Սամուել Կոմսաձագ

	Սամուել Կոմսաձագ
Մասնագիտություն՝	գերիշխան
Ծննդյան օր	958
Վախճանի օր	հոկտեմբերի 6, 1014
Վախճանի վայր	Prespa, Բուլղարական առաջին կայսրություն
Թաղված	Agios Achillios Basilica
Դինաստիա	Կոմսաձագեր
Քաղաքացիություն	Բուլղարական առաջին կայսրություն
Հայր	Նիկոլա կոմս
Մայր	Հռիփսիմե
Ամուսին	Ագաթա
Զավակներ	Միրոսլավա, Գաբրիել Ռադոմիր և Katun of Bulgaria?
Samuil of Bulgaria

Սամուել Կոմսաձագ (նաև՝ Սամուել Հայ^[3], 958 - հոկտեմբերի 6, 1014, Prespa, Բուլղարական առաջին կայսրություն^[1]), հայազգի բյուզանդական զորավար, Բուլղարիայի ցար (997 - հոկտեմբերի 6, 1014)։ Մանուել Կոմսաձագի և Դավիթ Կոմսաձագի եղբայրը, Կոմսաձագերի թագավորական տոհմի հիմնադիրը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստեփանոս Ասողիկը հայտնում է, որ Սամուել Կոմսաձագը Հայաստանի Դերջան գավառից էր։ Ծնվել է 958 թվականին։ Սկզբում նա եղբոր՝ Մանուելի հետ ծառայում էր բյուզանդական բանակում, հայկական մի զորամասում, Բարսեղ Բ Բուլղարասպան (976-1025) կայսրի հրամանով տեղափոխվում է Թրակիա՝ բուլղարների դեմ կռվելու համար։ Տեսնելով տեղացիների հանդեպ իրագործվող գազանությունները` նա եղբոր՝ Մանուելի հետ ապստամբելով կայսեր դեմ, անցնում է բուլղարների կողմը։ Ծառայելով բուլղարական բանակում՝ Սամուելը շահում է ազնվականության ու բնակչության վստահությունը եւ դառնում Բուլղարիայի թագավոր, դիմադրում Բարսեղ Բ-ին։

Այնուհետև արշավում է Թրակիա, Մակեդոնիա, Թեսալիա և հասնում մինչև Պելոպոնես։ Մի քանի պատերազմներից հետո, հույները վերջապես 996 թվականին կարողանում են հաղթել Սամուելին և գրավել Փիլիպպուպոլիսը։ 1014 թվականին Սամուելը պարտվում է և սրտի ցավից մահանում։

Ծագումը և ընտանիքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մակեդոնիայի Բրեստա շրջանի Կերման գյուղում գտնվել է Սամուելի գերեզմանաքարը, որի վրա հունարեն արձանագրությունից երևում է, որ նրա հոր անունը Նիկողայոս է եղել, մոր անունը՝ Հռիփսիմե, իսկ եղբայրներինը՝ Մանուել և Դավիթ։ Սամուելի հայ լինելու մասին է վկայում նաև բուլղար պատմաբան, պրոֆեսոր Կ. Քացարովը^[4]։ Բուլղարահայ պատմաբան Ներսես Գասապյանը գրում է, որ Սամուելի գրեթե ամբողջ սպայակույտն ու զինվորականները հայեր էին։

Հայտնի է նաև, որ արքան աղջկան ամուսնացրել է հայ իշխան Գրիգոր Տարոնեցու որդու՝ Աշոտի հետ և նրան տվել զինվորական բարձր պաշտոն։ Սամուելի թոռան՝ Պետրու Դիլյանոսի, Բյուզանդիայի դեմ գլխավորած ապստամբությունը՝ բուլղար ժողովրդի ազատագրական պայքարի փայլուն էջերից մեկն է։

Ժամանակագիրները Սամուելին անվանել են «անհաղթ եւ արդար տիրակալ», «հայրենիքի ու ժողովրդի անմնացորդ նվիրյալ»։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 http://www.promacedonia.org/vz1b/vz1b_6_3.html
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Lundy D. R. The Peerage
↑ «Հայ-բյուզանդական ուսումնասիրություններ», Նիկողայոս Ադոնց, Երևան, 2012, հատոր Ե, էջ 9․
↑ Կ. Քացարով, Պատմական կապեր Պուլկարիո եւ Հայաստանի միջեւ, «Մասիս» տարեգիրք, 1934թ., էջ 243

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Հայոց անձնանունների բառարան», Հրաչյա Աճառյան, Հատոր 4, Ցուցակ 1, Էջ 384
«Տիեզերական պատմութիւն Ստեփաննոս վարդապետի Տարօնեցւոյ», ծանոթագրությամբ Կարապետ Շահնազարյանցի, Փարիզ, 1859, Գիրք Գ, Իբ (Էջ 236-237) Archived 2018-02-23 at the Wayback Machine.
«Օտար աղբյուրները Հայաստանի և հայերի մասին, 10։ Բյուզանդական աղբյուրներ, հ. Գ, Հովհաննես Սկիլիցես», թարգմանություն բնագրից, առաջաբան և ծանոթագրություններ Հրաչ Բարթիկյանի, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 1979,

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սամուել Կոմսաձագ (997-1014թթ.)

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 162)։

[_785fe6f1f53b1fb9-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 http://www.promacedonia.org/vz1b/vz1b_6_3.html

[_37140ba120df2e8a-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Lundy D. R. The Peerage

[Ադոնց-3] «Հայ-բյուզանդական ուսումնասիրություններ», Նիկողայոս Ադոնց, Երևան, 2012, հատոր Ե, էջ 9․

[4] Կ. Քացարով, Պատմական կապեր Պուլկարիո եւ Հայաստանի միջեւ, «Մասիս» տարեգիրք, 1934թ., էջ 243

[1]

[2]

[3]

[4]