Jump to content

Հերցինյան ծալքավորություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
France dinantien

Հերցինյան ծալքավորություն, վարիսցիյան ծալքավորություն, երկրակեղևի գեոսինկլինալային գոտիներում տեղի ունեցած ծռման ու ճմլման խոշոր դեֆորմացիաներ ու լեռնակազմության երևույթներ, որոնք արտահայտվել են վերին դևոնի, կարբոնի, պերմի և առանձին շրջաններում նաև տրիասի ընթացքում։ Հերցինյան ծալքավորության գոտիներ (հերցինիդներ) են Ուրալը, Տյան Շանը, Ալթայը, Կունլունը, Մեծ Դոնբասը, տափաստանային Ղրիմը, Մեծ Կովկասի հյուսիսային լանջի արևմտյան մասը, Կենտրոնական և Արևմտյան Եվրոպայի լեռները, Հարավային Մոնղոլիան, Ապալաչները, Կանադական Արկտիկական կղզեխումբը, Մարոկկոյական Մեսետան, Ավստրալիական Ալպերը, մասամբ՝ Կորդիլիերաների, Անդերի, Տիրենյան, Բալկանյան ու Տավրոսի լեռների կենտրոնական մարզերը։ Հերցինյան գեոսինկլինալներն առաջացել են հիմնականում բայկալյան և էպիբայկալյան պլատֆորմների հիմքի վրա՝ օրդովիկի, սիլուրի և ստորին դևոնի ընթացքում։ Հերցինյան ծալքավորությունն ուղեկցվել է գրանիտոիդային ինտրուզիաներով, որոնց հետ կապված են գունավոր, հազվագյուտ և սև մետաղների բազմաթիվ խոշոր հանքավայրեր Եվրոպայում, Ասիայում, Ավստրալիայում։ Հերցինիդների նախալեռնային ու միջլեռնային իջվածքներում հայտնի են խոշորագույն քարածխաին ավազաններ (Կուզնեցկի, Դոնբասի, Կենտրոնական Եվրոպայի), քարաղի և կալիումական աղերի հանքավայրեր (Ուրալ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հերցինյան ծալքավորություն» հոդվածին։


Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 384