Յանոշ Վայդա
Յանոշ Վայդա | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մայիսի 7, 1827[1] |
| Ծննդավայր | Պեշտ, Պեշտ, Հունգարիա[1] |
| Վախճանվել է | հունվարի 17, 1897[2] (69 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա[3] |
| Գերեզման | Ֆիումեի փողոցի գերեզմանոց |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ |
| Լեզու | հունգարերեն |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Հունգարիա |
| Անդամակցություն | Կիշֆալուդիի միություն |
| Ամուսին | Q124736935? |
 | |
 János Vajda Վիքիպահեստում | |
Յանոշ Վայդա (հունգարերեն՝ Vajda János, մայիսի 7, 1827[1], Պեշտ, Պեշտ, Հունգարիա[1] - հունվարի 17, 1897[2], Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա[3]), հունգարացի բանաստեղծ, արձակագիր, ժուռնալիստ։ Առաջին բանաստեղծությունը տպագրվել է 1844 թվականին, Életképek պարբերականում[4]։ Եղել է Կիշֆալուդի ընկերության անդամներից[5], ընկերություն, որը 19-20-րդ դարերում մեծապես նպաստել է հունգար գրողների ստեղծագործությունների հրատարակման գործին։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել ու մեծացել է անտառապահի ընտանիքում։ Գիմնազիան ավարտելուց հետո անցել է պետական ծառայության, բացի այդ՝ իր ուժերը փորձել է դերասանության, մանկավարժության ասպարեզներում, հոդվածներ է գրել քաղաքատնտեսական, գյուղատնտեսական թեմաներով։ 1844 թվականից սկսել է լրջորեն զբաղվել գրական աշխատանքով. հիմնականում բանաստեղծություններ է գրել։ Ակտիվորեն մասնակցել է «Մարտյան երիտասարդություն» հասարակական-գրական շարժմանը, որի առաջնորդը անվանի բանաստեղծ Շանդոր Պետեֆին էր։ Հունգարիայում բռնկված հեղափոխության օրերին (1848-1849 թթ.) զենքը ձեռքին՝ ընդգրկվել է հեղափոխական պայքարում։ Ապստամբության ճնշվելուց հետո, որպես պատիժ, նրան հարկադրել են իբրև շարքային զինվոր ծառայել ավստրիական բանակում։ Ավարտելով ծառայությունը՝ 1853 թվականից վերջնականապես նվիրվել է գրական աշխատանքին։ Վերջին տարիներին գրած չափածո ստեղծագործություններում գերակայում է իրապաշտական ոգին՝ համեմված թունդ հոռետեսությամբ։
Վախճանվել է կյանքի 70-րդ տարում, հուղարկավորվել Բուդապեշտի «Կերեպեշի» գերեզմանատանը։
Երկերի ընտրանի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Արքայազն Բելան» (պատմվածք) / Bèlakiràlyfi (1854)
- «Բանաստեղծություններ» / Költemènyek (1856)
- «Նոր երգեր» / Ujdalok (1858)
- «Փոթորկի արձագանքները» / Viharhangok (1860)
- «Մանր բանաստեղծություններ» / Kisebb Költemènyek (1872)
- «Ալֆրեդի սիրավեպը» (պատմվածք) / Alfred regénye (1875)
- «Գիսաստղը» (բանաստեղծություն)/ Az üstökös (1882)
- «Մենակություն» (բանաստեղծություն)/ Magãny (1883)
- «Իլդիկո» (ողբերգություն)/ Ildiko
- «Թխկին» (չափածո հեքիաթ) / Jàvorta
- «Հանդիպումներ» (ակնարկներ)/ Találkozások
Հրատարակություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Összes művei. — Bdpst, 1940.
- Összes versei. — Bdpst, 1955.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Малая советская энциклопедия / Гл. ред. Б. А. Введенский. (Третье издание), Т. 2 — М.: Большая советская энциклопедия, 1960. — с. 103
- Komlós A., Vajda János. — Bdpst, 1956.
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Wurzbach D. C. v. Vajda, Johann (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 49. — S. 204.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 PIM identifier
- ↑ «Babel Web Anthology :: The page of Vajda János, English biography». babelmatrix.org. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
- ↑ Szinnyei, József: Magyar írók élete és munkái XIV. (Telgárti–Zsutai). Budapest. Hornyánszky. 1914.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յանոշ Վայդա» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
