Գրիգորի Պոտյոմկին

Գրիգորի Պոտյոմկին;
Ծնվել է	սեպտեմբերի 13 (24), 1739
Ծննդավայր	Չիժևո, Սմոլենսկի գավառ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հոկտեմբերի 5 (16), 1791 (52 տարեկան)
Մահվան վայր	Յաշ, Մոլդովական իշխանություն
Գերեզման	St. Catherine's Cathedral, Kherson
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Մայրենի լեզու	ռուսերեն
Կրոն	Ռուս ուղղափառ եկեղեցի
Կրթություն	Մոսկվայի կայսերական համալսարան
Մասնագիտություն	լեզվաբան, ռազմական գործիչ և քաղաքական գործիչ
Ծնողներ	հայր՝ Alexander Potemkin?
Պարգևներ և ; մրցանակներ	և
	Grigory Potyomkin Վիքիպահեստում

Իշխան Գրիգորի Ալեքսանդրովիչ Պոտյոմկին-Տավրիչեսկի (ռուս.՝ Князь Григо́рий Алекса́ндрович Потёмкин-Таври́ческий, սեպտեմբերի 13 (24), 1739, Չիժևո, Սմոլենսկի գավառ, Ռուսական կայսրություն - հոկտեմբերի 5 (16), 1791, Յաշ, Մոլդովական իշխանություն), ռուս պետական և ռազմական, գործիչ, դիվանագետ, գեներալ-ֆելդմարշալ (1784)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պոտյոմկինի քաղաքական կարիերան սկսվել է 1762 թվականին, մասնակցել է պալատական հեղաշրջման, որի հետևանքով գահ է բարձրացել Եկատերինան։ Աչքի է ընկել 1768-1774 թթ.-ին ռուս-թուրքական պատերազմում։ Մերձավորությունը Եկատերինա II-ի հետ (1770 թվականից սկսած) նպաստել է նրան դառնալու ամենահզոր ու ազդեցիկ անձնավորությունը երկրում։ Լինելով տաղանդավոր վարչագետ՝ մեծապես օգնել է Եկատերինա II-ին բացարձակ միապետության ամրապնդման գործում։

1774 թ.-ին կազմակերպել է Ե․ Պուգաչովի գլխավորած գյուղացիական ապստամբության ճնշումը, 1775 թ.-ին վերացրել է Զապորոժյան սեչը՝ որպես նոր զանգվածային ելույթի հնարավոր օջախ։ 1776 թ.-ից՝ Նովոռոսիայի, Ազովի և Աստրախանի նահանգների գեննահանգապետն էր։ 1783 թ.-ին իրագործել է Ղրիմը Ռուսաստանին միացնելու իր ծրագիրը, որի համար ստացել է Տավրիկյան իշխանի տիտղոսը։ Աջակցել է Հս․ մերձսևծովյան շրջանի տնտ․ յուրացմանը և Խերսոնի, Նիկոլաևի, Սևաստոպոլի, Եկատերինոսլավի կառուցմանը։ 1784 թ.-ին նշանակվել է Ռազմ, կոլեգիայի պրեզիդենտ։ 1787-1791 թթ.-ի ռուս- թուրքական պատերազմի ժամանակ բանակի հրամանատարն էր։

Հիվանդացել և վախճանվել է Յաշում, որտեղ Թուրքիայի հետ հաշտության բանակցություններ էին վարում։ Պոտյոմկինն սերտ կապերի մեջ է եղել ժամանակի հայ ազգային ազատագրական շարժման գործիչներից Հովհաննես Նազարյանի և Հովսեփ Արղությանի հետ։ Փայփայում էր Հայաստանի թագավոր դառնալու միտքը։ 1780-ական թվականներին առաջ է քաշել Անդրկովկասում վրացական, հայկական և աղվանական, բուֆերային պետություններ ստեղծելու նախագիծ։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 9, էջ 387)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գրիգորի Պոտյոմկին» հոդվածին։