Քրիստոֆեր Շոուլզ

Քրիստոֆեր Շոուլզ; անգլ.՝ Christopher Latam Annus
Ծնվել է	փետրվարի 14, 1819
Ծննդավայր	Mooresburg, Մոնտուր շրջան, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ
Մահացել է	փետրվարի 17, 1890 (71 տարեկան)
Մահվան վայր	Միլուոքի, Վիսկոնսին, ԱՄՆ
Գերեզման	Forest Home Cemetery
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	գյուտարար, քաղաքական գործիչ, լրագրող, խմբագիր և հրատարակիչ
Զբաղեցրած պաշտոններ	member of the State Senate of Wisconsin? և member of the Wisconsin State Assembly?
Կուսակցություն	ԱՄՆ Հանրապետական կուսակցություն և Դեմոկրատական կուսակցություն
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Ազգային գյուտարարների փառքի սրահ և Ջոն Սքոթի մեդալ
	Ստորագրություն;
	Christopher Latham Sholes Վիքիպահեստում

Քրիստոֆեր Լեթեմ Շոուլզ (Շոուլս)^[5] (անգլ.՝ Christopher Latham Sholes, փետրվարի 14, 1819(1819-02-14)^[1]^[2], Mooresburg, Մոնտուր շրջան, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ - փետրվարի 17, 1890(1890-02-17)^[1]^[2]^[3], Միլուոքի, Վիսկոնսին, ԱՄՆ^[3]), առաջին սերիական արտադրվող, կոմերցիոն հաջող տպագրական մեքենայի գյուտարարը։ Քրիստոֆերը գործընկերների հետ 1868 թվականին ստացել է տպագրական մեքենայի առաջին արտոնագիրը^[6]^[7]։ Մի շարք տարիների ընթացքում աշխատել է գրամեքենայի կառուցվածքի կատարելագործման վրա, այդ աշխատանքի շրջանակներում 1871 թվականի ամռանը հայտնվել է QWERTY-ի դասավորության նախատիպը, սակայն ամբողջությամբ ձևավորվել է միայն 1878 թվականին։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1819 թվականի փետրվարի 14-ին Փենսիլվանիա նահանգի Մուրսբերգ քաղաքում։ Քրիստոֆերը ուներ երկու ավագ եղբայրներ՝ Հենրի Շոուլզը և Չարլզ Շոուլզը։ 1816-1867 թվականներին Չարլզն ընտրվել Վիսկոնսինի Օրենսդիր ժողովի երկու պալատներում, ինչպես նաև եղել է Քենոշի քաղաքապետ։

Հրատարակչական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիստոֆերը հետևել է ավագ եղբայրների օրինակին և 1837 թվականին ուսումն ավարտելուց հետո տեղափոխվել է Վիսկոնսին նահանգի Գրին Բեյ քաղաք։ Այնտեղ նա եղբայրների՝ Չարլզի և Հենրիի հետ համատեղ հրատարակել է «Green Bay Wisconsin Democrat» թերթը։ 1839 թվականին նա դարձել է «Madison Wisconsin Enquirer»-ի կառավարիչը։ 1840 թվականին սկսել է հրատարակել Քենոշիի «Southport Telegraph»-ը, որը տարբեր գործընկերների և փոքր ընդմիջումների հետ մեկտեղ հրատարակվել է 17 տարի։Հետագայում նա կարճ ժամանակ համագործակցել է Միլուոկի քաղաքի տարբեր թերթերի հետ, ինչպիսիք են «Wisconsin Free Democrat»-ը, «News»-ը և «Sentinel»-ը^[8]։

Քաղաքական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկզբում նա աջակցում էր դեմոկրատ Էնդրյու Ջեքսոնին, չնայած դրան, նա օգնում է ստեղծել Ազատ երկրի կուսակցությունը (ԱՄՆ) և Հանրապետական կուսակցությունը։ Հետևողականորեն աջակցելով Աբրահամ Լինքոլնին, Էնդրյու Ջոնսոնին, իսկ ավելի ուշ Լիբերալ հանրապետականներին, ի վերջո, միացել է Գրինբեկերների կուսակցությանը։ Նա երկու անգամ ընտրվել է Վիսկոնսինի նահանգի Սենատ 1848-1849 թվականներին և 1856-1857 թվականներին՝ Քենոշի շրջանից, իսկ 1852-1853 թվականներին ընտրվել է Վիսկոնսինի նահանգի օրենսդիր ժողով։ Քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ Քրիստոֆեր Շոուլզը որոշ ժամանակ ծառայել է որպես Միլուոկիի փոստային բաժանմունքի պետ, ավելի ուշ եղել է Միլուոկիի հանրային աշխատանքների հատուկ լիազոր^[8]։ ԱՄՆ-ի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ ուղեկցում էր Աբրահամ Լինքոլնին՝ որպես Վիսկոնսին նահանգի ներկայացուցիչ։ ԱՄՆ-ի քաղաքացիական պատերազմի ավարտին Միլուոկիի նավահանգստում բացվել է մաքսային կետ, իսկ Շոուլզան նշանակվել է դրա կառավարիչ։

Տպագրական մեքենայի գյուտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շոուլզը 1867 թվականին ձևակերպել է իր ստեղծած գրամեքենայի արտոնագիրը։ Մոդելը բավական հեռու էր կատարելությունից, իսկ ֆինանասավորումը բացակայում էր։ Այդ ժամանակ նա իր գյուտը վաճառել է Ռեմինգթոնի մեքենաշինական գործարանի սեփականատիրոջը։ Նոր տեխնիկայի գնորդ են դարձել գրողներ, խմբագիրներ և գործարարներ։ Կարծում են, որ գրամեքենայի վրա տպված առաջին գրական ստեղծագործությունը եղել է Մարկ Տվենի «Թոմ Սոյերի արկածները» վիպակը։

QWERTY-ի դասավորության ստեղծման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս թեմայով կան բազմաթիվ առասպելներ, որոնք մշտապես հայտնվում են ինչպես ռուսական, այնպես էլ արտասահմանյան մամուլում^[9]։ Քրիստոֆեր Շոուլզը, որին հովանավորում էր Ջեյմս Դենսմորը, ստեղծում էր մեկ փորձանմուշ մյուսի ետևից՝ մշտապես փոխելով ստեղնաշարները և դասավորությունը^[10]։

Ստեղների քանակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուտարարների առջև տպագրական մեքենաների խնդիր էր դրված տեղադրել բոլոր տառերը, կետադրական նշանները և հատուկ նիշերը, որոնք անհրաժեշտ են լիարժեք գրելու համար։ Քանի որ Շոուլզը ամերիկացի էր, նրա համար այբուբենը բաղկացած էր անգլերեն այբուբենի 26 տառերից։ Թվարկելիս տառերի հաջորդականությունը հետևյալն է.

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Անհրաժեշտ էին նաև բոլոր թվերը․

1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

և հիմնական սիմվոլներն ու կետադրական նշանները․

, . ? & : ; ' - —

Գյուտարարները որոշել են տպել միայն մեծատառերը, այսպիսով, բոլոր տառերը, թվերը, կետադրական նշանները և նիշերը տեղադրելու համար անհրաժեշտ էր 45 ստեղներ և մեկ բացատ։ Դա ահռելի ծավալ էր։

1868 թվական՝ առաջին տպագրական մեքենա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1868 թվականին Քրիստոֆեր Շոուլզի առաջին արտոնագրված տպագիր մեքենայում գտվում էին տառերը՝ այբբենական կարգով և թվերը՝ 2-ից մինչև 9-ը։ 1-ի և 0-ի համար որոշել են հատուկ ստեղներ չստեղծել, դրանց փոխարեն աշխատել են I և O տառերով, այդպիսով նվազեցրել են ստեղների քանակը երկուսով։ Ըստ դիզայնի ստեղնաշարը հիշեցնում էր դաշնամուր և բավական լայն էր^[11]․

- 3 5 7 9 N O P Q R S T U V W X Y Z
 2 4 6 8 . A B C D E F G H I J K L M

Սակայն գրամեքենան մեծ էր և ավելի շուտ նման էր դաշնամուրի, այդ իսկ պատճառով տառերի նման դասավորությունը հանգեցրել է աշխատանքի հաճախակի ընդմիջումների և որոշակի խնդիրների։

Երեք շարքանի ստեղնաշար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1870 թվականի ապրիլին ստեղնաշարի ձևը փոխում է «կոճականմանի», ինչը թույլ է տվել ստեղնաշարը դարձնել երեք շարքանի^[6]^[12]։ Այսպիսով ստեղնաշարը ունեցել է հետևյալ տեսքը․

  A E I     Y U O 
 B C D F G H J K L M
  Z X W V T S R Q P N

   E I        
A   D F G H J K L M
   C     B

Չորս շարքանի ստեղնաշար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աստիճանաբար բարելավելով գրամեքենան՝ Շոուլզը կառուցել է մոտ 50 փորձանմուշ՝ մշտական տեխնիկական բարելավումներով, ընդ որում դասավորությունը գրեթե միշտ փոփոխվել է^[13]։ 1872 թվականի հունիսին Scientific American գիտական ամսագրում հրապարակվել է տպագիր մեքենայի լուսանկարով հոդված, որի դիզայնը մոտ է առաջին արդյունաբերորեն թողարկվող մեքենային։ Նրա ստեղնաշարը մոտ է ժամանակակից նմուշին, երեք շարքանի ստեղնաշարը փոխարինվել է չորսով և ավելացվել է «?» «&» նշանները Դասավորությունը դարձել է այսպիսին^[14]․

2 3 4 5 6 7 8 9 — , ' |
 Q W E . T Y I U O -
  A S D F G H J K L M 
 & Z C X V B N ? : R P

Ժամանակակից դասավորությունը ի տարբերություն այս դասավորության ունի ընդամենը չորս տարբերություն։ Ժամանակակից դասավորությունը ստանալու համար անհրաժեշտ էր կատարել հետևյալ փոփոխությունները. X-ի տեղը փոխել «C» «M» տառերով, «?»-ը «R»-ը «.»-ով, իսկ «P»-ի տեղը պետք է լինի «-»-ը։

1873 թվական՝ Sholes & Glidden[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փաստորեն, հենց այդ մեքենան գնացել է սերիական արտադրության, հետագայում այն անվանեցին Remington No.I, թողարկվել է նրա մոտ 5000 օրինակ։

Շոուլզի գրամեքենան, 1873 թվական

.

QWERTY, 1875 թվական

2 3 4 5 6 7 8 9 - , ?
 Q W E R T Y U I O P :
| A S D F G H J K L M
 & Z C X V B N ? ; . '

'^[15]

Այս տարբերակում, ինչպես երևում է, իրենց տեղը գտել են P, R տառերը, կետը նույնպես տեղափոխվել է ներքևի ձախ անկյուն։

1878 թվական՝ Remington No.2[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս տառերի ստեղների դասավորությունը լիովին համապատասխանում է QWERTY-ի ժամանակակից դասավորությանը։ Այսպիսով, կարելի է պնդել, որ QWERTY-ի տառային դասավորությունը ամբողջությամբ ձևավորվել է 1878 թվականին^[16]։

 “ ” $ r — & ′ ( )
 2 3 4 5 6 7 8 9 -
Q W E R T Y U I O P
 A S D F G H J K L :;
  Z X C V B N M ,? |.

Արտոնագրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շոուլզը 23 արտոնագրերի հեղինակ է, որոնցից 22-ը, այսպես թե այնպես, կապված են գրամեքենայի կամ էջերի ավտոմատ համարակալման մեքենայի հետ։ Ստորև բերված ցանկը դասավորված է ըստ լրացման ամսաթվի․

US 44488, Soule, Samuel W. & C. Latham Sholes, "PAGING-MACHINE", published Mar 27, 1864, issued Sep 27, 1864
US 57168, MOLLBE, C. F. J. & C. Latham Sholes, "IMPROVED SHOE-BRUSH", issued Aug 14, 1866
US 59675, Soule, Samuel W. & C. Latham Sholes, "IMPROVEMENT IN NUMBERING-MACHINES", issued Nov 13, 1866
US 59675, Sholes, C. Latham & Samuel W. Soule, "Numbering Mach", issued Nov 13, 1866
US 64375, Sholes, C. Latham, "MACHINES FOR PRINTING NUMBERS", issued Apr 30, 1867
US 79265, Sholes, C. Latham; Carlos Glidden & Samuel W. Soule, "Improvement in Type-writing Machines", published May 1, 1868, issued Jun 23, 1868
US 79868, Sholes, C. Latham; Carlos Glidden & Samuel W. Soule, "Improvement in Type-writing Machines", issued July 14, 1868
US 44488, Sholes, C. Latham, "IMPROVEMENT IN PAGING-MACHINE", published Jun 4, 1869, issued Jun 15, 1869
US 118491, Sholes, C. Latham, "Improvement in Type-writing Machines", issued Aug 29, 1871
US 118978, Sholes, C. Latham, "Improvement in Numbering Machines", issued Sep 12, 1871
US 182511, Sholes, C. Latham & Matthias Schwalbach, "IMPROVEMENT IN TYPE-WRITING MACHINES", published Mar 30, 1872, issued Sep 19, 1876
US 199382, Sholes, C. Latham, "IMPROVEMENT IN TYPE-WRITING MACHINES", published Jan 2, 1874, issued Jan 22, 1878
US 200351, Sholes, C. Latham & Carlos Glidden, "Improvement in Type-writing Machines", published Jan 16, 1874, issued Feb 12, 1878
US 207559, Sholes, C. Latham, "IMPROVEMENT IN TYPE-WRITING MACHINES", published Mar 8, 1875, issued Mar 27, 1878
US 207557, Sholes, C. Latham, "IMPROVEMENT IN TYPE-WRITING MACHINES", published Arp 19, 1878, issued Aug 27, 1878
US 207558, Sholes, C. Latham, "IMPROVEMENT IN TYPE-WRITING MACHINES", published Mar 27, 1878, issued Aug 27, 1878
US 558428, Sholes, C. Latham, "TYPE WRITING MACHINE", published Dec 31, 1881, issued Apr 14, 1896
US 418239, Sholes, C. Latham, "TYPE-WRITING MACHINE", published Jul 16, 1887, issued Dec 31, 1889
US 464902, Sholes, C. Latham, "TYPE-WRITING MACHINE", published Jan 29, 1889, issued Dec 8, 1891
US 568630, Sholes, C. Latham, "TYPE-WRITING MACHINE", published Sep 11, 1889, issued Sep 29, 1896
US 559621, Sholes, C. Latham, "TYPE WRITING MACHINE", published Feb 18, 1890, issued May 5, 1896
US 464903, Sholes, B. George & C. Latham Sholes, "TYPE-WRITING MACHINE", published Dec 24, 1890, issued Dec 8, 1891
US 583156, Sholes, C. Latham, "TYPE WRITING MACHINE", published Sep 2, 1892, issued May 25, 1897

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 The Scranton Tribune — Scranton.
↑ Find A Grave — 1996.
↑ Транслитерация имени.
↑ ^6,0 ^6,1 (անգլ.) Weller, Charles Edward (1918), The early history of the typewriter, New York: Henry Holt and Company, https://archive.org/details/earlyhistorytyp00wellgoog
↑ (անգլ.) Iles, George (1912), Leading American Inventors, New York: Henry Holt and Company, https://archive.org/details/leadingamericani00ilesrich
↑ ^8,0 ^8,1 (անգլ.) Sholes, Christopher Latham 1819—1890 Archived 2009-02-10 at the Wayback Machine. Исторический портал штата Висконсин
↑ (անգլ.) The Truth of QWERTY Официальный блог Koichi Yasuoka известного специалиста по данной теме.
↑ Е. И. ДМИТРЕВСКАЯ и Н. Н. ДМИТРЕВСКИЙ МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ МАШИНОПИСИ ТЕОРИЯ МАШИНОПИСИ И МЕТОДИКА ИЗУЧЕНИЯ ТЕХНИКИ ПИСЬМА (С КУРСОМ УПРАЖНЕНИЙ) М. 1948
↑ Патент № 79868 14 июня 1868 года Исправлена явная ошибка с цифрой 9 которая в патенте отображена в виде цифры 6, в результате шестёрок получилось две
↑ (անգլ.) The Truth of QWERTY- Koichi Yasuoka
↑ (անգլ.) James Densmore: «Typewriting and Telegraphy», The Phonographic World, Vol.2, No.1 (September 1886), pp.6-7.
↑ (անգլ.) The Type Writer(անգլ.) // Scientific American. — Springer Nature, 1872. — В. 27. — № 6. — С. 79.
↑ (անգլ.) Iles, George (1912), Leading American Inventors, New York: Henry Holt and Company, https://archive.org/details/leadingamericani00ilesrich
↑ Remington Standard 2

[_92d0261ab50ca35d-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica

[_ef141155cf1b731b-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_8198a331b6e193e0-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 The Scranton Tribune — Scranton.

[_9b23ec4bd6527d66-4] Find A Grave — 1996.

[5] Транслитерация имени.

[Weller-6] 6,0 ^6,1 (անգլ.) Weller, Charles Edward (1918), The early history of the typewriter, New York: Henry Holt and Company, https://archive.org/details/earlyhistorytyp00wellgoog

[Ales-7] (անգլ.) Iles, George (1912), Leading American Inventors, New York: Henry Holt and Company, https://archive.org/details/leadingamericani00ilesrich

[Висконсин-8] 8,0 ^8,1 (անգլ.) Sholes, Christopher Latham 1819—1890 Archived 2009-02-10 at the Wayback Machine. Исторический портал штата Висконсин

[9] (անգլ.) The Truth of QWERTY Официальный блог Koichi Yasuoka известного специалиста по данной теме.

[10] Е. И. ДМИТРЕВСКАЯ и Н. Н. ДМИТРЕВСКИЙ МЕТОДИКА ПРЕПОДАВАНИЯ МАШИНОПИСИ ТЕОРИЯ МАШИНОПИСИ И МЕТОДИКА ИЗУЧЕНИЯ ТЕХНИКИ ПИСЬМА (С КУРСОМ УПРАЖНЕНИЙ) М. 1948

[Патент_№_79868_14_июня_1868_года-11] Патент № 79868 14 июня 1868 года Исправлена явная ошибка с цифрой 9 которая в патенте отображена в виде цифры 6, в результате шестёрок получилось две

[12] (անգլ.) The Truth of QWERTY- Koichi Yasuoka

[Генерал-13] (անգլ.) James Densmore: «Typewriting and Telegraphy», The Phonographic World, Vol.2, No.1 (September 1886), pp.6-7.

[Scientific_American-14] (անգլ.) The Type Writer(անգլ.) // Scientific American. — Springer Nature, 1872. — В. 27. — № 6. — С. 79.

[iles-15] (անգլ.) Iles, George (1912), Leading American Inventors, New York: Henry Holt and Company, https://archive.org/details/leadingamericani00ilesrich

[16] Remington Standard 2

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]