Հենրիկ Զիգալսկի
Հենրիկ Զիգալսկի լեհ.՝ Henryk Zygalski | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հուլիսի 15, 1908[1][2] Պոզնան, Գերմանական կայսրություն |
| Մահացել է | օգոստոսի 30, 1978[1][2] (70 տարեկան) Լիսս, Իստ Հեմփշիր, Հեմփշիր, Հեմփշիր, Միացյալ Թագավորություն[1] |
| Գերեզման | Չիչեսթերի դիակիզարան և Հիշատակի այգի[3] |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Լեհաստան |
| Մասնագիտություն | մաթեմատիկոս և գաղտնագիր |
| Հաստատություն(ներ) | Գաղտնագրման բյուրո[1], Cadix?[1], Լեհաստանի ցամաքային ուժեր[1] և Սասեքսի համալսարան[1] |
| Գործունեության ոլորտ | մաթեմատիկոս |
| Ալմա մատեր | Պոզնանի Ադամ Միցկևիչ համալսարան (1931)[1] և Սուրբ Մարիա Մագդալենացու լիցեյ (1926)[1] |
| Տիրապետում է լեզուներին | լեհերեն և անգլերեն |
| Պարգևներ | |
 Henryk Zygalski Վիքիպահեստում | |
Հենրիկ Զիգալսկի (լեհ.՝ Henryk Zygalski, հուլիսի 15, 1908[1][2], Պոզնան, Գերմանական կայսրություն - օգոստոսի 30, 1978[1][2], Լիսս, Իստ Հեմփշիր, Հեմփշիր, Հեմփշիր, Միացյալ Թագավորություն[1]), լեհ գիտնական, մաթեմատիկոս և գաղտնագրող, ով Մարիան Ռեջևսկու և Եժի Ռոժիցկու հետ 1933 թվականի հունվարին բացահայտել է Էնիգմա մեքենայի մեխանիզմը՝ հիմնական գաղտնագրման սարքը, որն օգտագործել է Նացիստական Գերմանիան։ Նա մասնակցել է գերմանական ռազմական հաղորդագրությունների վերծանմանը։ Հնարել է Զիգալսկու Թերթերը:
Վաղ և ուսանողական տարիներ
Հենրիխ Զիգալսկին ծնվել է 1908 թվականի հուլիսի 15-ին, Պոզնանում (Լեհաստան) կարի արհեստանոցի ղեկավար՝ Միխալ Զիգալսկու և Ստանիսլավա Կիելիշի ընտանիքում։ 1926 թվականին ավարտել է Սուրբ Մարիա Մագդալենացու լիցեյը և ընդունվել Պոզնանի համալսարանի մաթեմատիկայի և բնական գիտությունների ֆակուլտետ[5]:
1929 թվականի հունվարին Ծածկագրման բյուրոյում մեկնարկել է Զդիսլավ Կրիգովսկու (լեհ.՝ Zdzisław Krygowski) գաղտնագրման դասընթացը: Այն մշակված է եղել Պոզնանի համալսարանի տաղանդավոր մաթեմատիկայի ուսանողների պատրաստման համար, ովքեր հետագայում պետք է աշխատեին Բյուրոյի համար՝ վերծանելու գերմանական հաղորդակցությունները, որոնք գաղտնալսվել են զինվորականների կողմից[6]: Համալսարանն ընտրվել է այն հիմքով, որ ուսանողների մեծ մասն ավարտել է գերմանալեզու դպրոցներ և կարող էին խոսել ինչպես լեհերեն, այնպես էլ գերմաներեն: Հենրիկ Զիգալսկին, Մարիան Ռեևսկին և Եժի Ռոզիցկին այդ դասընթացի համար ընտրված ուսանողներից են եղել: Դասընթացի ընթացքում ուսանողներին տրվել են իրական, չկոտրված գերմանական ծածկագրեր՝ վերծանելու համար: Միաժամանակ նրանց ասել են, որ ծածկագրերն արդեն կոտրված են, որպեսզի խնդիրն անլուծելի չթվա[7]։
Այն ուսանողները, ովքեր չեն կարողացել կատարել առաջադրանքները, հեռացվել ն դասընթացից։ Մյուս ուսանողները, ովքեր որոշել են, որ չունեն համապատասխան հմտություններ և գիտելիքներ, հրաժարվել են դասընթացից իրենց ցանկությամբ: Այսպիսով, մնացել են միայն ամենատաղանդավորները։ Որպես ավարտական քննություն՝ ուսանողներին տրվել է գերմանական ռազմական հաղոէիրդագրություն՝ գաղտնագրված «Double Dice» ծածկագրով: Ենթադրվում է, որ դա հնարավոր չէր կոտրել։ Այնուամենայնիվ, մաթեմատիկայի երեք ուսանողներից յուրաքանչյուրը կարողացել է դա անել ինքնուրույն: Այսպիսով, քսանյոթամյա Մարիան Ռեևսկին, քսանհինգամյա Հենրիկ Զիգալսկին և քսաներկու տարեկան Եժի Ռուժիցկին հաջողությամբ ավարտեցին դասընթացը, որից հետո նրանք հրավեր են ստացել Ծածկագրման բյուրոյից հնարավորություն ունենալով համատեղել աշխատանքը ուսման հետ[7]:
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Առցանց լեհական կենսագրական բառարան (польск.)
- ↑ Find A Grave — 1996.
- ↑ http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP20000130273
- ↑ «Henryk Zygalski biography». Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-28-ին. Վերցված է 2017-10-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Jan Bury — «The Enigma—A Polish View».
- ↑ 7,0 7,1 S. Wesolkowski — «The Invention of Enigma and How the Polish Broke It Before the Start of WWII»
Գրականություն
- Marian Rejewski, "The Mathematical Solution of the Enigma Cipher, " Appendix E to Władysław Kozaczuk, Enigma, 1984, p. 289
- Лев Лайнер, «Погоня за „Энигмой“. Как был взломан немецкий»
- M. Grajek — «Monument in Memoriam of Marian Rejewski, Jerzy Rózycki and Henryk Zygalski Unveiled in Poznań», 2008.
- Władysław Kozaczuk & Jerzy Straszak.Enigma ; How the Poles Broke the Nazi Code New York 2004 wyd.Hyppocrene Books ISBN 0-7818-0941-X
- Słownik biograficzny techników polskich, tom 16, Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych, Warszawa 2005.
- Gordon Welchman, «From Polish Bomba to British Bombe: the Birth of Ultra», Intelligence and National Security, 1986.
- Andrzej Pepłoński — «Kontrwywiad II Rzeczypospolitej (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu)», Dom Wydawniczy Bellona Warszawa, 2002.
- Władysław Kozaczuk — «Bitwa o Tajemnice: Służby wywiadowcze Polski i Niemiec 1918—1939», Książka i Wiedza Warszawa 1967, 1999.
- Andrzej Misiuk — «Służby Specjalne II Rzeczypospolitej (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu)», Dom Wydawniczy Bellona Warszawa, 1998.
- Henryk Ćwięk — «Przeciw Abwehrze (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu)», Dom Wydawniczy Bellona Warszawa, 2001.
- R. A. Woytak — «The Origins of the Ultra-Secret Code in Poland», The Polish Review, 1978.
Արտաքին հղումներ
- Марченко А М. «Код взломан!». Журнал Самиздат (rus).
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - Marian Rejewski, «An Application of the Theory of Permutations in Breaking the Enigma Cipher», Applicationes Mathematicae, 16 (4), 1980, s. 543—559 (PDF).
- M A Rejewski. «Dokumentacja Enigmy». Spybooks (լեհերեն)..
- J J O'Connor E F Robertson. «Henryk Michal Zygalski». MacTutor History of Mathematics archive (անգլերեն).
- S. Wesolkowski — «The Invention of Enigma and How the Polish Broke It Before the Start of WWII». (PDF)
- J Bury. «The Enigma: The Secret Weapon of World War II». Polish American Journal (անգլերեն).
- J Bury. «The Enigma—A Polish View». Polish American Journal (անգլերեն).
- M.P. 2000 nr 13 poz. 273 (PDF)
- K Maćkowiak (2017-01-12). «biogragie znanych kryptologow». internet archive WaybackMachine (լեհերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015-08-01-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հենրիկ Զիգալսկի» հոդվածին։ |
| ||||||
