Jump to content

Իվան Բուլանկին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Իվան Բուլանկին
Ծնվել էփետրվարի 3, 1901(1901-02-03) կամ փետրվարի 9, 1901(1901-02-09)[1]
Tämte, Q25555313?, Svijazhskij County, Կազանի գուբերնիա, Ռուսական կայսրություն
Մահացել էհոկտեմբերի 31, 1960(1960-10-31)[1] (59 տարեկան)
Խարկով, Խարկովի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանԽարկովի քաղաքային երկրորդ գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունգիտնական
Հաստատություն(ներ)Խարկովի ազգային համալսարան
ԱնդամակցությունՈւկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա
Ալմա մատերԽարկովի ազգային համալսարան
Գիտական աստիճանկենսաբանական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն
Պարգևներ
Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ
և Ուկրաինայի գիտության և տեխնիկայի վաստակավոր գործիչ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ

Իվան Նիկոլաևիչ Բուլանկին (ռուս.՝ Ива́н Никола́евич Була́нкин, փետրվարի 3, 1901(1901-02-03) կամ փետրվարի 9, 1901(1901-02-09)[1], Tämte, Q25555313?, Svijazhskij County, Կազանի գուբերնիա, Ռուսական կայսրություն - հոկտեմբերի 31, 1960(1960-10-31)[1], Խարկով, Խարկովի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), խորհրդային գիտնական, կենսաքիմիկոս, պրոֆեսոր (1934), կենսաբանական գիտությունների դոկտոր (1939), Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիայի ակադեմիկոս (1951, թղթակից-անդամ 1939 թվականից); Խարկովի համալսարանի ռեկտոր (1945—1960), ՈՒԽՍՀ գիտության և տեխնիկայի վաստակավոր գործիչ (1951)[2][3][4][5][6][7][8]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իվան Բուլանկինը ծնվել է 1901 թ. հունվարի 21-ին (փետրվարի 3-ին), Կազանի նահանգի Տեթիուշի վարչաշրջանի (այժմ՝ Կամսկ-Ուստինսկի շրջան) Թենկի գյուղում։

1911 թվականին Իվան Բուլանկինն ավարտել է գյուղական դպրոցը, իսկ 1920 թվականին՝ երկրորդ աստիճանի դպրոցը[5][6][8]։։

1921-1925 թվականներին սովորել է Խարկովի հանրային կրթության ինստիտուտի կենսաբանության ֆակուլտետում (ԽՀԿԻ)[5][6][8]։

1926-1929 թթ. Խարկովի Ժողովրդական կրթության ինստիտուտի կենդանաբանության գիտահետազոտական ամբիոնի համեմատական ֆիզիոլոգիայի ամբիոնի ասպիրանտ[6][8]։

1929-1931 թթ. եղել է ԽՀԿԻ համեմատական ֆիզիոլոգիայի ամբիոնի ասիստենտ, իսկ 1929 (1930) - 1931 թթ.՝ ինստիտուտի կենսաբանական ֆակուլտետի դեկան։

1930 թվականին Գ. Ֆ. Առնոլդի և Ալեքսանդր Նագորնիի հետ մասնակցել է Ուկրաինայի գիտահետազոտական կենդանաբանական ինստիտուտի Խարկովի մասնաճյուղի ստեղծմանը, որը 1933 թվականին վերակազմավորվել է Խարկովի պետական համալսարանի կենդանաբանության և կենսաբանության ինստիտուտի։ Մինչև 1941 թվականը աշխատել է որպես ընդհանուր ֆիզիոլոգիայի ոլորտի գիտաշխատող։

1931-1933 թթ.`Խարկովի մասնագիտական կրթության ինստիտուտի դոցենտ և, միևնույն ժամանակ, Ուկրաինայի Ժողովրդական կոմիսարիատի տեղեկատու[5][6][8]։

1933 թվականին Խարկովի պետական համալսարանի ֆիզիոլոգիայի ամբիոնի բազայի հիման վրա Իվան Նիկոլաևիչը ստեղծում է կենսաքիմիայի ինքնուրույն ամբիոն, որը ղեկավարում էր մինչև իր կյանքի վերջը[5][6][8]։

1933-1935 և 1937-1939 թվականներին՝ համալսարանի գիտական աշխատանքների գծով պրոռեկտոր[5][6][8]։

1934 թվականին Բուլանկինին շնորհվում է պրոֆեսորի գիտական կոչում[5][6][8]։

1936 թվականին, առանց ատենախոսության պաշտպանության, Բուլանկինը ստանում է կենսաբանական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան[5][6][8]։

1939 թվականի փետրվարին ընտրվել է Ուկրաինայի ԽՍՀ ԳԱ թղթակից-անդամ։ Նույն թվականի սեպտեմբերին նա ստացավ կենսաբանական գիտությունների դոկտորի աստիճան։

Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին Բուլանկինը տարհանվել է Տոմսկ։ Նա աշխատել է որպես պրոֆեսոր (1941 թվականից) և քիմիայի ֆակուլտետի դեկան, կոլոիդ քիմիայի ամբիոնի վարիչ (1942 թվականից), իսկ 1942 թվականից՝ Տոմսկի համալսարանի հետազոտությունների գծով պրոռեկտոր[6][8]։

1944 թվականին վերադառնում է Խարկովի համալսարան՝ որպես բիոքիմիայի ամբիոնի վարիչ և գիտական աշխատանքների գծով պրոռեկտոր[5][6][8]։

1945 թվականից մինչև իր կյանքի վերջը՝ Խարկովի համալսարանի ռեկտոր։ Ռեկտորի աշխատանքի առաջին տարիներին նա վերականգնել է Ազատության հրապարակի 4-րդ շենքը (նախկինում՝ նախագծերի պալատ) շենքը՝ այն վերակառուցելով համալսարանի կարիքների համար։ Նրա ռեկտորության ընթացքում համալսարանում բացվեց ռադիոֆիզիկական ֆակուլտետ, օտար լեզուների ֆակուլտետ, ֆիզիկայի և մաթեմատիկայի ֆակուլտետի միջուկային ֆիզիկայի բաժին, որը 1962 թ. վերածվեց ֆիզիկայի և տեխնոլոգիական ֆակուլտետի, համակարգչային կենտրոնի և իզոտոպ լաբորատորիայի։

Իվան Նիկոլաևիչ Բուլանկինը վախճանվել է 1960 թվականի հոկտեմբերի 31-ին Խարկովում։

Գիտական գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հուշարձան Բուլանկինի գերեզմանի մոտ

Իվան Նիկոլաևիչ Բուլանկինը հայտնի է սպիտակուցային քիմիայի, տարիքային և համեմատական կենսաքիմիայի բնագավառում կատարած աշխատանքով[2][5]։

Բուլանկինի գիտական հետաքրքրությունները կենտրոնացել են կոլոիդների ծերացման, կենսասինթեզի և օնտոգենեզի ընթացքում սպիտակուցների և նուկլեինաթթուների փոխանակման և սպիտակուցների կառուցվածքի և ֆիզիկաքիմիական հատկությունների ուսումնասիրության վրա՝ դենատուրացիայի մեխանիզմների պարզման հետ կապված[6]։

Իվան Բուլանկինը հեղինակ է մի շարք մենագրությունների, դասագրքերի և ավելի քան 160 գիտական հրատարակությունների[6]։

Իվան Նիկոլաևիչը վերապատրաստել է տասնյակ կենսաքիմիկոսների, որոնցից շատերը դարձել են դոկտորներ և գիտությունների թեկնածուներ՝ շարունակելով իրենց ուսուցչի հետազոտությունները[5][6]։

Անձնական կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դուստրը - Նատալյա Իվանովնա Բուլանկինա, Խարկովի համալսարանի կենսաբանական ֆակուլտետի կենսաքիմիայի ամբիոնի դոցենտ, հոր մասին գրքի հեղինակ է. «Ակադեմիկոս Իվան Նիկոլաևիչ Բուլանկին 1901-1960» (2004

Պարգևներ և կոչումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիշողություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2002 թ. փետրվարի 9-ին Խարկովի Գուդանովա փողոցում գտնվող թիվ 9/11 տան պատին, որտեղ ապրում էր և աշխատում էր ակադեմիկոս Իվան Բուլանկինը 1944-ից 1960 թվականներին՝ գիտնականի 100-ամյակի առթիվ բացվեց հուշատախտակ։

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Identifiants et Référentiels (ֆր.)ABES, 2011.
  2. 2,0 2,1 В. М. Палій, Ю. О. Храмов. Національна Академія Наук України (1918-2008). Персональний склад(չաշխատող հղում) / Відповідальний редактор В. Л. Богданов. — Центр досліджень науково-технічного потенціалу та історії науки им. Г. М. Доброва. — Киев: Феникс, 2008. — 352 с. — ISBN 978-966-651-639-1. (недоступная ссылка) (Онлайн источник: В. М. Палій, Ю. О. Храмов. Національна Академія Наук України (1918-2008). Персональний склад.(չաշխատող հղում) (укр.). Центр досліджень науково-технічного потенціалу та історії науки им. Г. М. Доброва (2008). Дата обращения 15 сентября 2013. (недоступная ссылка)) Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> թեգ. «NAN.Ukraine» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ:
  3. Науковці України XX-XXI століть. Метабібліографія Արխիվացված 2020-12-02 Wayback Machine / Укладачі: М. Г. Железняк, Л. М. Гутник, Т. А. Галькевич. Рецензенти: М. М. Романюк, В. П. Капелюшний. — Київ: Інститут енциклопедичних досліджень НАНУ, 2010. — 472 с. — ISBN 978-966-02-5915-7. (онлайн источник: Науковці України XX-XXI століть. Метабібліографія Արխիվացված 2020-12-02 Wayback Machine (укр.). Дата обращения 16 сентября 2013.) Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> թեգ. «meta.bibl» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ:
  4. Іван Миколайович Буланкін // Загальноуніверситетська газета № 12 (4004) Արխիվացված 2016-08-25 Wayback Machine. Харьківський університет. Дата обращения 18 сентября 2013.
  5. 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 БУЛАНКІН ІВАН МИКОЛАЙОВИЧ (укр.). Харьківський національний університет імені В. Н. Каразіна. Дата обращения 18 сентября 2013. Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> թեգ. «univer.kharkov.ua.rectors.35» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ:
  6. 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 Биобиблиографический словарь ученых Харьковского университета Т.1. Ректоры (1805-2004). Дата обращения 18 сентября 2013. Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> թեգ. «rektor.hu» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ:
  7. 7,0 7,1 Нові пам'ятники культури Харківської області. Випуск №5. За матеріалами періодичних видань за 2002 рік (укр.). Харьківська обласна універсальная наукова бібліотека (2004). Дата обращения 18 сентября 2013. Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> թեգ. «library.kharkov.ua.166» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ:
  8. 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 Справжня університетська родина… // Загальноуніверситеться газера Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine. Дата обращения 18 сентября 2013.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Академик Иван Николаевич Буланкин. 1901-1960 / Харьковский национальный ун- т им. В.Н.Каразина / В.А. Бондаренко (науч.ред.), Н.И. Буланкина (сост.), С.И. Посохов (науч.ред.). — Харьков: Автоэнергия, 2004. — 352 с. — ISBN 966-8307-00-3
  • Буланкін Іван Миколайович: [Біогр. довідка] // Український Радянський Енциклопедичний Словник. — Київ, 1986. — Т. 1. — С. 229.
  • Иван Николаевич Буланкин: биобиблиографический указатель литературы / МВ ССО УССР, Харьковский ордена Трудового Красного Знамени и ордена Дружбы народов Государственный университет им. А. М. Горького, Центральная научая библиотека; сост. М. Г. Швалб; науч. ред. Е. В. Парина. — Харьков: ХГУ, 1982. — 31 с. — (Биобиблиографические указатели литературы об ученых ХГУ; вып. 5).