Jump to content

Անեմիան հղիության ընթացքում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Անեմիան վիճակ է, երբ արյունը ունի նորմայից ցածր արյան կարմիր բջիջներ (էրիթրոցիտներ) կամ հեմոգլոբին[1]։ Անեմիան հղիության ընթացքում արյան կարմիր բջիջների (էրիթրոցիտների) կամ հեմոգլոբինի նվազում է։ Անեմիան ամբողջ աշխարհում հղիության ընթացքում չափազանց տարածված վիճակ է, որը մի շարք առողջական վտանգներ է ներկայացնում մոր և երեխայի համար[2]։ Թեև հղիության ընթացքում անեմիան կարող է պաթոլոգիական լինել, նորմալ հղիության դեպքում արյան կարմիր բջիջների զանգվածի աճն ավելի փոքր է, քան պլազմայի ծավալի ավելացումը, ինչը հանգեցնում է հեմոգլոբինի կոնցենտրացիայի մեղմ նվազմանը, որը կոչվում է ֆիզիոլոգիական (կամ նոսրացման) անեմիա[3]։ Մայրական նշաններն ու ախտանիշները սովորաբար ոչ սպեցիֆիկ են, բայց կարող են ներառել՝ հոգնածություն, գունատություն, հևոց, սրտխփոց և գլխապտույտ[4]։ Կան բազմաթիվ հայտնի պատճառներ մայրական անեմիայի համար, այդ թվում՝ մայրական սրտանոթային լարվածություն, ֆիզիկական և մտավոր աշխատանքի նվազում, ծննդաբերական շրջանում արյան պաշարների նվազում, ծննդաբերությունից հետո արյան արտադրանքի փոխներարկման ռիսկի բարձրացում և մայրական մահացության ռիսկի բարձրացում[5]։

Նշաններ և ախտանիշներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդհանուր ախտանշաններն են՝ գլխացավը, հոգնածությունը, անտարբերությունը, տախիկարդիան, հաճախասրտությունը, պարեստեզիան, գունատությունը, գլոսիտը և խեյլիտը[6][7]։ Ծանր ախտանշանները ներառում են սրտային անբավարարություն, առաջադիր պլացենտա, պլացենտայի վաղաժամ շերտազատում և ծննդաբերություն կեսարյան հատումով[6][8]։

Պատճառները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարզ ասած, անեմիան առաջանում է կարմիր արյան բջիջների արտադրության խանգարման, կարմիր արյան բջիջների ոչնչացման կամ արյան կորստի պատճառով։ Անեմիան կարող է լինել բնածին (այսինքն այնպիսի պայմաններ, ինչպիսիք են մանգաղաբջջային անեմիան և թալասեմիան ) կամ ձեռքբերովի (այսինքն, այնպիսի պայմաններ, ինչպիսիք են երկաթի դեֆիցիտային անեմիան կամ սակավարյունությունը վարակի հետևանքով)։ Հղիության ընթացքում անեմիայի պատճառները կարելի է բաժանել երկու հիմնական կատեգորիայի` ֆիզիոլոգիական և ոչ ֆիզիոլոգիական պատճառներ

Ֆիզիոլոգիական պատճառներ

Դիուլյուցիոն անեմիա . Հղիության ընթացքում արյան ընդհանուր ծավալի աճ է նկատվում, բայց արյան ընդհանուր կարմիր բջիջների զանգվածի աճ չի նկատվում, արյան մյուս բաղադրիչների աճը, օրինակ՝ պլազմային, նվազեցնում է արյան կարմիր բջիջների ընդհանուր տոկոսը շրջանառությունում[9]։

Ոչ ֆիզիոլոգիական պատճառներ[10]

Երկաթի դեֆիցիտային անեմիա . դա կարող է առաջանալ էրիթրոցիտների արտադրության ավելացումից, որը պահանջում է շատ երկաթ, ինչպես նաև երկաթի անբավարար քանակի հետևանքով, որն ավելանում է հղիության ընթացքում։

Հեմոգլոբինոպաթիաներ . թալասեմիա և մանգաղաբջջային հիվանդություն

Սննդային անբավարարություն . ֆոլաթթվի և վիտամին B12-ի պակասը հղիության ընթացքում անեմիայի ընդհանուր պատճառներն են։ Ֆոլաթթվի անբավարարությունը առաջանում է տերևավոր կանաչ բանջարեղենի և սպիտակուցի կենդանական աղբյուրների քիչ քանակ պարունակող դիետաների պատճառով[11]։ B12-ի դեֆիցիտը հակված է ավելի տարածված լինել Կրոնի հիվանդությամբ կամ գաստրէկտոմիայով տառապող անձանց մոտ[12]։

Բջջաթաղանթների խանգարումներ՝ ժառանգական սֆերոցիտոզ։

Աուտոիմուն պատճառներ. հանգեցնում են կարմիր արյան բջիջների հեմոլիզի (օրինակ՝ աուտոիմուն հեմոլիտիկ անեմիա)[13]։

Հիպոթիրեոզ և երիկամների քրոնիկ հիվանդություն[14][15]:

Մակաբույծներով պայմանավորված. որոշ օրինակներ են անկիլորդ կամ պլազմոդիումի տեսակները։

Բակտերիալ կամ վիրուսային վարակներ:

Երկաթի պակասը հղի կնոջ մոտ անեմիայի ամենատարածված պատճառն է։ Հղիության ընթացքում երկաթի ընդհանուր պահանջարկը կազմում է մոտ 1200 մգ օրական 55կգ կնոջ համար։ Այս երկաթը օգտագործվում է արյան կարմիր բջիջների զանգվածի ավելացման, պլացենտայի պահանջների և պտղի աճի համար։ Կանանց մոտ 40%-ը հղիությունը սկսում է երկաթի պակասից մինչև բացակայող պաշարներով, իսկ մինչև 90%-ի մոտ երկաթի պաշարները անբավարար են հղիության և հետծննդյան շրջանում երկաթի ավելացված պահանջները բավարարելու համար[16]։

Հետծննդաբերական անեմիա ունեցող կանանց մեծամասնությունն ունի նախածննդյան երկաթի դեֆիցիտի կամ երկաթի դեֆիցիտային անեմիա՝ զուգորդված ծննդաբերության ընթացքում արյան սուր կորստի հետ[17]։

Անբարենպաստ հետևանքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մայրական արդյունքները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ մայրական ծանր հիվանդացությունը մոտ երկու անգամ ավելանում է նախածննդյան մայրական անեմիայի դեպքում։ Մայրական ծանր հիվանդացությունը ընթանում է մայրական մահով, էկլամպսիայով, փոխներարկումով, հիստերէկտոմիայով կամ ինտենսիվ թերապիայի բաժանմունք ընդունվելով ծննդաբերության ժամանակ։ Լրացուցիչ բարդությունները կարող են ներառել հետծննդյան արյունահոսությունը, պրեէկլամպսիան, կեսարյան հատումը և վարակները[18]։

Պտղի արդյունքները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հղիության ընթացքում երկաթի անբավարարությունը կապված է պտղի վրա մի շարք վնասակար հետևանքների հետ, ինչպիսիք են ներարգանդային աճի հապաղում, ներարգանդային մահը, վարակը, վաղաժամ ծննդաբերությունը և նյարդային զարգացման խանգարումը, որոնք կարող են անդառնալի լինել[19][20][21]։

Ախտորոշում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անեմիայի ախտորոշման համար ամենաօգտակար թեստը արյան կարմիր բջիջների ցածր քանակի հայտնաբերումն է, սակայն հեմոգլոբինի և հեմատոկրիտի արժեքները առավել հաճախ օգտագործվում են անեմիայի նախնական ախտորոշման համար։ Հղի կանանց մոտ անեմիայի ախտորոշման հետ կապված թեստավորումը պետք է հարմարեցվի յուրաքանչյուր հիվանդի համար։ Առաջարկվող թեստերը ներառում են՝ հեմոգլոբին և հեմատոկրիտ (արյան կարմիր բջիջների հարաբերակցությունը արյան ընդհանուր ծավալին), հեմոգլոբինի միջին ծավալը (MCV), հեմոգլոբինի միջին կոնցետրացիան (MCH), էրիթրոցիտների քանակը (արյան կարմիր բջիջների քանակը), կարմիր բջիջների բաշխումը։ լայնությունը (RDW), ռետիկուլոցիտների քանակը և ծայրամասային արյան քսուք՝ կարմիր արյան բջիջների մորֆոլոգիան գնահատելու համար։ Եթե կա երկաթի անբավարարության կասկած, կարող են առաջարկվել լրացուցիչ թեստեր, ինչպիսիք են՝ շիճուկի երկաթը, երկաթը կապող ընդհանուր կարողությունը (TIBC), տրանսֆերինի հագեցվածությունը և պլազմայի կամ շիճուկի ֆերիտինը։ Կարևոր է նշել, որ այս թեստերերի արժեքների միջակայքերը հաճախ նույնը չեն հղի կանանց համար։ Բացի այդ, հղիության լաբորատոր արժեքները հաճախ փոխվում են կնոջ հղիության ընթացքում։ Օրինակ, հեմոգլոբինի մակարդակը, որը անեմիկ է համարվում հղիության տվյալ ժամկետի համար տարբերվում է հղիության յուրաքանչյուր եռամսյակում[22][23]։

- Առաջին եռամսյակի հեմոգլոբին < 11 գ/դլ

- Երկրորդ եռամսյակի հեմոգլոբին < 10,5 գ/դլ

- Երրորդ եռամսյակի հեմոգլոբին < 11 գ/դլ

- Հետծննդյան հեմոգլոբին < 10 գ/դլ

Ստորև թվարկված են անեմիայի ախտորոշման համար կարևոր լաբորատոր արժեքների նորմալ միջակայքերը։ Հիշեք, որ այս միջակայքերը կարող են փոխվել՝ կախված յուրաքանչյուր հիվանդի հղիության փուլից[24]՝

- Հեմոգլոբին. տղամարդիկ (13.6-16.9), կանայք (11.9-14.8)

- հեմատոկրիտ՝ տղամարդիկ (40-50%), կանայք (35-43%)

- MCV՝ 82,5 - 98

- Ռետիկուլոցիտների քանակ. տղամարդիկ (16-130X10^3/միկրոԼ կամ X10^9), կանայք (16-98/միկրոԼ կամ X10^9)

Դիֆերենցիալ օգտագործելով MCV

MCV-ն կարող է հիանալի միջոց լինել անեմիայի տարբեր ձևերը տարբերելու համար։ MCV-ն չափում է էրիթրոցիտների միջին չափը։ MCV-ի կտրվածքի երեք չափումներ կան։ Եթե MCV-ն < 80fL է, այն համարվում է միկրոցիտիկ։ Եթե MCV-ն 80-ից 100 fL է, ապա դա համարվում է նորմոցիտային անեմիա։ Եթե MCV-ն ավելի քան 100 fL է, ապա դա համարվում է մակրոցիտիկ անեմիա։ Անեմիայի որոշ պատճառներ կարող են բնութագրվել MCV-ի տարբեր տիրույթներով՝ կախված հիվանդության ծանրությունից։ Ահա MCV-ով պայմանավորված անեմիայի ընդհանուր պատճառները[25]։

MCV < 80 fL

- Երկաթ պակասուրդային

- Թալասեմիա

- Քրոնիկ հիվանդության անեմիա կամ բորբոքային հիվանդության անեմիա

MCV 80 - 100 fL

- Երկաթ պակասուրդային

- Վարակ

- Հիպոթիրեոզ

- Լյարդի հիվանդություն կամ ալկոհոլի օգտագործում

- Դեղորայքային

- Հեմոլիզ

- Վիտամին B12 կամ ֆոլաթթվի անբավարարություն

MCV > 100 fL

- Վիտամին B12 կամ ֆոլաթթվի անբավարարություն

- Թմրամիջոցների օգտագործման պատճառով առաջացած

- Լյարդի հիվանդություն կամ ալկոհոլի օգտագործում

- Հիպոթիրեոզ

- Միելոդիսպլաստիկ սինդրոմներ

Հղիություն

Հղի կանայք գրեթե երկու անգամ ավելի շատ երկաթի կարիք ունեն, քան ոչ հղի կանայք։ Հղիության ընթացքում բավարար քանակությամբ երկաթ չստանալը մեծացնում է վաղաժամ ծննդաբերության կամ ցածր քաշ ունեցող երեխայի վտանգը[26]։ Հղի կնոջ հորմոնալ փոփոխությունները հանգեցնում են շրջանառվող արյան ծավալի ավելացմանը մինչև 100 մլ/կգ, ընդհանուր արյան ծավալը մոտավորապես 6000-7000 մլ է։ Մինչ հղիության ընթացքում կարմիր բջիջների զանգվածն ավելանում է 15-20%-ով, պլազմայի ծավալն ավելանում է 40%-ով[27]։ Հեմոգլոբինի մակարդակը 11 գ/դլ-ից պակաս է առաջին եռամսյակում, 10,5 գ/դլ-ից պակաս՝ երկրորդ և երրորդ եռամսյակում և 10 մգ/դլ-ից պակաս հետծննդյան շրջանում,որը համարվում է անեմիա[28]։

Կանխարգելում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անեմիան հղիության շատ տարածված բարդություն է։ Անեմիայի թեթև ձևը կարող է լինել արյան նոսրացման հետևանք։ Բոլոր հղիություններում արյան պլազմայի համեմատաբար ավելի մեծ աճ է նկատվում կարմիր բջիջների ընդհանուր զանգվածի համեմատ, ինչը հանգեցնում է արյան նոսրացման և առաջացնում է ֆիզիոլոգիական անեմիա։ Այս փոփոխությունները տեղի են ունենում ապահովելու համար, որ պտուղը մատակարարվի համապատասխան քանակությամբ արյունով և պատրաստի մարմինը ծննդաբերության ժամանակ սպասվող արյան կորստին[29]։

Անեմիայի ավելի ծանր ձևերը կարող են պայմանավորված լինել երկաթի, վիտամինների պակասի կամ այլ պատճառներով։

Երկաթի դեֆիցիտային անեմիայի կանխարգելում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկաթի անբավարարությունը ոչ ֆիզիոլոգիական անեմիայի ամենատարածված պատճառն է։ Երկաթի դեֆիցիտային սակավարյունությունը կարելի է կանխել 27–30 մգ օրալ հավելյալ երկաթով օրական[30]։ Այս չափաբաժինը սովորաբար համապատասխանում է երկաթ պարունակող նախածննդյան վիտամիններում առկա երկաթի քանակին։ Խորհրդակցեք ձեր բժշկի հետ՝ որոշելու, թե արդյոք լրացուցիչ հավելումներ են անհրաժեշտ։ Հղիության ընթացքում անհրաժեշտ է արյան ընդհանուր անալիզներ իրականացնել՝ երկաթի դեֆիցիտային անեմիայի վաղ հայտնաբերման համար[30]։

Երկաթի դեֆիցիտային անեմիան կարելի է կանխարգելել նաև երկաթով հարուստ մթերքներ օգտագործելու միջոցով։ Սա ներառում է մուգ կանաչ տերևավոր բանջարեղեն, ձու, միս, ձուկ, չորացրած լոբի և հարստացված ձավարեղեն[31]։

Անեմիայի այլ պատճառների կանխարգելում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սա կարող է կիրառելի լինել միայն ընտրված անհատների համար։

Վիտամին B12 . Կանանց, ովքեր օգտագործում են խիստ վեգան դիետա, խորհուրդ է տրվում ընդունել վիտամին B12 հավելումներ. սա օգնում է կանխարգելել անեմիան՝ կապված վիտամին B12-ի ցածր մակարդակի հետ[32]։

Ֆոլաթթու. Ֆոլաթթվի հավելումը խորհուրդ է տրվում փաստաթղթավորված ֆոլաթթվի անբավարարության պատմություն ունեցող կանանց համար։ Ֆոլաթթվի հավելումը խորհուրդ է տրվում նաև պտղի նյարդային խողովակի արատների կանխարգելման համար[33]։

Բուժում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հղի կանանց երկաթի դեֆիցիտի անեմիայի բուժման համար խորհուրդ է տրվում երկաթի հավելումներ ընդունել նախածննդյան հավելումներից ավելի բարձր չափաբաժիններով։ Օրալ երկաթի ստանդարտ չափաբաժինները տատանվում են 40 մգ-ից մինչև 200 մգ երկաթ օրական[34]։ Խորհրդակցեք ձեր բժշկի հետ՝ որոշելու ձեր վիճակի համար անհրաժեշտ ճշգրիտ չափաբաժինը, երկաթի հավելումների անհրաժեշտից ավելի բարձր չափաբաժինները երբեմն կարող են հանգեցնել ավելի շատ անբարենպաստ հետևանքների[35]։

Երկաթի հավելումները հեշտ է ընդունել, սակայն անբարենպաստ ազդեցությունները որոշ դեպքերում կարող են ներառել ստամոքս-աղիքային տրակտի կողմնակի ազդեցությունները, սրտխառնոցը, փորլուծությունը և/կամ փորկապությունը։ Այն դեպքերում, երբ օրալ երկաթի հավելումը տանելի չէ, այլ տարբերակները ներառում են ավելի երկար ընդմիջումներ յուրաքանչյուր օրալ դոզայի, հեղուկ երկաթի հավելումների կամ երկաթի ներերակային ներարկումների միջև[36]։ Երկաթի ներերակային ներարկումը կարող է օգտագործվել նաև հղիության երկրորդ և երրորդ եռամսյակների ընթացքում երկաթի դեֆիցիտային ծանր անեմիայի դեպքում[37]։

Անեմիաները, որոնք պայմանավորված են այլ թերություններով, ինչպիսիք են ֆոլաթթուն կամ վիտամին B12-ը, նույնպես կարող են բուժվել հավելումներով. դոզան կարող է տարբեր լինել՝ կախված անբավարարության մակարդակից[38]։

Անեմիայի այլ ձևերը, ինչպիսիք են ժառանգական կամ ձեռքբերովի անեմիաները մինչև հղիությունը, կպահանջեն շարունակական բուժում նաև հղիության ընթացքում[39]։

Բուժումը պետք է ուղղված լինի հիվանդի վրա ազդող և սակավարյունության հիմքում ընկած հիվանդությանը կամ վիճակին։

  • Մանկաբարձական անեմիայի դեպքերի մեծ մասը կարող է բուժվել՝ ելնելով դրանց պատճառաբանությունից, եթե ժամանակին ախտորոշվի։ Օրալ երկաթի հավելումը երկաթի դեֆիցիտային անեմիայի բուժման ոսկե ստանդարտն է, և երկաթի ներերակային ներարկումը կարող է օգտագործվել, երբ օրալ երկաթը արդյունավետ չէ կամ առաջանում է հանդուրժողականություն հղիության երկրորդ եռամսյակից սկսած[40]։
  • Հետծննդյան արյունահոսության բուժումը բազմագործոն է և ներառում է բժշկական կառավարում, վիրաբուժական կառավարում, ինչպես նաև արյան արտադրանքի խթանում[41][42]։

Համաճարակաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՀԿ-ի գնահատմամբ՝ հղիության ընթացքում անեմիայի համաշխարհային տարածվածությունը 40%-ից ավելի է, իսկ Հյուսիսային Ամերիկայում հղիության ընթացքում անեմիայի տարածվածությունը 6% է[43]։ Հղիության ընթացքում անեմիայի տարածվածությունը զարգացող երկրներում ավելի բարձր է, քան զարգացած երկրներում։ Ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրների հղի կանանց 56%-ը սակավարյունություն ունի[44]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ «Anemia | NHLBI, NIH». www.nhlbi.nih.gov. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  2. ↑ Pavord, Sue; Myers, Bethan; Robinson, Susan; Allard, Shubha; Strong, Jane; Oppenheimer, Christina; British Committee for Standards in Haematology (2012 թ․ մարտ). «UK guidelines on the management of iron deficiency in pregnancy». British Journal of Haematology. 156 (5): 588–600. doi:10.1111/j.1365-2141.2011.09012.x. ISSN 1365-2141. PMID 22512001. S2CID 12588512.
  3. ↑ American College of Obstetricians Gynecologists' Committee on Practice Bulletins—Obstetrics (2021 թ․ օգոստոս). «Anemia in Pregnancy: ACOG Practice Bulletin, Number 233». Obstetrics & Gynecology (անգլերեն). 138 (2): e55–e64. doi:10.1097/AOG.0000000000004477. ISSN 0029-7844. PMID 34293770. S2CID 236198933.
  4. ↑ «Home | National Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI)». www.nhlbi.nih.gov (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 25-ին.
  5. ↑ Breymann, Christian (2015 թ․ հոկտեմբեր). «Iron Deficiency Anemia in Pregnancy». Seminars in Hematology. 52 (4): 339–347. doi:10.1053/j.seminhematol.2015.07.003. ISSN 1532-8686. PMID 26404445.
  6. ↑ 6,0 6,1 Sifakis, S.; Pharmakides, G. (2000). «Anemia in Pregnancy». Annals of the New York Academy of Sciences (անգլերեն). 900 (1): 125–136. Bibcode:2000NYASA.900..125S. doi:10.1111/j.1749-6632.2000.tb06223.x. ISSN 1749-6632. PMID 10818399. S2CID 6740558.
  7. ↑ «UpToDate». www.uptodate.com. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  8. ↑ Flessa, H. C. (1974 թ․ դեկտեմբեր). «Hemorrhagic disorders and pregnancy». Clinical Obstetrics and Gynecology. 17 (4): 236–249. doi:10.1097/00003081-197412000-00015. ISSN 0009-9201. PMID 4615860.
  9. ↑ American College of Obstetricians and Gynecologists' Committee on Practice Bulletins—Obstetrics (2021 թ․ օգոստոսի 1). «Anemia in Pregnancy: ACOG Practice Bulletin, Number 233». Obstetrics and Gynecology. 138 (2): e55–e64. doi:10.1097/AOG.0000000000004477. ISSN 1873-233X. PMID 34293770. S2CID 236198933.
  10. ↑ «UpToDate». www.uptodate.com. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  11. ↑ Campbell, B. A. (1995 թ․ սեպտեմբեր). «Megaloblastic anemia in pregnancy». Clinical Obstetrics and Gynecology. 38 (3): 455–462. doi:10.1097/00003081-199509000-00005. ISSN 0009-9201. PMID 8612357.
  12. ↑ Parrott, Julie; Frank, Laura; Rabena, Rebecca; Craggs-Dino, Lillian; Isom, Kellene A.; Greiman, Laura (2017 թ․ մայիս). «American Society for Metabolic and Bariatric Surgery Integrated Health Nutritional Guidelines for the Surgical Weight Loss Patient 2016 Update: Micronutrients». Surgery for Obesity and Related Diseases. 13 (5): 727–741. doi:10.1016/j.soard.2016.12.018. ISSN 1878-7533. PMID 28392254.
  13. ↑ «Autoimmune hemolytic anemia | Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD) – an NCATS Program». rarediseases.info.nih.gov. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  14. ↑ Green, S. T.; Ng, J. P. (1986). «Hypothyroidism and anaemia». Biomedicine & Pharmacotherapy. 40 (9): 326–331. ISSN 0753-3322. PMID 3828479.
  15. ↑ «Anemia in Chronic Kidney Disease | NIDDK». National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  16. ↑ Garzon, Simone; Cacciato, Patrizia Maria; Certelli, Camilla; Salvaggio, Calogero; Magliarditi, Maria; Rizzo, Gianluca (2020 թ․ սեպտեմբերի 15). «Iron Deficiency Anemia in Pregnancy: Novel Approaches for an Old Problem». Oman Medical Journal. 35 (5): e166. doi:10.5001/omj.2020.108. PMC 7477519. PMID 32953141.
  17. ↑ Mremi, Alex; Rwenyagila, Doris; Mlay, Joseph (2022 թ․ փետրվարի 3). Brownie, Sharon Mary (ed.). «Prevalence of post-partum anemia and associated factors among women attending public primary health care facilities: An institutional based cross-sectional study». PLOS ONE (անգլերեն). 17 (2): e0263501. Bibcode:2022PLoSO..1763501M. doi:10.1371/journal.pone.0263501. ISSN 1932-6203. PMC 8812965. PMID 35113955.
  18. ↑ Harrison, Rachel K.; Lauhon, Samantha R.; Colvin, Zachary A.; McIntosh, Jennifer J. (2021 թ․ սեպտեմբեր). «Maternal anemia and severe maternal morbidity in a US cohort». American Journal of Obstetrics & Gynecology MFM (անգլերեն). 3 (5): 100395. doi:10.1016/j.ajogmf.2021.100395. PMC 8435012. PMID 33992832.
  19. ↑ Beard, John L. (2008 թ․ դեկտեմբեր). «Why iron deficiency is important in infant development». The Journal of Nutrition. 138 (12): 2534–2536. doi:10.1093/jn/138.12.2534. ISSN 1541-6100. PMC 3415871. PMID 19022985.
  20. ↑ Geng, Fengji; Mai, Xiaoqin; Zhan, Jianying; Xu, Lin; Zhao, Zhengyan; Georgieff, Michael; Shao, Jie; Lozoff, Betsy (2015 թ․ դեկտեմբեր). «Impact of Fetal-Neonatal Iron Deficiency on Recognition Memory at 2 Months of Age». The Journal of Pediatrics. 167 (6): 1226–1232. doi:10.1016/j.jpeds.2015.08.035. ISSN 1097-6833. PMC 4662910. PMID 26382625.
  21. ↑ Lozoff, Betsy; Beard, John; Connor, James; Barbara, Felt; Georgieff, Michael; Schallert, Timothy (2006 թ․ մայիս). «Long-lasting neural and behavioral effects of iron deficiency in infancy». Nutrition Reviews. 64 (5 Pt 2): S34–43, discussion S72–91. doi:10.1301/nr.2006.may.S34-S43 (inactive 2024 թ․ փետրվարի 10). ISSN 0029-6643. PMC 1540447. PMID 16770951.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ DOI inactive as of 2024 (link)
  22. ↑ Pavord, Sue; Daru, Jan; Prasannan, Nita; Robinson, Susan; Stanworth, Simon; Girling, Joanna; BSH Committee (2020 թ․ մարտ). «UK guidelines on the management of iron deficiency in pregnancy». British Journal of Haematology. 188 (6): 819–830. doi:10.1111/bjh.16221. ISSN 1365-2141. PMID 31578718. S2CID 203652784.
  23. ↑ American College of Obstetricians and Gynecologists' Committee on Practice Bulletins—Obstetrics (2021 թ․ օգոստոսի 1). «Anemia in Pregnancy: ACOG Practice Bulletin, Number 233». Obstetrics and Gynecology. 138 (2): e55–e64. doi:10.1097/AOG.0000000000004477. ISSN 1873-233X. PMID 34293770. S2CID 236198933.
  24. ↑ «UpToDate». www.uptodate.com. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  25. ↑ «UpToDate». www.uptodate.com. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  26. ↑ «Iron-deficiency anemia». womenshealth.gov (անգլերեն). 2017 թ․ փետրվարի 17. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  27. ↑ Jansen, A. J. G.; van Rhenen, D. J.; Steegers, E. a. P.; Duvekot, J. J. (2005 թ․ հոկտեմբեր). «Postpartum hemorrhage and transfusion of blood and blood components». Obstetrical & Gynecological Survey. 60 (10): 663–671. doi:10.1097/01.ogx.0000180909.31293.cf. ISSN 0029-7828. PMID 16186783. S2CID 1910601.
  28. ↑ Roy, N. B. A.; Pavord, S. (2018 թ․ ապրիլ). «The management of anaemia and haematinic deficiencies in pregnancy and post-partum». Transfusion Medicine (Oxford, England). 28 (2): 107–116. doi:10.1111/tme.12532. ISSN 1365-3148. PMID 29744977. S2CID 13665022.
  29. ↑ Sifakis, S.; Pharmakides, G. (2006 թ․ հունվարի 25). «Anemia in Pregnancy». Annals of the New York Academy of Sciences (անգլերեն). 900 (1): 125–136. Bibcode:2000NYASA.900..125S. doi:10.1111/j.1749-6632.2000.tb06223.x. PMID 10818399. S2CID 6740558.
  30. ↑ 30,0 30,1 «Recommendations to Prevent and Control Iron Deficiency in the United States». www.cdc.gov. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  31. ↑ «Anemia and Pregnancy». www.hematology.org (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  32. ↑ Achebe, Maureen M.; Gafter-Gvili, Anat (2017 թ․ փետրվարի 23). «How I treat anemia in pregnancy: iron, cobalamin, and folate». Blood. 129 (8): 940–949. doi:10.1182/blood-2016-08-672246. ISSN 1528-0020. PMID 28034892.
  33. ↑ Achebe, Maureen M.; Gafter-Gvili, Anat (2017 թ․ փետրվարի 23). «How I treat anemia in pregnancy: iron, cobalamin, and folate». Blood. 129 (8): 940–949. doi:10.1182/blood-2016-08-672246. ISSN 1528-0020. PMID 28034892.
  34. ↑ «Recommendations to prevent and control iron deficiency in the United States. Centers for Disease Control and Prevention». MMWR. Recommendations and Reports. 47 (RR-3): 1–29. 1998 թ․ ապրիլի 3. ISSN 1057-5987. PMID 9563847.
  35. ↑ Pavord, Sue; Daru, Jan; Prasannan, Nita; Robinson, Susan; Stanworth, Simon; Girling, Joanna; BSH Committee (2020 թ․ մարտ). «UK guidelines on the management of iron deficiency in pregnancy». British Journal of Haematology. 188 (6): 819–830. doi:10.1111/bjh.16221. ISSN 1365-2141. PMID 31578718. S2CID 203652784.
  36. ↑ Pavord, Sue; Daru, Jan; Prasannan, Nita; Robinson, Susan; Stanworth, Simon; Girling, Joanna; BSH Committee (2020 թ․ մարտ). «UK guidelines on the management of iron deficiency in pregnancy». British Journal of Haematology. 188 (6): 819–830. doi:10.1111/bjh.16221. ISSN 1365-2141. PMID 31578718. S2CID 203652784.
  37. ↑ Juul, Sandra E.; Derman, Richard J.; Auerbach, Michael (2019). «Perinatal Iron Deficiency: Implications for Mothers and Infants». Neonatology. 115 (3): 269–274. doi:10.1159/000495978. ISSN 1661-7819. PMID 30759449.
  38. ↑ Ankar, Alex; Kumar, Anil (2023), «Vitamin B12 Deficiency», StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, PMID 28722952, Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 12-ին
  39. ↑ Achebe, Maureen M.; Gafter-Gvili, Anat (2017 թ․ փետրվարի 23). «How I treat anemia in pregnancy: iron, cobalamin, and folate». Blood. 129 (8): 940–949. doi:10.1182/blood-2016-08-672246. ISSN 1528-0020. PMID 28034892.
  40. ↑ Markova, Veronika; Norgaard, Astrid; Jørgensen, Karsten Juhl; Langhoff-Roos, Jens (2015 թ․ օգոստոսի 13). «Treatment for women with postpartum iron deficiency anaemia». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2015 (8): CD010861. doi:10.1002/14651858.CD010861.pub2. ISSN 1469-493X. PMC 8741208. PMID 26270434.
  41. ↑ Dahlke, Joshua D.; Mendez-Figueroa, Hector; Maggio, Lindsay; Hauspurg, Alisse K.; Sperling, Jeffrey D.; Chauhan, Suneet P.; Rouse, Dwight J. (2015 թ․ հուլիս). «Prevention and management of postpartum hemorrhage: a comparison of 4 national guidelines». American Journal of Obstetrics and Gynecology. 213 (1): 76.e1–10. doi:10.1016/j.ajog.2015.02.023. ISSN 1097-6868. PMID 25731692.
  42. ↑ Shaylor, Ruth; Weiniger, Carolyn F.; Austin, Naola; Tzabazis, Alexander; Shander, Aryeh; Goodnough, Lawrence T.; Butwick, Alexander J. (2017 թ․ հունվար). «National and International Guidelines for Patient Blood Management in Obstetrics: A Qualitative Review». Anesthesia and Analgesia. 124 (1): 216–232. doi:10.1213/ANE.0000000000001473. ISSN 1526-7598. PMC 5161642. PMID 27557476.
  43. ↑ «Preconception care to reduce maternal and childhood mortality and morbidity». www.who.int (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  44. ↑ Stephen, Grace; Mgongo, Melina; Hussein Hashim, Tamara; Katanga, Johnson; Stray-Pedersen, Babill; Msuya, Sia Emmanueli (2018 թ․ մայիսի 2). «Anaemia in Pregnancy: Prevalence, Risk Factors, and Adverse Perinatal Outcomes in Northern Tanzania». Anemia (անգլերեն). 2018: 1–9. doi:10.1155/2018/1846280. PMC 5954959. PMID 29854446.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անեմիան_հղիության_ընթացքում&oldid=10019390» էջից