Պարտված դև (նկար)

Պարտված դև;
տեսակ	գեղանկար
նկարիչ	Միխայիլ Վրուբել
տարի	1902
ժանր	հոգևոր արվեստ
գտնվում է	Տրետյակովյան պատկերասրահ
հավաքածու	Տրետյակովյան պատկերասրահ
	պատկերված են
	Ծանոթագրություններ;
	Demon Downcast (Mikhail Vrubel) Վիքիպահեստում

«Պարտված դև» (ռուս.՝ «Демон поверженный»), ռուս նկարիչ Միխայիլ Վրուբելի նկարը, որը նկարվել է 1901-1902 թվականներին^[1]։

Նկարի նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նկարը յուղաներկ կտավի վրա է։ Չափերը 139×387 սմ են։ Նկարի ֆոնը լեռնային տեղանքն Է ալ մայրամուտին։ Կոմպոզիցիան ընդգծում է դևի դիրքի կաշկանդվածությունը, կարծես այն սեղմված է շրջանակի վերին և ստորին ձողերի միջև։ Նկարը նկարված է Վրուբելի անհատական ոճով՝ բյուրեղային եզրերի էֆեկտով, ինչը նրա նկարներն ավելի նման է դարձնում վիտրաժի կամ պաննոյի։ Նկարիչը նման արդյունքի հասել է պալիտրա դանակով պատրաստված հարվածների օգնությամբ։

Ստեղծման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1900 թվականին Վրուբելը կրկին վերադարձել է իր «դևի» թեմային։ Չավարտելով իր «Թռչող դև» կտավը (1900), 1901 թվականին նկարիչը սկսել է նախնական էսքիզներ նկարել «Պարտված դև» կտավի համար։ Ինչպես նշել է Վլադիմիր ֆոն Մեքքը․

Հյուրասենյակի կողքին կար մի փոքրիկ սենյակ, որը առանձնացված էր կամարով։ Դրա ամբողջ երկարությամբ՝ պատուհանից մինչև պատ՝ կար հսկայական կտավ։ Վրուբելը պարանով և ածուխով այն բաժանեց քառակուսիների։ Նրա դեմքը հուզված ուրախ էր։ Սկսում եմ, - ասաց նա։

Վրուբելը անսպասելի գրություն է ուղարկել ֆոն Մեքքին՝ խնդրելով ուղարկել Կովկասյան լեռների լուսանկարները, ասելով՝ «Ես չեմ քնի, մինչև չստանամ դրանք»։ Էլբրուսի և Կազբեկի լուսանկարներն անմիջապես ստանալուց հետո այդ գիշեր մարգարիտների գագաթները աճեցին դևի կերպարի ետևում՝ «ծածկված մահվան հավերժական ցրտով»։

Վրուբելը, ընդհանուր առմամբ, եղել է առողջ, չնայած շրջապատողները նշում էին նրա դյուրագրգռությունը։ Չնայած այն ժամանակվա քննադատների հիմնականում բացասական արձագանքներին, նրա ժողովրդականությունը նկարչության գիտակների շրջանում աճել է։ 1901 թվականի աշնանը նրա կինը՝ Նադեժդա Զաբելա-Վրուբելը, գրել է իր քրոջը․

Մի քանի օր առաջ ճաշեցինք Վիեննայի սեցեսսիոնի պատվիրակների հետ, շատ գեղեցիկ վիեննական նկարիչներ էին, նրանք հիացած էին Միշայով և բոլորը նրան ուզում էին տանել ցուցահանդես։ Ցավոք, «դևի» հետ նա չի հասնի այս ցուցահանդեսին։ Ընդհանրապես, նա շատ աշխատանք ունի, բոլորը նրանից պահանջում են էսքիզներ, խորհուրդներ, հրավիրում են ցուցահանդեսների, ընտրում են տարբեր հասարակությունների անդամ, միայն քիչ գումար են վճարում, և նրա համբավը Մոսկվայում աճում է։ Ս. Ի. Մամոնտովը դուրս է եկել բանտից և Միշայից նույնպես էսքիզներ է պահանջում

1901 թվականին Վրուբելներն ունեցան իրենց առաջնեկ որդուն՝ Սավվային։ Երեխան ծնվել է դիմածնոտային արատով՝ շրթունքի ճեղքով։ Նկարչի քույրը կարծում էր, որ այս թերությունը վրդովեցրել է Վրուբելին։ «Դևը» ստեղծման ընթացքում Վրուբելը նկարել է վեց ամսական որդու ջրաներկ մեծ դիմանկարը։

«Պարտված դև» կտավը նա ավարտվել է 1901 թվականի դեկտեմբերին և մի քանի օր ցուցադրվել Մոսկվայում՝ որպես անավարտ Նկար։

Այլ «դևեր»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դևի կերպարը հաճախ է հանդիպում Միխայիլ Վրուբելի ստեղծագործություններում։ 1890 թվականին նկարիչը նկարում է «Դևը նստած» նկարը։ 1899 թվականին նկարիչը նկարում է «Թռչող դև» նկարը, որտեղ դևը պատկերված է որպես աշխարհի հզոր տիրակալ։