Պոտոսի
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Պոտոսի | |||||
| Potosí | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Բոլիվիա | ||||
| Համայնք | Potosí Municipality? | ||||
| Հիմնադրված է | 1545 թ. | ||||
| Մակերես | 118,218 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 4090 մ | ||||
| Բնակչություն | 160 648 մարդ (2008) | ||||
| Ժամային գոտի | UTC-4 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 02 | ||||
| Պաշտոնական կայք | potosi.bo | ||||
| |||||
Պոտոսի (կեչուա՝ P’utuqsi «դղրդյուն», իսպ.՝ Potosí), քաղաք Բոլիվիայում, համանուն դեպարտամենտի վարչական կենտրոնը։ Գտնվում է երկրի հարավում՝ Անդերի Պոտոսի լեռան («հարուստ լեռ») լանջին, 4200 մ բարձրության վրա (աշխարհի ամենաբարձրադիր քաղաքներից մեկն է)։ Հենց այդ լեռն է Պոտոսին պատմության մեջ կարևոր դարձրել, քանի որ արծաթի ամենամեծ հանքավայրն էր Իսպանական տիրապետության ժամանակ։
Արդեն 1625 թվականին այն եղել է Նոր Աշխարհի խոշորագույն քաղաքներից մեկը բնակչության թվաքանակով (160,000 բնակիչ) և ամենամեծ արդյունաբերական կենտրոնը[1] (16-17-րդ դարերում արծաթի հանքերի արդյունահանման ժամանակ)[2]։
2012 թվականի տվյալներով քաղաքն ուներ 240966 բնակիչ։ Ունի երկաթուղային կայարան, որը հիմնադրվել է 1546 թվականին, արծաթի հանքավայրի տեղում։ 17-րդ դարի և 18-րդ դարի 1-ին կեսին Պոտոսին տալիս էր աշխարհի արծաթի արդյունահանվող հանքանյութի մոտ 1/2-ը։ 18-րդ դարի 2-րդ կեսին հանքավայրերի անխնա օգտագործման պատճառով պաշարները սպառվեցին, սկսվեց Պոտոսիի անկումը, և 1825 թվականին քաղաքի բնակչության թիվը նվազեց մինչև 8 հազար։ 20-րդ դարում Պոտոսին դարձավ անագի, վոլֆրամի, ծարիրի արդյունահանման կենտրոն։ Կան մետաղե, կաշվե իրերի, ոչ ալկոհոլային խմիչքների, կահույքի արտադրության ձեռնարկություններ։ Աննշան քանակով մշակում են արծաթ։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1553 թվականին Պեդրո Սիեսա դե Լեոնի «Պերուի տարեգրություն» գիրքը տեղեկություններ են տրվել քաղաքի հիմնադրման մասին.
«Հանքավայրերի մեծ մասը, Պորկոյի հանքաքարերը և ուրիշները նույնպես, բացահայտվել և հայտնաբերվել են Ինկերի ժամանակ․ դրանց բոլորից արդյունահանվել է մետաղ, բայց այն, ինչ հայտնաբերվել է այս Պոտոսի լեռան վրա (որի մասին հիմա ուզում եմ գրել), չի նկատվել [նախկինում] և այստեղ մետաղական հանքարդյունաբերություն չի եղել, քանի դեռ 1547 թվականին չէր եկել իսպանացի Վիլարոելը որոշ [ուղեկիցներով] մետաղի որոնման համար։ Նա այս հիասքանչ տեղը, որը ձևավորվել է բլրի գագաթին, հայտարարել է ամենագեղեցիկը և գերազանց դիրք ունեցողը այդ շրջանում։ Եվ քանի որ հնդկացիները եռները և բարձունքները կոչում են Պոտոսի, այն ստացել է Պոտոսի անունը, ինչպես այն կոչում են հիմա»[3]։
Արծաթի արդյունահանում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պոտոսիում, որտեղ գտնվում է արծաթի ամենամեծ պաշարը Հարավային Ամերիկաում, 1556 թվականից մինչև 1783 թվականն ընկած ժամանակահատվածում արդյունահանվել է 820 513 893 պեսոյի և 6 «ուժեղ ռեալների» արծաթ (վերջինս 1732 թվականին հավասար էր 85 [[մարավեդիի[4]։
Ի պատիվ Պոտոսի կոչվել է Մեքսիկայի Սան Լուիս Պոտոսի հանքարդյունաբերական քաղաքը, ինչպես նաև երբևէ կառուցված ամենամեծ առագաստանավերից մեկը` «Պոտոսին»։
Հայտնի բնիկներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Խուան Ուալպարրիմաչի Մայտա (1793-1814), բոլիվիացի բանաստեղծ և գրող։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ City of Potosí — UNESCO World Heritage Centre
- ↑ El mundo desde Potosí : vida y reflexiones de Bartolomé Arzans de Orsúa y Vela
- ↑ «Сьеса де Леон, Педро. Хроника Перу. Часть Первая. Глава CIX. — Киев, 2008 (пер. А. Скромницкий)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 18-ին.
- ↑ Письмо казначея Потоси дона Ламберто де Сьерра императору Карлу III от 16 июня 1784 года. // Colleccion de documentos ineditos para la historia de Espana. Tomo V. — Madrid, 1844.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Angola Maconde, Juan. "Raíces de un pueblo: cultura afroboliviana." La Paz: Producciones CIMA, 1999.
- Arzáns de Orsúa y Vela, Bartolomé. Historia de la Villa Imperial de Potosí. Edición de Lewis Hanke y Gunnar Mendoza. Providence, R.I.: Brown University Press, 1965.
- Bakewell, Peter. "Miners of the Red Mountain: Indian Labor in Potosi, 1545-1650". University of New Mexico Press 2010.
- Bakewell, Peter. "Silver and Entrepreneurship in Seventeenth-Century Potosí: The Life and Times of Antonio López de Quiroga". Southern Methodist University Press 1995.
- Cobb, Gwendolin Ballantine. "Potosí, a South American Mining Frontier." Greater America: Essays in Honor of Herbert Eugene Bolton. Freeport, N.Y.: Books for Libraries Press, 1968, © 1945, pp. 39–58. 1999. 978-1580930284
- Gil Montero, Raquel. "Ciudades efimeras. El ciclo minero de la plata en Lipez (Bolivia), siglos XVI - XIX". Instituto Frances de Estudios Andinos - IFEA- Plural Editores, 2014.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պոտոսի» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
