Սատուրնի վեցանկյուն

Սատուրն. Հյուսիսային բևեռի վեցանկյունը և հողմապտույտը, ինչպես նաև օղակները (ապրիլի 2, 2014 թ.)։

Սատուրնի վեցանկյուն, վեցանկյուն ամպերի հաստատուն գոյացություն Սատուրն մոլորակի հյուսիսային բևեռի շուրջ, գտնվում է մոտ 78° հյուսիսային լայնության վրա^[1]^[2]^[3]։ Վեցանկյան կողմերը ունեն մոտ 13800 կմ երկարություն, ինչը գերազանցում է Երկրի տրամագծին^[4] (մոտ 12 700 կմ (7900 մղոն))։ Այն պտտվում է 10 ժ 39 րոպե 24 վայրկյան պարբերությամբ, այս պարբերությունը համընկնում է Սատուրնի ընդերքից ժայթքող ռադիո ճառագայթման պարբերության հետ^[5]։ Այնուամենայնիվ, վեցանկյունը չի տեղափոխվում լայնություններով ինչպոս մյուս տեսանելի մթնոլորտային ամպային գոյացությունները^[6]։

Սատուրնի հարավային բևեռում համաձայն Հաբբլ տիեզերական աստղադիտակից կատարված դիտարկումների այսպիսի գոյացություն չկա^[7]։ Սակայն այնտեղ կա հողմապտույտ, ինչպիսինն առկա է հյուսիսային բևեռում։

Սատուրնի հյուսիսային վեցանկյունը հայտնաբերվել է Վոյաջեր ծրագրի ժամանակ 1981 - 82 թվականներին^[8], դրանից հետո 2006 թվականին այն ևս մեկ անգամ դիտարկվել է Կասինի-Հյուգենս տիեզերական սարքից^[9]։ Միայն Կասինի սարքի միջոցով է հնարավոր եղել լուսանկարել վեցանկյունը ինֆրակարմիր լույսում, երբ այն հայտնվել է Արեգակի լույսի տակ 2009 թվականին^[10]։ Կասինի սարքի միջոցով հնարավոր է եղել նաև չափել վեցանկյուն գոյացության շարժման արագությունը, երբ սարքը շարժվում էր մոլորակի հետ նույն արագությամբ, այսպիսով գրանցում էր միայն վեցանկյան արագությունը^[11]։ Հայտնաբերումից հետո, և երբ վեցանկյունը հայտնվեց Արեգակի լույսի տակ, աստղագետներին նաև հաջողվեց դիտարկել այն Երկրից^[12]^[13]։

Բացատրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համաձայն մի վարկածի, որը առաջ է քաշվել Օքսֆորդի համալսարանում, վեցանկյունը առաջացել է Սատուրնի մթնոլորտում քամիների արագության կտրուկ լայնությունային գրադիենտի պատճառով^[14]։ Նմանա կանոնավոր ուրվագծեր են ստացվել լաբորատորիայում, երբ շրջանաձև հեղուկով լի տարողության կենտրոնական և արտաքին մասերը պտտվում էին տարբեր արագություններով։ Ամենաշատ հանդիպող երկրաչափական մարմինը վեց կողմ ուներ, սակայն հնարավոր է եղել ստանալ նաև մինչև ութ կողմ ունեցող մարմիններ։ Այս մարմինները առաջանում էին երկու տարբեր արագությամբ պտտվող տարբեր հեղուկների շփման մասում, որտեղ առաջանում էին մրրկային հոսքեր^[14]^[15]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լուսանկարը իրական գույներով
Սատուրնի հյուսիսային բևեռը, իրական գույներով^[16]
ՏԵսարանը մոտ 630000 կմ հեռավորությունից (մոտ-ինֆրակարմիր)
Կեղծ գույներում լուսանկար
Ինֆրակարմիր լուսանկար
Վեցանկյան մեջ գտնվող հողմապտույտի խոշորացված լուսանկարը
Ինֆրակարմիր անիմացիա

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռեյնոլդսի թիվ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Godfrey, D. A. (1988). «A hexagonal feature around Saturn's North Pole». Icarus. 76 (2): 335. Bibcode:1988Icar...76..335G. doi:10.1016/0019-1035(88)90075-9.
↑ Sánchez-Lavega, A.; Lecacheux, J.; Colas, F.; Laques, P. (1993 թ․ ապրիլի 16). «Ground-based observations of Saturn's north polar SPOT and hexagon». Science. American Association for the Advancement of Science. 260 (5106): 329–32. Bibcode:1993Sci...260..329S. doi:10.1126/science.260.5106.329. PMID 17838249.
↑ Overbye, Dennis (2014 թ․ օգոստոսի 6). «Storm Chasing on Saturn». New York Times. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 6-ին.
↑ «New images show Saturn's weird hexagon cloud». MSNBC. 2009 թ․ դեկտեմբերի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
↑ Godfrey, D. A. (1990 թ․ մարտի 9). «The Rotation Period of Saturn's Polar Hexagon». Science. 247 (4947): 1206–1208. Bibcode:1990Sci...247.1206G. doi:10.1126/science.247.4947.1206. PMID 17809277.
↑ Baines, Kevin H.; և այլք: (2009 թ․ դեկտեմբեր). «Saturn's north polar cyclone and hexagon at depth revealed by Cassini/VIMS». Planetary and Space Science. 57 (14–15): 1671–1681. Bibcode:2009P&SS...57.1671B. doi:10.1016/j.pss.2009.06.026.
↑ Sánchez-Lavega, A.; Pérez-Hoyos, S.; French, R. G. (2002 թ․ հոկտեմբերի 8). «Hubble Space Telescope Observations of the Atmospheric Dynamics in Saturn's South Pole from 1997 to 2002». American Astronomical Society. Bibcode:2002DPS....34.1307S. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
↑ Caldwell, John; Benoit, Turgeon; Hua, Xin-Min; Barnet, Christopher D.; Westphal, James A. (1993 թ․ ապրիլի 16). «The Drift of Saturn's North Polar Spot Observed by the Hubble Space Telescope». Science. AAAS. 260 (5106): 326–329. Bibcode:1993Sci...260..326C. doi:10.1126/science.260.5106.326. ISSN 0036-8075. PMID 17838248. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
↑ «Saturn's Strange Hexagon». NASA. 2007 թ․ մարտի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 1-ին.
↑ «Saturn's Mysterious Hexagon Emerges From Winter Darkness». NASA. 2009 թ․ դեկտեմբերի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 1-ին.
↑ «NASA's Cassini Spacecraft Obtains Best Views of Saturn Hexagon». Jet Propulsion Laboratory (NASA). 2013 թ․ դեկտեմբերի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
↑ [1]
↑ TPS
↑ ^14,0 ^14,1 Barbosa Aguiar, Ana C.; Read, Peter L.; Wordsworth, Robin D.; Salter, Tara; Yamazaki, Y. Hiro (2010 թ․ ապրիլ). «A laboratory model of Saturn's North Polar Hexagon». Icarus. 206 (2): 755–763. doi:10.1016/j.icarus.2009.10.022.
↑ Lakdawalla, Emily (2010 թ․ մայիսի 4). «Saturn's hexagon recreated in the laboratory». Planetary.org. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 7-ին.
↑ «NASA». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-06-ին. Վերցված է 2015-05-09-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սատուրնի պտույտը 175 Արխիվացված 2021-08-22 Wayback Machine, Կասինիի լուսանկարները, 27 նոյեմբերի, 2012 (անգլ.)
Սատուրնի տարօրինակ վեցանկյունը, իրական գույներում - Universe Today (անգլ.)
Վեցանկյան կողմը Մոլորակների ֆոտոամսագրից (անգլ.)
Սատուրնի վեցանկյունը դուրս է գալիս լույսի տակ, APOD 22 հունվարի, 2012 (անգլ.)
Սատուրնի հյուսիսային բևեռի հողմապտույտի կենտրոնում, Աստղագիտության օրվա լուսանկար, 4 դեկտեմբերի, 2012 (անգլ.)
Վեցանկյան պտույտի ձայնագրություն, ՆԱՍԱ (անգլ.)
ՆԱՍԱ-ի Կասինի կայանը կատարել է Սատուրնի վեցանկյան լավագույն լուսանկարները Արխիվացված 2017-06-16 Wayback Machine (4 դեկտեմբերի, 2013) (անգլ.)
Հողմապտույտի անիմացիան (TPS) (անգլ.)
Սատուրնի վեցանկյունը կրկնվել է լաբորատորիայում, վիդեո

[Godfrey_1988-1] Godfrey, D. A. (1988). «A hexagonal feature around Saturn's North Pole». Icarus. 76 (2): 335. Bibcode:1988Icar...76..335G. doi:10.1016/0019-1035(88)90075-9.

[Laques_1993-2] Sánchez-Lavega, A.; Lecacheux, J.; Colas, F.; Laques, P. (1993 թ․ ապրիլի 16). «Ground-based observations of Saturn's north polar SPOT and hexagon». Science. American Association for the Advancement of Science. 260 (5106): 329–32. Bibcode:1993Sci...260..329S. doi:10.1126/science.260.5106.329. PMID 17838249.

[NYT-20140806-3] Overbye, Dennis (2014 թ․ օգոստոսի 6). «Storm Chasing on Saturn». New York Times. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 6-ին.

[MSNBC_2009-4] «New images show Saturn's weird hexagon cloud». MSNBC. 2009 թ․ դեկտեմբերի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.

[science247_4947_1206-5] Godfrey, D. A. (1990 թ․ մարտի 9). «The Rotation Period of Saturn's Polar Hexagon». Science. 247 (4947): 1206–1208. Bibcode:1990Sci...247.1206G. doi:10.1126/science.247.4947.1206. PMID 17809277.

[pss57_14_1671-6] Baines, Kevin H.; և այլք: (2009 թ․ դեկտեմբեր). «Saturn's north polar cyclone and hexagon at depth revealed by Cassini/VIMS». Planetary and Space Science. 57 (14–15): 1671–1681. Bibcode:2009P&SS...57.1671B. doi:10.1016/j.pss.2009.06.026.

[Sanchez-Lavega_2002-7] Sánchez-Lavega, A.; Pérez-Hoyos, S.; French, R. G. (2002 թ․ հոկտեմբերի 8). «Hubble Space Telescope Observations of the Atmospheric Dynamics in Saturn's South Pole from 1997 to 2002». American Astronomical Society. Bibcode:2002DPS....34.1307S. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.

[Caldwell_1993-8] Caldwell, John; Benoit, Turgeon; Hua, Xin-Min; Barnet, Christopher D.; Westphal, James A. (1993 թ․ ապրիլի 16). «The Drift of Saturn's North Polar Spot Observed by the Hubble Space Telescope». Science. AAAS. 260 (5106): 326–329. Bibcode:1993Sci...260..326C. doi:10.1126/science.260.5106.326. ISSN 0036-8075. PMID 17838248. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.

[nasa-2013-03-27-9] «Saturn's Strange Hexagon». NASA. 2007 թ․ մարտի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 1-ին.

[visible_light-10] «Saturn's Mysterious Hexagon Emerges From Winter Darkness». NASA. 2009 թ․ դեկտեմբերի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 1-ին.

[nasa_2013-12-04-11] «NASA's Cassini Spacecraft Obtains Best Views of Saturn Hexagon». Jet Propulsion Laboratory (NASA). 2013 թ․ դեկտեմբերի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.

[12] [1]

[13] TPS

[Aguiar-14] 14,0 ^14,1 Barbosa Aguiar, Ana C.; Read, Peter L.; Wordsworth, Robin D.; Salter, Tara; Yamazaki, Y. Hiro (2010 թ․ ապրիլ). «A laboratory model of Saturn's North Polar Hexagon». Icarus. 206 (2): 755–763. doi:10.1016/j.icarus.2009.10.022.

[Lakdawalla-15] Lakdawalla, Emily (2010 թ․ մայիսի 4). «Saturn's hexagon recreated in the laboratory». Planetary.org. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 7-ին.

[16] «NASA». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-06-ին. Վերցված է 2015-05-09-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]