Վաղարշ Ազատյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Ազատյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Վաղարշ Ազատյան
Ծնվել էհունվարի 14, 1904(1904-01-14)[1]
Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն
Մահացել էդեկտեմբերի 28, 1991(1991-12-28) (87 տարեկան)
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Ազգությունհայ
Մասնագիտությունքիմիկոս
Հաստատություն(ներ)Երևանի պետական համալսարան[1] և ՀՀ ԳԱԱ[1]
ԱնդամակցությունՌուսական ֆիզիկա-քիմիական ընկերություն
Ալմա մատերՆերսիսյան դպրոց[1] և Երևանի պետական համալսարան (1928)[1]
Գիտական աստիճանքիմիական գիտությունների թեկնածու[1] (1940)
Պարգևներ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
Երեխա(ներ)Վիլեն Ազատյան
 Vagharsh Azatyan Վիքիպահեստում

Վաղարշ Դավթի Ազատյան (հունվարի 14, 1904(1904-01-14)[1], Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 28, 1991(1991-12-28)), հայ խորհրդային քիմիկոս։ Քիմիական գիտությունների թեկնածու (1940), դոցենտ։

Վաղարշ Ազատյանի հուշատախտակը Երևանում

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է հունվարի 14-ին, Թիֆլիսում։ Ավարտել է Ներսիսյան դպրոցը, Երևանի պետական համալսարանի գյուղատնտեսական ֆակուլտետը (1928]), բնագիտական ֆակուլտետի կենսաբանական (1930) և քիմիական (1931) բաժինները։

Աշխատանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխատել է նույն համալսարանում (1928-1934) որպես դասախոս, պրոռեկտոր, քիմիական ֆակուլտետի դեկան։

1940 թվականին պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսությունը։

1939-1943 թվականներին եղել է ԽՍՀՄ ԳԱ հայկական մասնաճյուղի (Արմֆանի) տնօրեն Հովսեփ Օրբելու տեղակալը։ Նրա անմիջական մասնակցությամբ ստեղծվել է Արմֆանի քիմիայի ինստիտուտը (Օրգանական քիմիայի ինստիտուտ), որի տնօրենն էր 1939-1945 թվականներին։ Նրա ակտիվ մասնակցությամբ ստեղծվել է նաև Հայաստանի քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտը։

1965 թվականից աշխատել ՀԽՍՀ ԳԱ քիմիական ֆիզիկայի լաբորատորիայում որպես ավագ գիտական աշխատող։ ԽՄԿԿ անդամ՝ 1924 թվականից։

Գիտական աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայաստանի քիմիական արդյունաբերության զարգացման գործում մեծ նշանակություն է ունեցել Վաղարշ Ազատյանի ստացած գիտական արդյունքները քլորոպրենային կաուչուկի, դիքլորբութենի, ացետիլենային միացությունների սինթեզի, տարրօրգանական միացությունների կատալիտային ցիկլոօկտատետրաեանի ածանցյալների ուսումնասիրման բնագավառում։ Նրա անունը սերտորեն կապված է նաև «Հայկական քիմիական ամսագրի» ստեղծման (1947) հետ։ Երկար տարիներ եղել է ՀԽՍՀ ԳԱ տերմինաբանական խորհրդի փոխնախագահ։ Իր բացառիկ լեզվիմացությամբ և լեզվալան հարուստ գիտելիքներով մեծապես նպաստել է հայերեն քիմիական տերմինաբանության մշակմանն ու զարգացմանը։ Մեծ է նրա ավանդը նաև ռուս-հայերեն քառահատոր և ռուս-հայերեն պոլիտեխնիկականբառարանների ստեղծման գործում։ Զգալիորեն նպաստել է նաև Հայկական հանրագիտարանի ստեղծմանը։

Վաղարշ Ազատյանը ԽՍՀՄ Մենդելեևյան քիմիական ընկերության ստեղծողներից և ակտիվ ղեկավարներից էր[2]։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարգևատրվել է Կարմիր դրոշի շքանշանով։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Կատալիտիկ յերևույթներ[3]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Ազատյան Վաղարշ (հայ.) // Հայկական սովետական հանրագիտարանԵրևան: 1974. — հատոր 1. — էջ 99.
  2. Կենսագրական հանրագիտարան, Ե., ԵՊՀ հրատ., 2009, էջ 62-63։
  3. Կատալիտիկ յերևույթներ arar.sci.am կայքում
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 99