Լապարասկոպիա
Լապարասկոպիա (հին հունարեն՝ λαπάρα — աճուկ, որովայն + հին հունարեն՝ σκοπέω — նայում եմ ), ժամանակակից վիրաբուժության մեթոդ, որի ընթացքում ներքին օրգանների վրա վիրահատությունները կատարվում են փոքր (սովորաբար 0.5-1.5 սմ) բացվածքների միջոցով , մինչդեռ ավանդական վիրաբուժության մեջ մեծ կտրվածքներ են պահանջվում։ Լապարասկոպիան սովորաբար իրականացվում է որովայնի կամ կոնքի խոռոչի օրգանների վրա։
Լապարասկոպիկ վիրաբուժության հիմնական գործիքը լապարասկոպն է՝ կազմված ոսպնյակ ունեցող տելեսկոպիկ խողովակից, որը սովորաբար կցվում է տեսախցիկին։ Ժամանակակից լապարասկոպները հագեցված են թվային մատրիցաներով և ապահովում են պատկերի բարձր որակ։ Խողովակը միացված է նաև օպտիկական մալուխին՝ լուսավորված «սառը» լույսի աղբյուրից (հալոգենային կամ քսենոնային լամպ)։ Որովայնի խոռոչը սովորաբար լցվում է ածխածնի երկօքսիդով (ածխաթթու գազ), որն ապահովում է բավականաչափ տեսանելիություն և տարածություն գողծողություն իրականացնելու համար։ Փաստացի, փորը փչվում է փուչիկի նման, իսկ որովայնի պատը բարձրանում է ներքին օրգանների վրայով գմբեթի նման։ Լապարասկոպիկ եղանակով կատարվող վիրահատությունների սպեկտրը շատ լայն է. խոլեցիստէկտոմիայից և հերնիոպլաստիկայից (ճողվածքի վերականգնում) մինչև գաստրէկտոմիա (ստամոքսահատում), պանկրեատոդուոդենալ ռեզեկցիա և հաստ ու ուղիղ աղիքների վրա կատարվող միջամտություններ։
Առավելություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հանգիստ տրավմատիզմը և կարճ ժամանակահատվածները (6-7 օր), վիրահատությունից հետո արագ վերականգնումը, ցավոտ ցենսացիաների բացակայություն, ոչ մի հետվիրահատական ցավեր, որոնք դիտարկվում են, օրինակ, լապարոտոմիայում և կտրվածքի հետ կապված այլ խոռոչային վիրահատություններում։ Սպիտակուցների անցումը վերականգնվում է նաև արագ, հիվանդը լապարոսկոպիկ վիրահատությունից հետո, կարողանում է ուտել ինքնուրույն ավելի վաղ։
Լապարոսկոպիկ վիրաբուժությունը հաջողությամբ փոխարինեց բաց վիրաբուժությանը, քանի որ պատկերը շատ ավելի մեծ է, քան այն, ինչ տեսնում է վիրաբույժը աչքերով (ժամանակակից լապարոսկոպիկ սարքավորումները տալիս են ավելացում մինչև 40 անգամ, այսինքն, վիրահատությունը կատարվում է գրեթե որպես մանրադիտակի տակ), օգտագործվող օպտիկան թույլ է տալիս նայել գործող օբյեկտին տարբեր օղակներից (տարբեր ուղղություններով), ինչը շատ ավելի մեծ հնարավորություն է տալիս վերանայելու, քան ավանդական վիրահատությունները։
Թերություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թեպետ լապարոսկոպիկ վիրաբուժությունը հիվանդների բուժման արդյունքներով ակնհայտ առավելություններ ունի, սակայն նման վիրահատությունների կատարման մեխանիզմը շատ ավելի բարդ է վիրաբույժի տեսակետից, համեմատած ավանդականների՝ բաց վիրահատությունների հետ։
- Օպերատիվ տարածքի սահմանափակումները հանգեցնում են վիրաբույժի հմտությունների կորստին
- Խեղաթյուրված խորության ընկալումը
- Հյուսվածքների հետ փոխազդեցության գործիքներ օգտագործելու անհրաժեշտությունը, այլ ոչ թե ձեռքով աշխատելը։ Սա հանգեցնում է հյուսվածքների նկատմամբ կիրառվող ուժի ճշգրիտ դատողության անհնարինությանը, ինչը կարող է հանգեցնել վնասվածքների առաջացման։ Այս սահմանափակումը նաև նվազեցնում է շոշափելի սենսացիաները, ինչը մեծապես բարդացնում է վիրաբույժի աշխատանքը ախտորոշման ժամանակ (ձեռքերը հաճախ հանդիսանում են կարևոր ախտորոշիչ գործիք, օրինակ, ուռուցքների հետ աշխատելու ժամանակ) և կատարելով նուրբ գործողություններ, ինչպիսիք են բարդ կարերի վերադրումը։
- Գործիքը մակերեսները կտրում է վիրաբույժի ձեռքերի հակառակ ուղղությամբ, այսինքն, լապարոսկոպիայի հիմքում ընկած է աննկուն շարժիչի հմտությունները, որոնք դժվար է սովորել
Հնարավոր բարդություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Արյան անոթների կամ աղիքների տրոակարի վնասման ամենակարևոր ռիսկերը։ Այս վնասվածքների հավանականությունը ավելի մեծ է, քան անամնեզի մեջ առկա թերությունները կամ այլ որովայնային վիրահատությունները։ Տրոակարն ի սկզբանե, որպես կանոն, կուրորեն տեղադրվում է։ Չնայած նման վնասվածքները հազվադեպ են, լուրջ բարդություններ կարող են առաջանալ։ Անոթային վնասվածքները կարող են հանգեցնել կյանքին վտանգավոր արյունահոսությունների, աղիքային վնասը կարող է առաջացնել պարիտոնիտ։ Շատ կարևոր է նման վնասվածքները հայտնաբերել հնարավորինս շուտ։
- Որոշ հիվանդներ ստանում են զգալի էլեկտրական այրվածքներ, որոնք աննկատելի են այն էլեկտրոդների հետ աշխատող վիրաբույժների համար, որոնք շրջակա հյուսվածքներին ներկայումս մատակարարում են։ Վնասվածքների արդյունքը կարող է լինել ներքին օրգանների ծակումը, ինչպես նաև որովայնամզի բորբոքում (պերիտոնիտ)։ Այս ռիսկը նվազեցվում է ակտիվ էլեկտրոդի մոնիտորինգի միջոցով։
- Լապարասկոպիկ վիրաբուժության իրականացման այլ հնարավոր բարդությունը հիպոթերմյան է և հիպոթերապևտիկ վնասվածքների առաջացումը `երկարատեև ցրտահարության ընթացքում սառը, չոր գազերի ազեդցության պատճառով։ Այս ռիսկերը նվազեցնելու համար օգտագործում են խոնավացնող ածխածնի երկօքսիդ գազ։
- Թոքային հիվանդություն ունեցող շատ հիվանդներ չեն դիմանում պնևմոպերիտոնեումաին (որովայնի խոռոչի մեջ գազի անցկացում), որը տանում է դեպի անհրաժեշտության, անցումը բաց լապարոսկոպիկ վիրաբուժության։ Ոչ բոլոր ածխածնի երկօքսիդ գազերն են, որ ներգործում են որովայնի խոռոչի վրա, որը հեռացվում է կտրման միջոցով վիրահատության ժամանակ։ Գազը հակված է ընդլայնել, և երբ ածխածնի երկօքսիդ բարձրանում է որովայնի խոռոչ, ապա դա սեղմում է ստոծանիին կարող է նաեւ ճնշում գործադրել ստոծանու նյարդային։ Այն ստեղծում է ցավի զգացում, որը կարող է փոխանցվել հիվանդի ուսային հատվածին։ Օրինակ, մարդու որդանման ելունի վիրահատության ժամանակ ցավը փոխանցվում է աջ ուսին։ Որոշ դեպքերում շնչառությունը դառնում է ավելի ծանր։ Սակայն, այդ ցավը ժամանակավոր է, քանի որ մարդու մարմնի հյուսվածքները ներծծում են ածխածնի երկօքսիդ գազը և դուրս բերում շնչառական համակարգի միջոցով։
- Արյան մակարդման խնդիրները, ինչպես նաև նախորդ վիրահատությունից մնացած սպիները կարող են խնդիր հանդիսանալ լապարասկոպիկ վիրահատության ժամանակ և հակացուցված է նման մարդկանց նմանատիպ վիրահատություններ անցկացնելը։
Բարդ լապարասկոպիկ վիրահատություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լապարասկոպիկ վիրահատություններ կատարվում են շատ բարդ իրավիճակներում՝ ծայրահեղային վիրահատություն, որովայնի խոռոչում բարորակ և չարորակ ուռուցքների դեպքում, ճարպակալման վերջին աստիճանում։ Դրանց իրականացումը պահանջում է լավ նախապատրաստում վիրահատող բժիշկների կողմից։ Միևնույն ժամանակա նման միջամտությունները պահպանում են հիվանդի ցածր տրավմատիկ լապարասկոպիկ մուտքը։ Առողջացումը ավելի հեշտ է տեղի ունենում։
Լապարասկոպիկ մուտքը օգտագործվում է նաև դիսկետոմիայի և սպոնդիլոդեզի վիրահատությունների համար։
Լապարասկոպիկ բարդ վիրահատություններից է նաև գաստրոպանկրեատդոտուոդենալային ռեզերվումը՝ ենթաստամոքսային գեղձի գլխիկի չարորակ ուռուցքի դեպքում։
Լապարոսկոպիկ վիրահատություններ `օնկոլոգիայում, բժշկական պատկերների օգտագործմամբ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ավանդական լապարոսկոպիկ վիրաբուժությունը, առանց բժշկական պատկերների օգտագործման, չի կարող արդյունավետորեն կատարել այնպիսի վիրահատություններ, որոնցում անհրաժեշտ է տեսնել օրգանների ներքին կառուցվածքը։ Օրինակ, եթե երիկամային, լյարդի կամ ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղի ուռուցքը գտնվում է մարմնի ներսում, այլ ոչ թե մակերեսի վրա, վիրաբույժը չի կարողանում տեսնել ուռուցքը որովայնի անցքերի միջոցով։ Հետևաբար, վերջին տարիներին լաբորատոր վիրահատությունը տարածվել է նրա համար, որ վիզուալիզացիան իրականացվում է հիբրիդային վիրահատարններում։ Բժշկական պատկերների որակը, օպերացիոն սենյակում անմիջական պատկերներ ստանալու հնարավորությունը և վիրահատության ընթացքում վիրաբուժական գործիքների ճշգրիտ ուղղելու հնարավորությունը նպաստում են այս մոտեցման տարածմանը[1]:Վիրահատությունը կատարվում է հետևյալ ձևով[2]
1․Համակարգչային տոմոգրաֆիայի կամ մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիայի օգնությամբ, որոշվում է ուռուցքի գտնվելու վայրը երիկամներում, լյարդում կամ ենթաստամոքսային գեղձում
2․Անգիոգրաֆիկ սարքավորումների օգնությամբ օպերատիվորեն որոշվում է ուռուցքի դիրքը և վիրահատությունից առաջ համալրվում է ստացված տեղեկատվությամբ `հաշվարկված համակարգչային տոմոգրաֆիայի կամ մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիայի միջոցով
3․Ուռուցքի 3-դ մոդելը փոխանցվում է էնդոսկոպին
4․Լապարասկոպիկ վիրաբուժության ընթացքում վիրաբույժը տեսնում է իրողությունը էնդոսկոպի վրա, օգտագործելով լայնածավալ տեխնոլոգիան,որոշում ուռուցքի դիրքը, որը անտեսանելի է օրգանի մակերևույթում
Ռոբոտ վիրաբույժ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լապարոսկոպիկ վիրահատության նոր փուլ էր մասնագիտացված ռոբոտների օգտագործումը, առավել հայտնի է մեկը, որը կոչվում է «daVinci»: Այս ռոբոտը հագեցած է միկրո գործիքներով, շատ փոքր է, քան ստանդարտ լապարոսկոպիկ գործիքները, ինչպես նաև ունի մանրանկարչական տեսախցիկ, որը վերարտադրում է գույները, եռաչափ պատկերը, այնպես, կարծես իրական ժամանակում է։ Վիրաբույժի շարժումները փոխանցվում են ռոբոտին դեպի միկրո-գործիքների հարթ շարժումները, որոնք կարող են շարժվել բոլոր ուղղություններով։ Նրանց օգնությամբ վիրահատությունը շատ ավելի ճշգրիտ է, պահպանելով նյարդերի և արյան անոթների փխրունությունը։ Ռուսաստանում լապարասկոպիկ վիրահատությունները գործառնական վիճակագրության մեծ մասն են զբաղեցրել։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Fuse, Nozaki (2013). «Efficacy of DynaCT for surgical navigation during complex laparoscopic surgery: an initial experience». Surg Endosc. 27: 903–9.
- ↑ «Laparoscopic Surgery in Hybrid Operating Room». Siemens Healthcare. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 11-ին.