Սան Մարկոս (Տեխաս)

Բնակավայր
Երկիր	ԱՄՆ
Հիմնադրված է	1808 թ.
Մակերես	88,726396 կմ², 78,610614 կմ²
ԲԾՄ	188±1 մետր
Բնակչություն	▲67 553 մարդ (ապրիլի 1, 2020)
Ժամային գոտի	CDT?
Հեռախոսային կոդ	512
Փոստային ինդեքսներ	78666–78667 և 78666
Պաշտոնական կայք	ci.san-marcos.tx.us(անգլ.)
	Սան Մարկոս Վիքիպահեստում

Սան Մարկոս, քաղաք ԱՄՆ-ում, Տեխաս։ Քաղաքը գտնվում է I-35 մայրուղու մոտ՝ Օստինի և Սան Անտոնիոյի միջև։ Հեյս շրջանի վարչական կենտրոնն է^[2]։ Քաղաքի բնակչությունը, 2010 թվականի մարդահամարի համաձայն, կազմել է 44,894 մարդ^[3]։

Քաղաքը հիմնված է Սան Մարկոս գետի ափին, տարածքը համարվում է հյուսիսային կիսագնդի անընդհատ բնակեցված ամենահին վայրերից մեկը^[4]։ Սան Մարկոսում են գտնվում Տեխասի համալսարանը և Ակվարենա կրթական կենտրոնը^[5]։

2010 թվականին BusinessWeek-ը Սան Մարկոսը ընդգրկեց երեխաներին մեծացնելու լավագույն վայրերի ցանկում^[6]։ 2013 թվականին Միացյալ Նահանգների Բնակչության մարդահամարի բյուրոյի կողմից Սան Մարկոսը ճանաչվեց Միացյալ Նահանգների ամենաարագ աճող քաղաք^[7]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հնագետները գտել են ապացույցներ, որ Սան Մարկոս գետի երկայնքով ապրել են Կլովիսի մշակույթի մարդիկ։ Սա հուշում է, որ գետը դարձել է մարդու բնակավայր ավելի քան 10 հազար տարի առաջ։ Սառը և մաքուր գետի աղբյուրը Սան Մարկոս Սփրինգս գետակն է։

1689 թվականին իսպանացի Ալոնսո դե Լեոնը ղեկավարեց արշավախումբը Մեքսիկայից՝ Տեխասը ուսումնասիրելու և տարածաշրջանում մի շարք առաքելություններ հիմնելու համար։

Դե Լեոնի ջոկատը գետ է հասել ապրիլի 25-ին՝ Սուրբ Մարկոս Ավետարանիչի տոնին, այդ պատճառով էլ գետը կոչվեց Սան Մարկոս։

1808 թվականի հունվարին մեքսիկացի ընտանիքների մի փոքր խումբ հաստատվեց Հին Բաստրոփ ճանապարհի ու Սան Մարկոս գետի խաչմերուկում և բնակավայրը անվանեցին Վիլլա դե Սան Մարկոս դե Նև։ Վերաբնակիչները տուժում էին ջրհեղեղներից ու հնդկացիների հարձակումներից, և բնակավայրերը լքվեցին 1812 թվականին^[8]։

1846 թվականի նոյեմբերին Սան Մարկոս Սփրինգսի շրջակայքում հաստատվեցին առաջին անգլախոս ամերիկացիները։ 1848 թվականի մարտի 1-ին Տեխասի օրենսդիր մարմինը կազմավորեց Հեյս շրջանը, իսկ Սան Մարկոսը դարձավ վարչական կենտրոն։ Քաղաքը դարձավ բամբակի վերամշակման և տեղական գյուղատնտեսական արտադրանքի աղացման կենտրոն։ Ամենահայտնի հիմնադիրը և առաջին վերաբնակներից մեկը գեներալ Էդվարդ Բուրլսոնն էր՝ Տեխասի հեղափոխության հերոս և Տեխասի Հանրապետության նախկին փոխնախագահը։ 1849-ին Բուրլսոնը կառուցեց մի ամբարտակ, որը սնում էր մի քանի ջրաղացներ։

Երկաթուղու տարածաշրջան 1881 թվականին հասնելուց՝ հետո տասը տարվա ընթացքում, Սան Մարկոսը աճեց անասունների և բամբակի առևտուրից և փոխադրումից։

1899 թվականին ստեղծվել է Տեխասի համալսարանը։

1942 թվականին Սան Մարկոս քաղաքից արևելք բացվել է San Marcos Army Air Field Ռազմաօդային ուժերի ռազմաբազան։ Պատերազմի ընթացքում բազան պատրաստեց ավելի քան 10 հազար նավարկող, իսկ հաջորդ տարիներին բազան դարձավ Միացյալ Նահանգների ամենամեծ ուսումնական կենտրոնը ռազմական ինքնաթիռների և ուղղաթիռների օդաչուների և մեխանիկների համար։

1990 թվականին քաղաքի բնակչությունը հասել էր 28,743 մարդու, 2000-ին այն հասել էր 34,733-ի, իսկ 2010-ին՝ 44,894 մարդու։ Նրա բնակչությունը 2011-2012 թվականների ընթացքում աճել է 6.9 տոկոսով^[7]։

Համալսարանը, որն այժմ հայտնի է որպես Տեխասի համալսարան, ունի 34.225 ուսանող^[9]։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքի ռասայական կազմը.

սպիտակամորթներ՝ 78.5%

սևամորթներ՝ 5.5%

ԱՄՆ ի բնիկներ՝ 0.9%

ասիացիներ՝ 1.6%

Հավայան կղզիների կամ Օվկիանիայի բնակիչները՝ 0.1%

մնացած ցեղեր՝ 10.4%

երկու կամ ավելի ցեղեր՝ 3.1%

բոլոր ցեղերի իսպանախոսների՝ 37.8%

Ընտանիքի միջին չափը՝ 3,03:

Բնակչության միջին տարիքը՝ 23.1 տարի։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սան Մարկոսը գտնվում է Տեխասի կենտրոնական մասում, Օստինից 47 կմ հարավ-արևմուտք և Սան Անտոնիո քաղաքից 76 կմ հյուսիս-արևելք։ Քաղաքով անցնող հիմնական ճանապարհը I-35 է։ Քաղաքի արևելյան մասում կան գյուղատնտեսության համար հարմար սևհող հարթավայրեր, արևմտյան մասը բաղկացած է անտառապատ և խոտածածկ բլուրներից, որոնք հաճախ ծածկված են կակտուսներով։ Քաղաքով են անցնում Սան Մարկոս և Բլանկո գետերը, ինչպես նաև մեծ թվով առվակներ։ Ջրամբարներից յուրաքանչյուրն ունի զբոսայգիներ և հանգստի գոտիներ^[10]։ Միացյալ Նահանգների Բնակչության մարդահամարի բյուրոյի տվյալներով, քաղաքի տարածքը 2010 թվականին կազմում էր 78.269 քառակուսի կմ։

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջին հաշվով, ամենատաք ամիսը Սան Մարկոսում օգոստոսն է, իսկ ամենացուրտը՝ հունվարը։ Տեղումների առավելագույն քանակը ընկնում է հունիսին։

Առավելագույն գրանցված ջերմաստիճանը 44 °C էր 1917 թվականին, իսկ նվազագույնը ՝ -19 °C՝ 1949 թվականին։

Սան Մարկոսի կլիման


Ցուցանիշը	հունվար	փետրվար	մարտ	ապրիլ	մայիս	հունիս	հուլիս	օգոստ․	սեպտ․	հոկտ․	նոյեմբեր	դեկտ․
Բացարձակ առավելագույն, °C	32	37	38	39	41	43	43	44	44	38	37	32
Միջին առավելագույնը, °C	17	19	23	27	30	33	34	36	32	28	22	17
Միջին նվազագույնը, °C	4	6	9	14	19	22	23	23	20	14	9	4
Բացարձակ նվազագույն, °C	-19	-15	-8	-1	4	11	13	10	4	-3	-8	-16
Տեղումների նորման, մմ	52,3	50,8	63,0	69,1	104,9	117,9	63,5	55,6	86,9	110,0	77,5	58,2

Աղբյուրը ՝ weather.com

Քույր քաղաքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոնկլովա, Կոահուիլա, Coahuila^[11]
Սանտյագո, Նուևո Լեոն

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին Միացյալ մեթոդիստական եկեղեցին
Սան Մարկոսի հեռախոսային ընկերության հին շենքը
Centerpoint Station ռեստորանը
Սան Մարկոսի Outlet առևտրի կենտրոնը
Ֆորտ Սթրիթ Պրեսբիտերական եկեղեցի, 2012
Մուտքը Bobcat մարզադաշտ
Լլոյդ Գիդեոն Ջոնսոնի տունը (1919), որը կառուցվել է տեղացի բանկիրի կողմից, Սան Մարկոս մասոնական օթյակի հանդիպման վայր 1937-1990 թվականներին^[12].