեղ նախ աշխատել է որպես սրբագրիչ, այնուհետև՝ որպես մի շարք բաժինների ղեկավար՝ պատասխանատու քարտուղար, տեղակալ և 15 տարի շարունակ, մինչև թոշակի անցնելը՝ որպես «Зари коммунизма» թերթի գլխավոր խմբագիր։

Ստացել է ընդհանուր բանասիրական և հատուկ լրագրողական կրթություն։ 1958 թվականին ընդունվել է ԽՍՀՄ ժուռնալիստների միության շարքերը։ Նրա հոդվածները, ակնարկները, պատմվածքները տպագրվել են ինչպես մարզային, այնպես էլ տարածաշրջանային թերթերի էջերում`«Молот», «Комсомолец», «Таганрогская правда» և այլն։

Շահինյանի կենդանության օրոք հրատարակվել են 4 բանահյուսական ժողովածուներ։ 1971 թվականին «Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի հրատարակչությունը» թողարկել է Շահինյանի կողմից գրված 30 առակ «Հայ ազգագրությունն ու բանահյուսությունը» շարքում։ Երկու տարի անց «Ռոստիզդատը» հրապարակել է «Ծառն ուժեղ է արմատաներով» երկլեզվյա ասացվածքների ժողովածոն՝ Գևորգ Էմինի նախաբանով։ 1979 թվականին «Ռոստիզդատը» հրատարակել է «Բարի խոսքը գարնանային օր է» բազմաժանր հավաքածուն։

Շահինյանը եղել է Ռուսաստանի գրողների միության Ռոստովի մասնաճյուղի բանահյուսության և ազգագրական բաժնի անդամ։

Շահինյանը զբաղվել է թարգմանչությամբ՝ հայերենից ռուսերեն, ռուսերենից հայերեն։ Հայերենից ռուսերեն է թարգմանել Երվանդ Շահազիզի «Նոր Նախիջևանի Սուրբ Խաչ վանք» և «Նոր Նախիջևան ու նոր նախիջևանցիներ» հետազոտական աշխատանքները (1999 և 2005 թվականների հրատարակություններ)։ Թարգմանել է հայ գրող Գևորգ Դևրիկյանի «Երկիրը կլոր է» պատմվածքը։ Շահինյանը հայերեն է թարգմանել Վ. Զակրուտկինի «Մարդկության մայրը», Պ. Լեբեդկոյի «Խաղաղ Դոնի հեքիաթները», Ա. Կորիշչենկոյի «Կարմիր ատամանի թոռները» և Ե. Կրիվենկոյի «Տունը ծիրանի տակ» աշխատությունները։

Շահինյանը շատ ժամանակ է հատկացրել հասարակական աշխատանքներին։ Եղել է Ռոստովի տարածաշրջանային լրագրողական կազմակերպության բյուրոյի անդամ, բազմիցս ընտրվել է ժողովրդական պատգամավորների շրջանային խորհրդի անդամ, շրջանի կուսակցական հանձնաժողովի և շրջանի գործադիր կոմիտեի անդամ, ինչպես նաև Համամիութենական գրքասեր հասարակության շրջանի մասնաճյուղի նախագահ։

Շահինյանն արժանացել է բազմաթիվ մեդալների, ինչպիսիք են՝ «Արիության մեդալ», «Աշխատանքային արիության համար» մեդալ, «Աշխատանքի վետերան» մեդալ, «Աշխատանքային գերազանցության համար» մեդալ, «Սևաստոպոլի պաշտպանության համար մեդալ», Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ և այլն։

Մահացել է 1988 թվականի մարտի 16-ին։

Պարգևներ

• «1941-1945 թվականներին Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ
• Սևաստոպոլի պաշտպանության համար մեդալ
• Արիության մեդալ
• «Աշխատանքային արիության համար» մեդալ
• «Աշխատանքային գերազանցության համար» մեդալ
• «Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ Անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ
• «Աշխատանքի վետերան» մեդալ

Երկեր

• Դարավոր արմատներ։ [Նմուշներ Նոր Նախիջևանի բանահյուսությունից] / Հավաք., կազմ. և ծանոթագր.՝ Շ. Մ. Շահինյան, Խմբ.՝ Գ. Խ. Դևրիկյան/Вековые корни ( «Даравор арматнер») [Текст] : образцы Нор Нахичеванского фольклора на арм. языке. / сост. Ш. М. Шагинян. Ер.: Советакан грох, 1980. 424 с.
• Доброе слово – что весенний день [Текст]: из устного народного творчества донских армян / сост., предисл. и прим. Ш. М. Шагиняна, Ростов н/Д. 1979. 144 с.
• Меч Авлуна [Текст]: сказки донских армян / собр., обр. и перевел на рус. яз. Ш. М. Шагинян, худ. А. П. Ованесян. Ростов н/Д.: «Литера – Д», 1994. 184 с., ил.
• Арзу и Хамбер (Браслет). Фольклор армян Дона [Текст]: из устного народного творчества армян Дона / собр., обр. и перевел на рус. яз. Ш. М. Шагинян. Ростов н/Д.: РИО АО «Цветная печать», 1995. 200 с.
• Новый Нахичеван и новонахичеванцы [Текст], пер. с арм. яз. Ш. М. Шагиняна кн. Е. Шахазиза «Новый Нахичеван и новонахичеванцы». Ростов н/Д.: РИО АО «Цветная печать», 1999. 160 с.
• /Из книги Шагена Месроповича Шагиняна «По велению сердца. Из публицистики». Ростов н/Д: ЗАО «Книга», 2004. С. 134-136.
• Шахазиз, Е. Новый Нахичеван и новонахичеванцы. Монастырь Сурб Хач Нового Нахичевана [Текст] / пер. с арм. Ш. М. Шагиняна, 1986. Ростов н/Д.: ЗАО «Книга», 2005. 240 с.
• Загадки донских армян [Текст] / сост. и ред. Ш. Шагинян. Ростов н/Д.: ЗАО «Книга», 2005. 79 с.
• Фразеологические обороты новонахичеванского армянского диалекта. Сост. Ш. М. Шагинян. 2011

Մատենագիտություն

• Наирьян Х. Из наследия Шагена Шагиняна [Текст], Х. Наирьян // Заря. 1996. 16 марта.
• Айрумян А. Дело всей его жизни [Текст], А. Айрумян // Заря. 1997. 15 марта. № 31-32. С. 4.
• Кристостурян, Х. Наш современник [Текст], Х. Кристостурян // Заря. 1997. 15 марта. № 31-32. С. 4.
• Лусинян, С. Фильм о Ш. М. Шагиняне [Текст], С. Лусинян // Заря. 1999. 20 марта. №.
• Хатламаджиян Г. К 80-летию со дня рождения Ш. М. Шагиняна [Текст], Г. Хатламаджиян // Заря. 2002. 16 марта. № 32-33. С. 3.
• Фрейдлин Л. Нам очень повезло [Текст] к 80-летию Ш. М. Шагиняна, Л. Фрейдлин // Заря. 2002. 16 марта. № 32-33. С. 3.
• Бабиян Г. Незабываемые встречи [Текст], Г. Бабиян // Заря. 2002. 16 марта. № 32-33. С. 3.
• Ода Шагену [Текст], стих., посв. Ш. М. Шагиняну, Хартавакян К. С. // Мы из древнего града Ани. Хартавакян, К. – Ростов н/Д, «Приазовский край», 1999, с. 104.
• Тирацуян, А. Всегда оставался Человеком [Текст], А. Тирацуян // Заря. 2002. 16 марта. № 32-33. С. 3.
• Харахашян, А. Дерево Шагена [Текст], А. Харахашян // Заря. 2002. 16 марта. № 32-33. С. 3.
• Волошинова, В. Человек должен оставить о себе память [Текст] Золотые перья «Молота» / В. Волошинова // Молот. 2002. 16 апр.
• Лусинян С. Остался для нас путеводной звездой [Текст] с юбилейного вечера посвященного 80-летию Ш. М. Шагиняна, С. Лусинян // Заря. 2002. 6 апр. № 41-42. С. 3.
• Хутлубян, Х. Улица его имени [Текст], Х. Хутлубян // Заря. 2003. № № 31-32. 15 марта. С. 6.
• Шагинян, С. Мой сосед и коллега [Текст], С. Шагинян // Заря. 2003. № № 138 139. 15 нояб. С. 6.

Արտաքին հղումներ

• Памятники Дона. 90 лет Ш. М. Шагиняну
• 95 лет Ш. М. Шагиняну
• Библиография на РГБ