«Գևորգ Ջահուկյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Գևորգ Ջահուկյան
	Պատկեր:Ջահուկյան.jpg
Ծնվել է	1920 ապրիլի 1; Շահնազար
Մահացել է	հուլիսի 6, 2005 (տարիքը 85); Երևան
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Ազգություն	Հայ
Մասնագիտություն	լեզվաբանություն
Հաստատություն(ներ)	Երևանի պետական համալսարան, Վ․ Բրյուսովի անվան պետական համալսարան և ՀՀ ԳԱԱ Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	լեզվաբանություն
Անդամակցություն	ՀՀ ԳԱԱ
Ալմա մատեր	Երևանի պետական համալսարան
Գիտական աստիճան	բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1955), պրոֆեսոր (1958) և ակադեմիկոս (1974)
Տիրապետում է լեզուներին	հայերեն
Եղել է գիտական ղեկավար	Արմեն Սարգսյան
Պարգևներ	; ; ; և
	Gevorg Jahukyan Վիքիպահեստում

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

09:29, 19 Ապրիլի 2015-ի տարբերակ

Գևորգ Բեգլարի Ջահուկյան (1920, ապրիլի 1, Շահնազար - 2005, հուլիսի 6, Երևան), հայ ականավոր բանասեր, լեզվաբան, հայագետ։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1955), պրոֆեսոր (1958), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1974, թղթակից անդամ՝ 1968-ից)։ ՀՀ գիտությունների վաստակավոր գործիչ (1965)։

Կենսագրություն

1941 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանը։ 1945 թվականից դասախոսել է ԵՊՀ ռոմանո-գերմանական բանասիրության ֆակուլտետում, 1948-1957 թթ. Երևանի Վալերի Բրյուսովի անվան ռուսաց և օտար լեզուների ինստիտուտի դասախոս, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, 1957-1970 թթ.՝ ռոմանա-գերմանական բանասիրության ամբիոնների վարիչ, 1962 թվականից Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվաբանության ինստիտուտի տնօրեն, Հայաստանի Գիտությունների Ազգային Ակադեմիայի ակադեմիկոս։^[2]

Գևորգ Ջահուկյանի հիմնարար հետազոտություններից են՝ «Լեզվաբանության պատմություն» (հ. 1, 2, 1960, 1962), «Հայ բարբառագիտության ներածություն» (1972), «ժամանակակից հայերենի տեսության հիմունքները » (1974), «Ընդհանուր և հայ լեզվաբանություն» (ռուս., 1978), «Հայերենի համեմատական քերականություն» (ռուսերեն, 1982), «Հայոց լեզվի պատմություն, նախագրային շրջան» (1987, ՀԽՍՀ Պետական մրցանակ՝ 1988)։

Հայերենի համեմատական ուսումնասիրության բնագավառում ներկայացրել է հայերենի առաչնությունները հնդեվրոպական և այլ ընտանիքների պատկանող պատկանող բազմաթիվ հին և հնագույն լեզուների հետ, ճշգրտել հայերենի տարածքային դիրքը հնդեվրոպական լեզուների շրջանում, հայերենի հնդեվրոպական և խուռա-ուրարտական ենթաշերտերը, հայտնաբերել հայերենից ուրարտերենին, խեթերենին և այլ լեզուներին անցած փոխառություններ, տվել նոր ստուգաբանություններ։

Հայոց լեզվի պատմությանը նվիրված ուսումնասիրություններում մշակել է հայերենի պատմության զարգացման շրջանաբաժանումը, առաջին անգամ հայերենի նկատմամբ կիրառել է լեզվաժամանակագրական մեթոդը, բնութագրել է հայերենի պատմության նախագրային, հին, միջին և նոր շրջանների հիմնական առանձնահատկություններն ու հայոց լեզվի կառուցվածքի և բառապաշարի պատմական զարգացումը։

Հայ բարբառագիտության բնագավառում ստեղծել է նոր գիտակարգ՝ վիճակագրական բարբառագիտություն։ Պատմահամեմատական լեզվաբանության մեջ առաջ է քաշել նախալեզվի տարբերակայնության գաղափարը, առաջարկել նախալեզվի վերականգնման նոր վարկած։

Ժամանակակից հայերենի տեսության բնագավառում կիրառել է լեզվի կառուցվածքի նկարագրության նոր մեթոդներ, առանձնացրել ու հիմնավորել քերական նոր կարգեր, համընդհանուր Ջամալի լեզվաբանության կաղապարի հիման վրա ուսումնասիրել է հայերենի իմաստաբանությունն ու բառակազմությունը։

Ստեղծել է լեզվաբանության համընդհանուր տեսություն և կաղապար՝ սուբստանցիոնալ լեզվաբանություն, որն ապահովում է իմացաբանական ու լեզվաբանական կարգերի քննությունը, միասնական սկզբունքներով լեզվական և արտալեզվական օբյեկտների նկարագրությունը։

Հատուկ ուշադրություն է դարձրել հայ լեզվաբանության, մասնավորապես հայ քերականության պատմության հարցերին^[3]։

Երկեր

Քերականական և ուղղագրական աշխատությունները հին և միջնադարյան Հայաստանում, Երևան, 1954։
Խաչատուր Աբովյանը որպես լեզվաբան քերականագետ, Երևան, 1954։
Հին հայերենի հոլովման սիստեմը և նրա ծագումը, Երևան, 1959։
Լեզվաբանության պատմություն, հատոր 1-2, Երևան, 1960-62։
Ուրարտերենը և հնդեվրոպական լեզուները, Երևան, 1963։
Հայասայի լեզուն և նրա առնչությունները հնդեվրոպական լեզուների հետ, Երևան, 1964։
Հայոց լեզվի զարգացման փուլերը, Երևան, 1964։
Հնդեվրոպական, խուռա-ուրարտական և կովկասյան լեզուների փոխհարաբերությունը, Երևան, 1967։
Ակնարկներ հայերենի նախագրային շրջանի պատմության, Երևան, 1967 (ռուսերեն)։
Հայոց լեզվի զարգացումն և կառուցվածքը, Երևան, 1969։
Հայերենը և հնդեվրոպական հին լեզուները, Երևան, 1970։
Հայ բարբառագիտության ներածություն, Երևան, 1972։
Ժամանակակից հայերենի տեսության հիմունքները, Երևան, 1974։
Գրաբարի քերականության պատմություն (XVII-XIX դդ.), Երևան, 1974։
Հայոց լեզու։ Ընդհանուր գիտելիքներ։ Ոճաբանություն (հեղինակակից, Երևան, 1976)։
Общее и армянское языкознание, Е., 1978.
Հայերենի համեմատական քերականություն, Երևան, 1982 (ռուսերեն)։
Հայոց լեզվի պատմություն. նախագրայաին շրջան, Երևան, 1987։
Ժամանակակից հայերենի իմաստաբանություն և բառակազմություն, Երևան, 1989։
Լեզվի համընդհանուր տեսություն (ռուսերեն, Մոսկվա, 1999, անգլերեն, 2003)։
Հայերեն ստուգաբանական բառարան, Երևան, 2010։

Աղբյուրներ

Գառնիկ Ստեփանյան, Կենսագրական բառարան, հատոր Գ, գիրք I, էջ 301։
Հրանտ Պետրոսյան, Հայերենագիտական բառարան, Ե., «Հայաստան», 1987, էջ 530-531։

Ծանոթագրություններ

↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ՀՀ ԳԱԱ իսկական անդամներ՝ Գևորգ Բեգլարի Ջահուկյան
↑ Գևորգ Ջահուկյանի մասին anunner.com կայքում

Արտաքին հղումներ

Այցելություն լեզվաբան Գևորգ Ջահուկյանին

[_af1c77d5c99ec4cf-1] Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[2] ՀՀ ԳԱԱ իսկական անդամներ՝ Գևորգ Բեգլարի Ջահուկյան

[3] Գևորգ Ջահուկյանի մասին anunner.com կայքում

[1]

[2]

[3]

@@ Տող 34. / Տող 34. @@
 | Վիքիդարան=
 }}
-'''Գևորգ Բեգլարի Ջահուկյան''' ([[1920]], [[ապրիլի 1]], [[Մեծավան|Շահնազար]] -  [[2005]], [[հուլիսի 6]], [[Երևան]]), հայ ականավոր բանասեր, լեզվաբան, հայագետ:
+'''Գևորգ Բեգլարի Ջահուկյան''' ([[1920]], [[ապրիլի 1]], [[Մեծավան|Շահնազար]] -  [[2005]], [[հուլիսի 6]], [[Երևան]]), հայ ականավոր բանասեր, լեզվաբան, հայագետ։
-Բանասիրական գիտությունների դոկտոր ([[1955]]), [[պրոֆեսոր]] ([[1958]]), [[ՀՀ ԳԱԱ]] [[ակադեմիկոս]] (1974, թղթակից անդամ՝ 1968-ից): ՀՀ գիտությունների վաստակավոր գործիչ (1965):
+Բանասիրական գիտությունների դոկտոր ([[1955]]), [[պրոֆեսոր]] ([[1958]]), [[ՀՀ ԳԱԱ]] [[ակադեմիկոս]] (1974, թղթակից անդամ՝ 1968-ից)։ ՀՀ գիտությունների վաստակավոր գործիչ (1965)։
 == Կենսագրություն ==
-թվականին ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան]]ը: 1945 թվականից դասախոսել է ԵՊՀ ռոմանո-գերմանական բանասիրության ֆակուլտետում,
+թվականին ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան]]ը։ 1945 թվականից դասախոսել է ԵՊՀ ռոմանո-գերմանական բանասիրության ֆակուլտետում,
 -1957 թթ. [[Երևանի պետական լեզվահասարակագիտական համալսարան|Երևանի Վալերի Բրյուսովի անվան ռուսաց և օտար լեզուների ինստիտուտ]]ի դասախոս, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, 1957-1970 թթ.՝ ռոմանա-գերմանական բանասիրության ամբիոնների վարիչ,
 [[1962]] թվականից [[ՀՀ ԳԱԱ Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ|Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվաբանության ինստիտուտ]]ի տնօրեն, [[Հայաստանի Գիտությունների Ազգային Ակադեմիա]]յի ակադեմիկոս։<ref>[http://www.sci.am/members.php?mid=137&langid=2 ՀՀ ԳԱԱ իսկական անդամներ՝ Գևորգ Բեգլարի Ջահուկյան]</ref>
-Գևորգ Ջահուկյանի հիմնարար հետազոտություններից են՝ «Լեզվաբանության պատմություն» (հ. 1, 2, 1960, 1962), «Հայ բարբառագիտության ներածություն» (1972), «ժամանակակից հայերենի տեսության հիմունքները » (1974), «Ընդհանուր և հայ լեզվաբանություն» (ռուս., 1978), «Հայերենի համեմատական քերականություն» ([[ռուսերեն]], 1982), «Հայոց լեզվի պատմություն, նախագրային շրջան» (1987, ՀԽՍՀ Պետական մրցանակ՝ 1988):
+Գևորգ Ջահուկյանի հիմնարար հետազոտություններից են՝ «Լեզվաբանության պատմություն» (հ. 1, 2, 1960, 1962), «Հայ բարբառագիտության ներածություն» (1972), «ժամանակակից հայերենի տեսության հիմունքները » (1974), «Ընդհանուր և հայ լեզվաբանություն» (ռուս., 1978), «Հայերենի համեմատական քերականություն» ([[ռուսերեն]], 1982), «Հայոց լեզվի պատմություն, նախագրային շրջան» (1987, ՀԽՍՀ Պետական մրցանակ՝ 1988)։
-Հայերենի համեմատական ուսումնասիրության բնագավառում ներկայացրել է հայերենի առաչնությունները հնդեվրոպական և այլ ընտանիքների պատկանող պատկանող բազմաթիվ հին և հնագույն լեզուների հետ, ճշգրտել հայերենի տարածքային դիրքը հնդեվրոպական լեզուների շրջանում, հայերենի հնդեվրոպական և խուռա-ուրարտական ենթաշերտերը, հայտնաբերել հայերենից ուրարտերենին, խեթերենին և այլ լեզուներին անցած փոխառություններ, տվել նոր ստուգաբանություններ:
+Հայերենի համեմատական ուսումնասիրության բնագավառում ներկայացրել է հայերենի առաչնությունները հնդեվրոպական և այլ ընտանիքների պատկանող պատկանող բազմաթիվ հին և հնագույն լեզուների հետ, ճշգրտել հայերենի տարածքային դիրքը հնդեվրոպական լեզուների շրջանում, հայերենի հնդեվրոպական և խուռա-ուրարտական ենթաշերտերը, հայտնաբերել հայերենից ուրարտերենին, խեթերենին և այլ լեզուներին անցած փոխառություններ, տվել նոր ստուգաբանություններ։
-[[Հայոց լեզվի պատմություն|Հայոց լեզվի պատմության]]ը նվիրված ուսումնասիրություններում մշակել է հայերենի պատմության զարգացման շրջանաբաժանումը, առաջին անգամ հայերենի նկատմամբ կիրառել է լեզվաժամանակագրական մեթոդը, բնութագրել է հայերենի պատմության նախագրային, հին, միջին և նոր շրջանների հիմնական առանձնահատկություններն ու հայոց լեզվի կառուցվածքի և բառապաշարի պատմական զարգացումը:
+[[Հայոց լեզվի պատմություն|Հայոց լեզվի պատմության]]ը նվիրված ուսումնասիրություններում մշակել է հայերենի պատմության զարգացման շրջանաբաժանումը, առաջին անգամ հայերենի նկատմամբ կիրառել է լեզվաժամանակագրական մեթոդը, բնութագրել է հայերենի պատմության նախագրային, հին, միջին և նոր շրջանների հիմնական առանձնահատկություններն ու հայոց լեզվի կառուցվածքի և բառապաշարի պատմական զարգացումը։
-Հայ բարբառագիտության բնագավառում ստեղծել է նոր գիտակարգ՝ վիճակագրական բարբառագիտություն:
+Հայ բարբառագիտության բնագավառում ստեղծել է նոր գիտակարգ՝ վիճակագրական բարբառագիտություն։
-Պատմահամեմատական լեզվաբանության մեջ առաջ է քաշել նախալեզվի տարբերակայնության գաղափարը, առաջարկել նախալեզվի վերականգնման նոր վարկած:
+Պատմահամեմատական լեզվաբանության մեջ առաջ է քաշել նախալեզվի տարբերակայնության գաղափարը, առաջարկել նախալեզվի վերականգնման նոր վարկած։
-Ժամանակակից հայերենի տեսության բնագավառում կիրառել է լեզվի կառուցվածքի նկարագրության նոր մեթոդներ, առանձնացրել ու հիմնավորել քերական նոր կարգեր, համընդհանուր Ջամալի լեզվաբանության կաղապարի հիման վրա ուսումնասիրել է հայերենի իմաստաբանությունն ու բառակազմությունը:
+Ժամանակակից հայերենի տեսության բնագավառում կիրառել է լեզվի կառուցվածքի նկարագրության նոր մեթոդներ, առանձնացրել ու հիմնավորել քերական նոր կարգեր, համընդհանուր Ջամալի լեզվաբանության կաղապարի հիման վրա ուսումնասիրել է հայերենի իմաստաբանությունն ու բառակազմությունը։
-Ստեղծել է լեզվաբանության համընդհանուր տեսություն և կաղապար՝ սուբստանցիոնալ լեզվաբանություն, որն ապահովում է իմացաբանական ու լեզվաբանական կարգերի քննությունը, միասնական սկզբունքներով լեզվական և արտալեզվական օբյեկտների նկարագրությունը:
+Ստեղծել է լեզվաբանության համընդհանուր տեսություն և կաղապար՝ սուբստանցիոնալ լեզվաբանություն, որն ապահովում է իմացաբանական ու լեզվաբանական կարգերի քննությունը, միասնական սկզբունքներով լեզվական և արտալեզվական օբյեկտների նկարագրությունը։
-Հատուկ ուշադրություն է դարձրել հայ լեզվաբանության, մասնավորապես հայ քերականության պատմության հարցերին<ref>[http://www.anunner.com/name/biography/%D4%B3%D4%B5%D5%8E%D5%88%D5%90%D4%B3_%D5%8B%D4%B1%D5%80%D5%88%D5%92%D4%BF%D5%85%D4%B1%D5%86_%D4%B2%D4%B5%D4%B3%D4%BC%D4%B1%D5%90%D4%BB Գևորգ Ջահուկյանի մասին anunner.com կայքում]</ref>:
+Հատուկ ուշադրություն է դարձրել հայ լեզվաբանության, մասնավորապես հայ քերականության պատմության հարցերին<ref>[http://www.anunner.com/name/biography/%D4%B3%D4%B5%D5%8E%D5%88%D5%90%D4%B3_%D5%8B%D4%B1%D5%80%D5%88%D5%92%D4%BF%D5%85%D4%B1%D5%86_%D4%B2%D4%B5%D4%B3%D4%BC%D4%B1%D5%90%D4%BB Գևորգ Ջահուկյանի մասին anunner.com կայքում]</ref>։
 == Երկեր ==
@@ Տող 81. / Տող 81. @@
 == Աղբյուրներ ==
-*Գառնիկ Ստեփանյան, Կենսագրական բառարան, հատոր Գ, գիրք I, էջ 301:
+*Գառնիկ Ստեփանյան, Կենսագրական բառարան, հատոր Գ, գիրք I, էջ 301։
-*Հրանտ Պետրոսյան, Հայերենագիտական բառարան, Ե., «Հայաստան», 1987, էջ 530-531:
+*Հրանտ Պետրոսյան, Հայերենագիտական բառարան, Ե., «Հայաստան», 1987, էջ 530-531։
 == Ծանոթագրություններ ==